Στις μέρες μας, η «ψυχική υγεία» είναι σίγουρα από τις έννοιες εκείνες που συζητιούνται καθημερινά όλο και περισσότερο.
Πράγμα λογικό, αν σκεφτεί κανείς τους αστραπιαίους και – για τους περισσότερους – εξουθενωτικούς ρυθμούς της καθημερινότητάς μας, με τις πολύωρες ώρες εργασίας, τις ατέλειωτες υποχρεώσεις, το έντονο άγχος και συγχρόνως την όποια προσωπική ζωή προσπαθούμε να «χωρέσουμε» μέσα σε όλα.
Και καθώς αυτά απαιτούν τεράστια αποθέματα χρόνου και ενέργειας, όταν συσσωρεύονται, είναι λογικό να επιβαρύνουν την ψυχική μας υγεία και, ως εκ τούτου, να χρειαζόμαστε μερικά «life hacks» και να θωρακιστούμε.
Υπάρχουν δύο δεδομένα: Πρώτον, ότι οι συνήθειες ή οι στρατηγικές που μπορούν να προωθήσουν σημαντικά την ψυχολογία μας είναι πολλές και δεύτερον, ότι έχουμε βαρεθεί να τις ακούμε και να «πρέπει» να τις ακολουθήσουμε. Αλλά, καλώς ή κακώς, οφείλουμε να παραδεχθούμε τον πραγματικά καθοριστικό ρόλο ορισμένων για την ενίσχυση της ψυχολογίας μας.
Έχουμε και λέμε:
Ύπνος
Ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος δεν είναι ζωτικής σημασίας μόνο για τη σωματική, αλλά και για την ψυχική μας υγεία. Μία μελέτη που διεξήχθη στις ΗΠΑ, μάλιστα, έδειξε ότι το 10-18% των ενηλίκων αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα ύπνου, με τον αριθμό αυτό να αυξάνεται στο 65-90% των ατόμων με κατάθλιψη και πάνω από το 50% των ατόμων με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή.
Συμπέρασμα; Η έλλειψη ύπνου μπορεί, πράγματι, να επιδεινώσει συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης καθώς και άλλες ψυχικές παθήσεις, γι’ αυτό, άλλωστε, και συνιστάται στους ενήλικες να κοιμούνται 7-9 ώρες κάθε βράδυ.
Άσκηση
Είναι γνωστό ότι η τακτική σωματική άσκηση απελευθερώνει τις ενδορφίνες, οι οποίες τονώνουν σημαντικά τη διάθεσή μας, την ίδια στιγμή που μας βοηθούν να κοιμόμαστε καλύτερα και περισσότερο – αλλά και να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις δυσφορίας, άγχους και κατάθλιψης. Αν, ωστόσο, οι σκληρές προπονήσεις δεν είναι και το αγαπημένο σου (ούτε και σε εμάς), μπορείς να πειραματιστείς με οποιαδήποτε σωματική δραστηριότητα σε ευχαριστεί, ακόμα κι αν είναι ένα απλό περπάτημα.
Διατροφή
Πολλά έχουν γραφτεί για τη σχέση μεταξύ φαγητού και διάθεσης. Και είναι αλήθεια ότι μια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και «καλά» λιπαρά (βλ. μεσογειακή διατροφή) συνδέεται με 25-35 % μειωμένο κίνδυνο κατάθλιψης (και συνυπαρχόντων συμπτωμάτων στρες), σε σύγκριση με διατροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και επεξεργασμένα τρόφιμα. Από μόνη της, όμως, δεν αρκεί.
Για να υπάρξει πράγματι θετική επίδραση στα επίπεδα της διάθεσής μας – άρα και της συνολικής μας υγείας – είναι εξίσου σημαντικό να μην παραλείπουμε γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, να αποφεύγουμε το αλκοόλ, την καφεΐνη, τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες και τα πρόσθετα σάκχαρα και, φυσικά, να μην ξεχνάμε να πίνουμε αρκετό νερό.
Αυτοφροντίδα
Άλλη μία λέξη που χρησιμοποιείται κατά κόρον στις ημέρες μας, χωρίς ωστόσο να γίνεται πάντα ξεκάθαρο ότι η «αυτοφροντίδα», εκτός από εξαιρετικά σημαντική για την ψυχική μας υγεία, είναι και τελείως διαφορετική για τον καθέναν μας.
Και πράγματι, το να αφιερώνει κανείς χρόνο στον εαυτό του μπορεί να περιλαμβάνει πράγματα όπως είναι ο χορός, το θέατρο, η μουσική, το διάβασμα, το μπάνιο στη θάλασσα και γενικότερα οτιδήποτε απολαμβάνει να κάνει βάσει των προσωπικών του επιλογών και αναγκών. Ό,τι, όμως, κι αν είναι αυτό, το σίγουρο είναι ότι θα συμβάλει σημαντικά στη χαλάρωση, τη μείωση του άγχους και άρα τη συνολική βελτίωση της ψυχικής του υγείας.
Κοινωνική σύνδεση
Μια πρόσφατη μελέτη ερευνητών του Χάρβαρντ προσπάθησε να κατανοήσει ποιο πράγμα (που είναι υπό τον έλεγχό μας) θα μπορούσε να μας προστατεύσει περισσότερο από την κατάθλιψη. Αφού ανέλυσαν πάνω από 100 πιθανούς παράγοντες, διαπίστωσαν ότι η κοινωνική σύνδεση ήταν μακράν ο πιο σημαντικός.
Και ήταν αναμενόμενο ότι ως φύσει κοινωνικά πλάσματα, η οικοδόμηση και διατήρηση ισχυρών και υγιών σχέσεων με ανθρώπους που είναι σημαντικοί για εμάς και μας αγαπούν όπως είμαστε, είναι απαραίτητη για μια καλή ψυχική υγεία.
Επαγγελματική βοήθεια
Καλά μέχρι εδώ. Αλλά πολλές φορές, ακόμα κι αν τηρούμε ευλαβικά όλα τα παραπάνω, δε μπορούμε – ή νιώθουμε ότι δε μπορούμε – να αντιμετωπίσουμε τις καταστάσεις μόνοι μας, χωρίς μία βοήθεια ή καθοδήγηση. Και όχι, το να ζητά κανείς βοήθεια δεν είναι δείγμα αδυναμίας, αλλά μάλλον μεγάλης δύναμης.
Γι’ αυτό, άλλωστε, υπάρχουν και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, πρόθυμοι να μας παράσχουν τη σωστή υποστήριξη και κατάλληλη θεραπεία, που θα μπορούσε να μας βγάλει από το όποιο «αδιέξοδο». Δεν είμαστε «άρρωστοι», είμαστε άνθρωποι, που μέσα σε όλες τις βασικές μας ανάγκες είναι να ανακαλύψουμε τον εαυτό και τα συναισθήματά μας και να εξελιχθούμε.
Αυτοσυμπόνια
Τελευταίος αλλά εξίσου – ή και παραπάνω – σημαντικός είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας στα σκαμπανεβάσματα της ζωής. Σκέψου: Μια διάθεση που τείνει προς την αυτοκριτική ή την τελειομανία, δεν είναι λογικό να επηρεάζει αρνητικά τον οργανισμό μας, οδηγώντας τον σε καταστάσεις έντονου άγχους ή ακόμα και κατάθλιψης;
Αυτοσυμπόνια σημαίνει να κατανοείς ότι δεν μπορείς και δε χρειάζεται να είσαι «τέλειος», ότι όλοι έχουμε ελαττώματα και «είναι εντάξει αυτό». Δεν υπάρχει λόγος να πασχίζεις για να γίνεις αποδεκτός, αλλά να είσαι ο εαυτός σου!
Η ψυχική μας υγεία μπορεί να επηρεάσει τα πάντα στη ζωή μας – συμπεριλαμβανομένης της ικανότητάς μας να αντιμετωπίζουμε την οποιαδήποτε κατάσταση, κι αυτό σημαίνει πως σίγουρα χρειάζεται φροντίδα.
Κι αν και όλοι οι τρόποι που παρουσιάστηκαν παραπάνω μοιάζουν «απλοί», γνωρίζουμε ότι δεν είναι καθόλου εύκολο. Η όποια αλλαγή είναι δύσκολη, γι’ αυτό άλλωστε και μια από τις βασικές «συμβουλές» είναι να είμαστε ευγενικοί με τον εαυτό μας.
Να θυμάσαι ότι δεν υπάρχει ένας και μόνος τρόπος. Το μυστικό κρύβεται στα απλά, μικρά και καθημερινά βήματα που λειτουργούν καλύτερα για εσένα!