Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας του ΟΗΕ, η Φινλανδία έχει ανακηρυχθεί η πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο για επτά συναπτά έτη, ενώ, για το 2024, η Ελλάδα παρέμεινε στην 64η θέση.
Στη σύγχρονη εποχή, η διασφάλιση της ευημερίας των πολιτών (θα έπρεπε να) συνιστά τη σημαντικότερη μέριμνα μιας κυβέρνησης, καθώς πια, τα συνολικά επίπεδα ευτυχίας κάθε κράτους τίθενται επί τάπητος και σε ερευνητικό επίπεδο, ούτως ώστε να διαπιστωθούν, με ασφάλεια, τα αίτια. Επιπλέον, βάσει του –ουτοπικού για τα ελληνικά δεδομένα– πολιτικού πλαισίου οι κυβερνήσεις ορίζονται για να προωθούν μεταρρυθμίσεις υπέρ των πολιτών, προσφέροντας ευκαιρίες, κίνητρα, πηγές χρηματοδότησης, αξιοπρεπείς δομές υγειονομικής περίθαλψης και ένα, συλλήβδην, περιβάλλον, βασισμένο στην ασφάλεια και την εμπιστοσύνη.
Φευ, λαμβάνοντας υπόψη την δυσμενή θέση της Ελλάδας στην εν λόγω έρευνα, αξίζει να καταγραφούν οι κινήσεις «ματ» της Φινλανδίας, χάρη στις οποίες κατέκτησε τα «σκήπτρα» της ευτυχίας, ούτως ώστε να στρέψει η εγχώρια πολιτεία το βλέμμα εσωτερικά, κάνοντας την αυτοκριτική της και χαράσσοντας (αισίως) μια ανάλογη πορεία.
Η εμπιστοσύνη στο επίκεντρο
Εκτός από την εύρωστη οικονομία, το αξιοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα και την προσφορά αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, τα θεμέλια της ευημερίας στη Φινλανδία, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τα υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης και ελευθερίας στην κοινωνία. Αυτό, αυτομάτως, συνεπάγεται διαφάνεια και συρρίκνωση της διαφθοράς. Εν ολίγοις, οι Φινλανδοί τείνουν να εμπιστεύονται τόσο τους δημοσίους υπαλλήλους και τους αστυνομικούς, όσο και τα πρόσωπα που απαρτίζουν την κυβέρνηση. Συγχρόνως, η χώρα καταγράφει σταθερά πολύ ικανοποιητικά ποσοστά σε συνάρτηση με την πολιτική ελευθερία, αλλά και την ελευθερία του Τύπου.
(Ενώ η Ελλάδα καταδικάστηκε στο πρόσφατο παρελθόν, ακριβώς επειδή δεν εναρμονίζεται με τις ευρωπαϊκές επιταγές ως προς το κράτος δικαίου και όσον αφορά στην ελευθερία του Τύπου).
«Σε μια εύρυθμη, δίκαιη και ισότιμη κοινωνία, οι άνθρωποι μπορούν να ανησυχούν λιγότερο και να συγκεντρωθούν στο να ζήσουν τη ζωή τους. Οι λανθασμένες αποφάσεις δεν σηματοδοτούν απαραίτητα στατικότητα ή πισωγύρισμα. Το να νιώθουμε ασφαλείς είναι μια από τις πρωταρχικές μας ανάγκες. Σε αντίθετη περίπτωση, δεν μπορούμε να αφεθούμε στην δημιουργία και την καινοτομία», εξηγεί η Elisabet Lahti , PhD, ερευνήτρια εφαρμοσμένης ψυχολογίας.
Η δημιουργική αγάπη για τη φύση
Σύμφωνα με τη μελέτη του Φινλανδικού Ινστιτούτου Ευτυχίας (FHI), οι Φινλανδοί αναφέρονται πάντα στη φύση, όταν καλούνται να απαριθμήσουν τους λόγους που αισθάνονται ευτυχισμένοι. Μια εύλογη εξέλιξη, καθώς, στη Φινλανδία, υπάρχουν πάρκα και δάση ολούθε, με το πιο μακρινό να βρίσκεται σε απόσταση 10-15 λεπτών με τα πόδια ή το ποδήλατο. Οι μικρές αυτές καταπράσινες οάσεις, εκτός από την αδιαμφισβήτητη συμβολή τους στην ευημερία των ανθρώπων, καλλιεργούν και τη δημιουργικότητα.
Η Emma Seppälä, λέκτορας του Yale και ειδική στην επιστήμη της ευτυχίας, υπογραμμίζει μια πρόσφατη μελέτη που αποδεικνύει ότι, μια ομάδα ταξιδιωτών, αφού πέρασε τέσσερις ημέρες στη φύση, μακριά από ηλεκτρονικές συσκευές, κατέγραψε 50% καλύτερη βαθμολογία σε ένα τεστ δημιουργικότητας.
«Για παράδειγμα, αν σκεφτείτε πόσο χρόνο περνούν οι Φινλανδοί στη φύση την εβδομάδα, τον μήνα, τον χρόνο, είναι πολύ περισσότερο από αυτό! Όταν αποσυνδεόμαστε από τις ηλεκτρονικές συσκευές, ο εγκέφαλός μας βρίσκεται σε λειτουργία ενεργούς επίλυσης προβλημάτων και εύρεσης καινοτόμων λύσεων. Αν αποζητάτε τη δημιουργικότητα, πρέπει να έχετε συνειδητά τέτοιου είδους στιγμές χαλάρωσης μέσα στη μέρα σας. Για τους ανθρώπους που ζουν στη Φινλανδία, αυτό προσφέρει το δάσος, όπως και η σάουνα. Ο τρόπος ζωής των Φινλανδών προσανατολίζεται κατά του στρες είναι υπέρ της καινοτομίας».
Το περιβόητο εκπαιδευτικό σύστημα
Ως γνωστόν, η Φινλανδία έχε αποτυπωθεί στη συλλογική συνείδηση όλων των κρατών διεθνώς, για το εκπαιδευτικό της σύστημα, το οποίο, πιθανότατα, διακρίνεται ως το καλύτερο παγκοσμίως αυτή τη στιγμή. Εντούτοις, δεν είναι ευρύτερα οικεία τα επιμέρους χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού συστήματος που το καθιστούν τόσο δημοφιλές. Εδώ, να σημειωθεί ότι δεν μπορεί να αναλυθεί εξ ολοκλήρου το εκπαιδευτικό σύστημα για ευνόητους λόγους, αλλά αρκεί να «φωτιστούν» ορισμένες αξιέπαινες πτυχές του.
Ισότητα: Υπάρχει ισχυρή δέσμευση της χώρας για παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης ισότιμα σε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες. Ακόμη, προσφέρεται δωρεάν εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων των Κολεγίων και Πανεπιστημίων, σε όλους τους πολίτες και τους κατοίκους της. Επομένως, μέσω της ίσης πρόσβασης στις εκπαιδευτικές δομές, κατακερματίζεται το στερεότυπο που θέλει τις σπουδές και τη μόρφωση να απαγκιστρώνονται στην οικονομική κατάσταση της εκάστοτε οικογένειας.
Επιμόρφωση και εκτίμηση: Οι δάσκαλοι επιμορφώνονται συνεχώς και βρίσκονται σε σταθερή επαφή με τις τρέχουσες τάσεις, εξελίξεις και ανάγκες του κλάδου. Παράλληλα, το επάγγελμα του δασκάλου/της δασκάλας χαίρει σεβασμού και πολύ ικανοποιητικών αποδοχών.
Μαθητοκεντρική εκπαιδευτική διαδικασία: Το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα δίνει μεγάλη έμφαση στη μαθοκεντρική εκπαιδευτική διαδικασία. Δηλαδή, οι μαθητές ενθαρρύνονται να εξερευνήσουν θέματα που τους ενδιαφέρουν, χωρίς να καταπιέζονται σε παράλογα επίπεδα από τυποποιημένους κανονισμούς και εργασίες. Αυτή η προσέγγιση καλλιεργεί την αγάπη για τη μάθηση, βοηθώντας τους μαθητές και τις μαθήτριες να αναπτύξουν δεξιότητες κριτικής σκέψης.
Εστίαση στην ψυχική υγεία: Εν αντιθέσει με τις βαθύτατα αυστηρές δομές που διέπουν άλλα εγχώρια προγράμματα εκπαιδευτικών δομών, στη Φινλανδία η ευημερία και η ψυχική υγεία των μαθητών βρίσκεται σε πρώτο πλάνο. Γι’ αυτό, τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί δρουν με γνώμονα τη δόμηση ενός υποστηρικτικού και θετικού περιβάλλοντος, όπου ο κάθε μαθητής και η κάθε μαθήτρια θα αισθάνεται ασφάλεια.
Μια εργασιακή κουλτούρα, βγαλμένη από μυθιστόρημα
Όπως καταδεικνύουν διαρκώς οι σύγχρονες έρευνες, οι εργαζόμενοι σε παγκόσμια κλίμακα, ανεξαρτήτως ειδικότητας, «λιμοκτονούν» για λίγη ευελιξία. Παρά το γεγονός ότι αυτή η μαγική λέξη παραμένει κατ’ επιλογήν άγνωστη στον ελληνικό χώρο, υπάρχουν μερικές χώρες που λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις ανάγκες των εργαζομένων –γι’ αυτό και κατατάσσονται μεταξύ των πιο ευτυχισμένων χωρών παγκοσμίως.
Εν προκειμένω, λοιπόν, η Φινλανδία έχει ζητήσει από τις εργοδότριες εταιρείες να προσφέρουν ευέλικτα ωράρια από το 1996. Ως επιστέγασμα του νόμου αυτού, οι εταιρείες μεριμνούσαν απερίσπαστα για τη χρονική ευελιξία έως το 2011. Από το 2019, ο νόμος τροποποιήθηκε, επιτρέποντας στους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης να επιλέγουν την ώρα έναρξης του ωραρίου τους, καθώς και της τοποθεσίας από την οποία θα εργάζονται τουλάχιστον το ήμισυ της εβδομάδας.
«Οι άνθρωποι είναι πιο παραγωγικοί όταν οι απαιτήσεις του χρόνου εργασίας είναι τέτοιες που μπορούν να ανταπεξέλθουν στη ζωή, στη δουλειά και στις ανάγκες του σπιτιού, για να είναι σε θέση να συνδυάσουν διαφορετικές απαιτήσεις», ανέφερε σχετικά στο BBC η Tarja Kröger, σύμβουλος στο υπουργείο Απασχόλησης και Οικονομίας της Φινλανδίας.
Τέλος, στην Φινλανδία δεν αγαπούν την ιεραρχία ή το micromanagement, επομένως οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζονται ισότιμα σε ποσοστό 100%, ανεξαρτήτως ταυτότητας, φύλου κ.λπ., έχουν φωνή και λόγο, ενώ είναι σε θέση να εργάζονται ανεξάρτητα σε μεγάλο βαθμό, διαμορφώνοντας το δικό τους πρόγραμμα.
Οι δομές υγείας που όλες οι χώρες χρειάζονται
Η υγειονομική περίθαλψη στην Φινλανδία είναι προσβάσιμη, προσιτή και διαθέσιμη σε όλους. Τα νοσοκομεία της χώρας βρίσκονται μεταξύ των καλύτερων παγκοσμίως, οι κλινικές και τα νοσοκομεία στελεχώνονται από καταρτισμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, με όλα τα μέλη του εργατικού δυναμικού να επικοινωνούν αποτελεσματικά στην αγγλική γλώσσα.
Όπως πολλά σκανδιναβικά κράτη, το δημόσιο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Φινλανδίας χρηματοδοτείται από φόρους και είναι προσβάσιμο σε όλα τα μέλη της κοινωνίας, δίχως διακρίσεις. Οι πόλεις και οι δήμοι είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη, την οργάνωση και τη λειτουργία τόσο της πρωτοβάθμιας, όσο και της εξειδικευμένης ιατρικής περίθαλψης. Εκτός από τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας της Φινλανδίας, οι αντίστοιχες ιδιωτικές υπηρεσίες διατίθενται επίσης σε όσους, όσες και όσα αναζητούν γρήγορη πρόσβαση σε έναν ειδικό. Συν τοις άλλοις, όλοι οι εργοδότες είναι υπεύθυνοι για την παροχή εθελοντικών προληπτικών εξετάσεων στους υπαλλήλους τους, πέρα από την ένταξή τους, σε πολλές περιπτώσεις, σε εταιρικά προγράμματα ιδιωτικής περίθαλψης.
Ναι μεν η υγειονομική περίθαλψη δεν είναι εντελώς δωρεάν, αλλά είναι αρκετά φθηνή. Οι περισσότερες αμοιβές καλύπτονται από τον δήμο προέλευσης του ασθενούς και υπηρεσίες, όπως επισκέψεις σε κλινική υγείας μητρότητας και παιδιού, συμβουλευτικές υπηρεσίες ειδικών και προληπτικές εξετάσεις προσφέρονται χωρίς κόστος στους κατοίκους. Στην περίπτωση που προκύπτουν κόστη, είναι εξαιρετικά προσιτά και δεν αποτελούν λόγο ανησυχίας. Επί παραδείγματι, μια απλή επίσκεψη στον γιατρό μπορεί να κοστίσει μόλις 20 ευρώ, τιμές παρόμοιες με τις ελληνικές, χωρίς ωστόσο να προσφέρονται ίδιοι μισθοί.
Εικόνες: Shutterstock