Σκέψεις και hard facts για μια γενιά που στερείται την αξιοπρεπή διαβίωση και βλέπει το μέλλον της για ακόμη μια φορά δυσοίωνο.
Λίγο καιρό μετά τον περιορισμό της πανδημίας του Covid-19, η Goldman Sachs και άλλοι οικονομικοί leaders παγκοσμίως έκαναν λόγο για ένα cultural shift ως προς τις καταναλωτικές τάσεις των millennials και της Gen Ζ, οι οποίοι άλλαζαν ριζικά το τοπίο της οικονομίας για πρώτη φορά μετά από χρόνια.
Σύμφωνα με αυτό, τα νεαρά άτομα που ανήκαν στις δύο αυτές ηλικιακές κατηγορίες ήταν πιο πιθανό να δαπανήσουν κατά προτεραιότητα περισσότερα χρήματα για μια εμπειρία, παρά για ένα υλικό αγαθό. Η διαφοροποίηση αυτή στις τάσεις οδήγησε σε λίγα μόλις χρόνια στην ραγδαία αύξηση των δαπανών του εν λόγω group σε υπηρεσίες όπως ο τουρισμός ή τα μουσικοχορευτικά θεάματα παγκοσμίως, αλλά και στη μείωση δαπανών στην αγορά ακινήτων, οχημάτων ή άλλων καταναλωτικών προϊόντων, όπως ο ρουχισμός.
Η νέα γενιά δεν μάζευε πλέον χρήματα για να αγοράσει αμάξι ή σπίτι (θα της έπαιρνε άλλωστε υπερβολικά πολλά χρόνια), αλλά για ένα roadtrip στη Λατινική Αμερική ή μια συναυλία της Taylor Swift.
Τα νέα άτομα στην Ελλάδα δεν θα μπορούσαν να μην επηρεαστούν και αυτά από τις παγκόσμιες τάσεις, τηρουμένης φυσικά της αναλογίας ότι επρόκειτο για μια χώρα που ουδέποτε βγήκε ουσιαστικά από την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας. Όλα αυτά βέβαια μέχρι η νέα κρίση να χτυπήσει την πόρτα τους, μιας που ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού που θα ακολουθούσε φαίνεται πως αλλάζει για τα καλά τα δεδομένα για ακόμη μια φορά. Δυστυχώς, προς το χειρότερο.
Η αύξηση του κατώτατου μισθού στη χώρα μας το 2023 διαμόρφωσε τη μέση αμοιβή για 2.296.845 μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα στα 1.251 ευρώ, από 1.176 ευρώ που ήταν για το 2022. Η αμοιβή ωστόσο των millennials και των zoomers είναι αναμενόμενα χαμηλότερη από τον μέσο όρο, αν σκεφτεί κανείς πως πρόκειται για εργαζόμενες/-ους που εισήλθαν σχετικά πρόσφατα στην αγορά εργασίας και με πολύ χαμηλότερους entry level μισθούς σε σχέση με παλαιότερες γενιές.
Με τον πληθωρισμό να συνεχίζει να καλπάζει, τη στεγαστική κρίση να αποτελεί το μεγαλύτερο αστικό αγκάθι των τελευταίων ετών και τις βασικές ανάγκες να εξασφαλίζονται με ερωτηματικό για τους περισσότερους και τις περισσότερες, γεννιέται ένα εύλογο ερώτημα: πώς την παλεύουν οι άνθρωποι στα πέριξ της κρίσιμης κοινωνικά ηλικίας των 30, σε μια χώρα που ο μισθός φτάνει για πολλές και πολλούς μέχρι τις 20 του μήνα;
Η μεγάλη στεγαστική περιπέτεια των νέων
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση δεδομένων έρευνας της Eurostat που κοινοποιήθηκαν αποκλειστικά στον βρετανικό Guardian, το ποσοστό των εργαζόμενων νέων που ζουν με τους γονείς τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, εν μέσω μιας μεγάλης στεγαστικής κρίσης που δημιούργησε η αύξηση κατά 47% στις τιμές ακινήτων σε μόλις μια δεκαετία. Η εν λόγω έρευνα διαπίστωσε ότι κατά μέσο όρο σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό μπλοκ, το ποσοστό των εργαζομένων ηλικίας 25 έως 34 που ζει ακόμα στην οικογενειακή εστία αυξήθηκε από 24% σε 27% μεταξύ του 2017 και 2022. Για την Ελλάδα, το ποσοστό αγγίζει το εξωφρενικό 72%.
Η παραμονή αυτή στο προστατευμένο περιβάλλον της οικογένειας είναι για την επικεφαλής συγγραφέα της έκθεσης, Eszter Sándor, μια εξόχως προβληματική συνθήκη ιδιαίτερα για τα άτομα άνω των 25. Τα άτομα αυτά «διαπιστώθηκε ότι αισθάνονται πιο κοινωνικά αποκλεισμένα αν ζουν με τους γονείς τους και έχουν χαμηλότερη ψυχική ευημερία, που συνδέεται με συναισθήματα έλλειψης αυτονομίας και ελευθερίας». Οποία έκπληξις!
Στις περιπτώσεις όμως που οι 30άρηδες στην Ελλάδα φεύγουν από το σπίτι στο οποίο μεγάλωσαν, μονόδρομος μοιάζει η συγκατοίκηση. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η πλατφόρμα εύρεσης συγκατοίκου MyRoomie και δημοσιεύθηκε σε διάφορα media πριν από έναν περίπου μήνα, το 70% όσων ενδιαφέρονται για συγκατοίκηση αναφέρουν τη μείωση του κόστους διαβίωσης ως το βασικό κίνητρό τους. Και αυτή δεν γίνεται απαραίτητα ανάμεσα σε γνωστά μεταξύ τους άτομα όπως στο παρελθόν, αλλά σε ανθρώπους που απλούστατα έχουν ανάγκη να μοιραστούν τα υπέρογκα έξοδα της καθημερινότητας σε ένα σπίτι.
Περικοπές ακόμα και στα βασικά
Η Κατερίνα Π. ξεκίνησε να συγκατοικεί με μια φίλη της από το Πανεπιστήμιο πριν από περίπου 2 χρόνια, όταν και οι δύο ήταν 27 ετών. Εργαζόμενη σε ΜΚΟ η ίδια και με τη φίλη της να συνεχίζει τις σπουδές της σε διδακτορικό επίπεδο, αναφέρει ότι το τελευταίο διάστημα τα πράγματα έχουν ζορίσει αρκετά.
«Μένουμε σε ένα σπίτι 80 τετραγωνικών στο κέντρο της Αθήνας και είμαστε τυχερές που το ενοίκιό μας είναι στα 480 ευρώ. Το χειμώνα που μας πέρασε, όμως, χρειάστηκε να περιορίσουμε αισθητά τη θέρμανση, γιατί οι λογαριασμοί του ρεύματος μας δυσκόλευαν πια πολύ. Aν σκεφτείς ότι τη βγάζουμε με κλιματιστικό χειμώνα-καλοκαίρι σε σπίτι με παλιά κουφώματα, καταλαβαίνεις πόσο δύσκολο είναι».
Ο περιορισμός της ενεργειακής κατανάλωσης για βασικές ανάγκες όπως η θέρμανση μοιάζει να εδραιώνεται ως πρακτική για τους νέους, ενώ δεν είναι λίγοι και όσοι αδυνατούν πολλές φορές να πληρώσουν τους σχετικούς λογαριασμούς ανεξάρτητα από το ύψος τους. Σύμφωνα μάλιστα με το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, το ποσοστό των ανθρώπων όλων των ηλικιακών ομάδων που έχει αναβάλει την πληρωμή ή έχει προχωρήσει σε στάση πληρωμής των υποχρεώσεών του ανέρχεται το 2024 στο 28%. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι και το ποσοστό όσων έχουν μειώσει συνολικά στην ελληνική κοινωνία τις αγορές σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου ανέρχεται στο 55%, τότε παίρνει μια καλή εικόνα του πώς αυτό αποτυπώνεται στους νεότερους με ακόμα μικρότερο πορτοφόλι.
Low budget διασκέδαση και αναψυχή με ερωτηματικό
Ακόμα όμως και τα καθιερωμένα ποτά της Παρασκευής μετά τη δουλειά μοιάζουν να περιορίζονται για τους 30άρηδες στην Ελλάδα, στο ίδιο πνεύμα βέβαια με όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Η έκθεση Consumer Compass που δημοσίευσε πρόσφατα η Savanta αναφέρει ότι ένα σημαντικά υψηλότερο ποσοστό των Ευρωπαίων millennials και της Gen Z σκοπεύει να ξοδέψει λιγότερα χρήματα για αλκοόλ, τόσο μέσα όσο και έξω από το σπίτι τους επόμενους τρεις μήνες.
Η διασκέδαση γι’ αυτούς γίνεται νηφάλια και περιορίζεται σε μικρές μαζώξεις σε σπίτια ή δημόσιους χώρους, ενώ δαπάνες για εστιατόρια ή θεάματα, όπως οι συναυλίες, περιορίζονται στο ελάχιστο αν δεν περικόπτονται εντελώς.
Όταν η κουβέντα πάει στις καλοκαιρινές διακοπές, η λύση ακούει στο όνομα camping. «Θα πάμε κλασικά Γαύδο για δυο εβδομάδες, γιατί μπορούμε να κάνουμε ελεύθερο camping και να μαγειρεύουμε ό,τι μπορούμε σε γκαζάκι με την παρέα μας. Θα ήθελα βέβαια να μπορούσα να πάω και σε κάποιο νησί στις Κυκλάδες, αλλά η φάση είναι απαγορευτική με ακτοπλοϊκά και διαμονή», αναφέρει ο Αντώνης Γ., 32 ετών και προγραμματιστής. Δεν είναι όμως λίγα τα άτομα που φέτος δεν έχουν καταφέρει καν να οργανώσουν ένα πλάνο διακοπών ή, ακόμα χειρότερα, ενδέχεται να μην πάνε καν διακοπές.
Τι μέλλει γενέσθαι;
Οικογένεια, παιδιά, ένα καλύτερο αμάξι για τη μεταφορά από και προς τη δουλειά ή έστω η οικονομική δυνατότητα για splurging μια φορά στο τόσο μοιάζουν ξανά με σενάριο επιστημονικής φαντασίας για τους ήδη κατάκοπους από την πραγματικότητα millennials και zoomers.
Με τους μεγαλύτερους χρηματιστηριακούς δείκτες της Ευρώπης να σημειώνουν έως και 3% πτώση μετά τις πολιτικές εξελίξεις που πυροδότησαν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, we need to brace ourselves even more…