Ανηδονία: Πόση απόλαυση μπορεί να χωρέσει σε ένα κάρο υποχρεώσεις;
Ως γνωστόν, οι ρυθμοί της καθημερινότητας είναι εξουθενωτικοί. Δουλειά, υποχρεώσεις στο σπίτι, σούπερ μάρκετ, γυμναστήριο, καφές στο πόδι με φίλους, ατελείωτη κίνηση στο δρόμο και ένα ζεστό μπάνιο στο τέλος της ημέρας, για να αποβάλεις όλο το στρες. Θεωρητικά, κάπως έτσι περιγράφεται μια γεμάτη μέρα με πολλές δραστηριότητες. Επίσης, θεωρητικά, έχεις τη δυνατότητα να απολαύσεις τον καφέ σου, το χαβαλέ με τους συναδέλφους σου στο γραφείο, καθώς και το εξαιρετικά πολύτιμο «me-time» σου.
Τι γίνεται, όμως, όταν παύεις να απολαμβάνεις τις στιγμές που –θεωρητικά πάντα– εστιάζουν στην αυτοφροντίδα ή σου δημιουργούν ευχάριστα συναισθήματα;
Ανηδονία: Ένα τερατίδιο που καταπνίγει το αίσθημα της απόλαυσης
Και κάπου εδώ, εύλογα θα αναρωτηθείτε: «Τι σημαίνει “ανηδονία”, ρε φιλενάδα;» Την ίδια ακριβώς απορία είχε κι εγώ, όταν πήρε το μάτι μου αυτή τη λέξη κάπου μεμονωμένα. Σας απαντώ, λοιπόν, με τον πιο κατανοητό ορισμό που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη βιβλιογραφία: «Ανηδονία είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για την αδυναμία ενός ανθρώπου να αισθανθεί ευχαρίστηση από οποιαδήποτε δραστηριότητα. Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή την κατάσταση δεν είναι σε θέση να πάρουν χαρά, ούτε να απολαύσουν το παραμικρό».
Βάσει αυτού του ορισμού, στο δικό μου κεφάλι η ανηδονία είναι ένα τερατίδιο σε μορφή μεγάλης αράχνης, το οποίο αρέσκεται στο να μας κλέβει τα αισθήματα της χαράς και της απόλαυσης.
Μία είναι η λύση: Βάλε στο τέρμα Καίτη Γαρμπή και Βίσση
Είναι γνωστό τοις πάσι, ότι αυτό που μας διαχωρίζει από τα ψυχρά μηχανήματα είναι το ότι έχουμε αισθήματα και δική μας κρίση. Όταν, όμως, απλώς ανταποκρινόμαστε διεκπεραιωτικά στις καθημερινές μας υποχρεώσεις, τότε τι γίνεται;
-Σταμάτα να δουλεύεις για πέντε λεπτά και πες μια βλακεία στο συνεργάτη σου. Ίσα-ίσα για να γελάσετε και να σπάσετε τη ρουτίνα.
-Στείλε ένα μήνυμα αγάπης στον άνθρωπό σου. Αν υπάρχουν λουλούδια εκεί που βρίσκεσαι, πάρε ένα λεπτό για να εκτιμήσεις την ομορφιά και τη μοσχοβολιά τους.
-Πιες τον αγαπημένο σου καφέ σιγά-σιγά και δώσε χρόνο στον εαυτό σου να απολαύσεις τη γεύση και το άρωμά του.
-Ενώ είσαι κολλημένος στην κίνηση, βάλε στη διαπασών «Το κάτι» της Καιτούλας και το «Λάμπω» της Αννούλας. Όσο απολαμβάνεις αυτή την ποιοτική ποπ –όπως έλεγε και ο φίλος μας ο Κατακουζηνός– παρατήρησε τι συμβαίνει γύρω σου.
Τους περαστικούς, τα χαριτωμένα παιδάκια, τα υπέροχα σκυλάκια, τον ουρανό –λες να βρέξει;
Pause στη ρουτίνα, play στην απόλαυση
Τα καλά νέα, είναι ότι όλη αυτή η κατάσταση συνήθως δεν ξεκινάει από εμάς. Τουλάχιστον, όχι στην απλή της μορφή –δε μιλάμε για ακραίες καταστάσεις, όπου χρειάζεται η συμβουλή κάποιου ειδικού. Ο λόγος που δυσκολευόμαστε να απολαύσουμε τις στιγμές, να ζήσουμε επί της ουσίας, είναι επειδή έτσι μας έμαθαν.
«Πρέπει να εργάζεσαι σκληρά, να μη χαζεύεις. Πρέπει να είσαι πάντα στην ώρα σου. Δεν επιτρέπεται η ασυνέπεια. Πρέπει πάντα το σπίτι σου να είναι σε τάξη».
Και τα πρέπει δεν τελειώνουν ποτέ. Μέσα σ’ έναν καπιταλιστικό κόσμο, όπου τα θέλω και οι ανάγκες μας έρχονται σε δεύτερη μοίρα, με τις υποχρεώσεις να κάθονται στο χρυσό θρόνο του νικητή, υπάρχει χώρος για απόλαυση;
Η απάντηση του ενός εκατομμυρίου, είναι ναι. Υπάρχει. Όσο κουραστική, πιεστική ή βαρετή είναι η ρουτίνα μας, πάντα υπάρχει ένα μικρό παραθυράκι. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να πατήσουμε pause στη μονοτονία και την υπερβολική ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν όλα. Ύστερα, να πάρουμε μια βαθιά ανάσα και να τα βιώσουμε όλα στο ρυθμό που μας ικανοποιεί. Διαφορετικά, τι μας διαχωρίζει από ένα ρομπότ; Εκτός από την εμφάνιση. Αν πάψουμε να αισθανόμαστε και να σκεφτόμαστε, εστιάζοντας στη μηχανική διεκπεραίωση των υποχρεώσεων, τότε γινόμαστε λογισμικά. Χωρίς ψυχή, χωρίς συναίσθημα, χωρίς σκέψεις, χωρίς χαρά, χωρίς απόλαυση.
Καλώς ή κακώς, εκ φύσεως και εξ ορισμού, οι άνθρωποι δεν είμαστε τέτοια όντα. Η μαγεία έγκειται στα λάθη, στις αδυναμίες, στην περιπέτεια, στη διαφορετικότητα, στην αντίληψη, στη δημιουργικότητα, στις επιλογές, στο γέλιο και στο δάκρυ. Κι αν κάποιος –οι συνήθεις ύποπτοι είναι: Εργοδότες, προϊστάμενοι και περίεργοι συγγενείς– σου πει το αντίθετο, τότε μπορείς να του αγοράσεις ένα ρομπότ για να κάνει τη δουλειά του και να απαλλαγείς από την τοξικότητα.
Δύο λόγια…
Πολλές φορές, φοβόμαστε να χαλαρώσουμε, μην τυχόν και χαρακτηριστούμε ως «ανεπαρκείς» ή «τεμπέληδες». Ε, και τι έγινε; Καλύτερα να θεωρείται κανείς «τεμπέλης» παρά να μην απολαμβάνει και να μην αισθάνεται. Άλλωστε, τα όρια μεταξύ της αποδοτικότητας και της υπεραπόδοσης είναι πολύ θολά και συχνά-πυκνά, ενδεχομένως να τα ξεπεράσουμε, με αποτέλεσμα να μεταμορφωθούμε σε ανθρωπόμορφες μηχανές παραγωγής. Εν κατακλείδι, όταν απλώς επιβιώνουμε, αντί να ζούμε –με όλη τη σημασία της λέξης, τότε η καθημερινότητα γίνεται ανυπόφορη. Και μετά, έχει αντίκτυπο στην ψυχοσύνθεσή μας. Αυτός ο φαύλος κύκλος είναι δύσκολο να σπάσει, αν δεν αποφασίσουμε να προσθέσουμε λίγη νεραϊδόσκονη στον κόσμο μας.
Σημείωση: Σε περίπτωση που αισθάνεσαι ότι δε μπορείς να ξεφύγεις από αυτό το τέλμα, μπορείς πάντα να συμβουλευτείς κάποιον ειδικό.