Τι σημαίνει να είναι ένα άτομο υπεύθυνος πολίτης;
Ο ορισμός αλλά και οι πράξεις που μπορεί να έχει στο μυαλό του κάποιος σχετικά με αυτή τη φράση, διαφέρουν.
Η ερμηνεία που δίνουμε σε λέξεις κατευθύνει και τις επιλογές μας, τις ζωές μας ευρύτερα, σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Μεγάλη ευθύνη για κάποιους είναι το να πάνε να ψηφίσουν ενώ για άλλους το να προσπαθούν καθημερινά και με κάθε τρόπο να κάνουν αυτό τον κόσμο λίγο καλύτερο.
Η πίστη ότι ο κόσμος θα αλλάξει μέσω των εκλογών είναι ίσως μία διαχρονική, ιδεολογική πλάνη που ενσωματώνεται στο συλλογικό ασυνείδητο και διακινείται ως δεδομένο ανάμεσα σε πολύ πολιτικοποιημένα άτομα ως και τους εντελώς απολιτίκ.
Είναι όμως έτσι; Δηλαδή, οι εκλογές δεν έχουν κάποια χρησιμότητα ως προς την διαφοροποίηση της κοινωνίας; Θα μπορούσαμε να πούμε πως, με την αλλαγή μίας κυβέρνησης, τα πράγματα μπορούν να γίνουν λίγο καλύτερα ή πολύ χειρότερα.
Για να υπάρξει, όμως, μία αισθητή διαφορά, πρέπει να γίνουν βαθιές και ριζικές αλλαγές, όχι μόνο στα πολιτικά αξιώματα, αλλά στους πολίτες.
Πότε πρέπει να είμαστε πολιτικά υπεύθυνοι και με τι τρόπο;
Η ευθύνη μας ως προς τα πολιτικά, όπως είναι κοινώς αποδεκτό, ξεκινάει και σταματάει κάθε 4 χρόνια, όταν αποφασίζουμε ψηφίζοντας ποιός θα κυβερνήσει.
Άρα, αυτό αφήνει μία υπόνοια ότι όλο τον υπόλοιπο καιρό μπορούμε να καθόμαστε; Nα βρίζουμε, να κρίνουμε, λέγοντας πως φταίνε αυτοί ή οι άλλοι, γιατί για ακόμα μία φορά δεν τηρήθηκαν όσα ειπώθηκαν προεκλογικά.
Τι σημαίνει να είσαι υπεύθυνος πολίτης; Tο φάσμα του ορισμού δεν ενέχει μόνο το δικαίωμα της ψήφου.
Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να θεωρήσουμε τους εαυτούς μας ως πολύ παραπάνω υπεύθυνους για τις πολιτικές αλλαγές που μπορούν να γίνουν. Να ενσωματωθεί στις συνειδήσεις των ανθρώπων και να προσπαθήσουμε με κάθε μέσο που διαθέτουμε να φέρουμε αλλαγή.
Στην πράξη, έχει αποδειχθεί ότι πολλοί ενωμένοι πολίτες καταφέρνουν πολλά περισσότερα σε λιγότερο χρόνο από ότι οι πολιτικοί. Φαίνεται, επίσης, πως σε κάθε συντηρητικό πολίτη το δικαίωμα της ψήφου, ή καλύτερα η υποχρέωση, είναι κάτι σαν την πιο επαναστατική πράξη που μπορεί να κάνει κάποιος ως προς την κοινωνία.
Αυτό, αφενός, αναγάγει τον ψηφοφόρο σε κάποιον που, φαινομενικά, παίρνει αποφάσεις για το τι θα γίνει στην πολιτική. Όμως, υποβιβάζει την ουσιαστική αλλαγή που θα μπορούσαν να φέρουν οι ενωμένοι και συνειδητοποιημένοι πολίτες διαχρονικά.
Είναι αρκετό να αναθέτουμε σε άλλους της επιλογές;
Αυτό είναι, λοιπόν, το όριο της πολιτικής υπευθυνότητας για την πλειοψηφία; Οι εκλογές; Είναι όντως αρκετό να βασιστούμε σε κάποιους ανθρώπους που επιζητούν τόσο πολύ να αναλάβουν την ευθύνη για εμάς; Και αν είναι αρκετό, γιατί δεν φέρνει πάντα τα σωστά αποτελέσματα;
Κάνει απλά ο λαός συνήθως λανθασμένες επιλογές ή οι πολιτικοί στην πλειοψηφία είναι απλά επιτήδειοι που, με πρόσχημα την ανάληψη της διακυβέρνησης, ορίζουν τα δεδομένα κατά πως τους συμφέρει.
Το ζήτημα της οργάνωσης σε μία δημοκρατία δημιουργεί την αντιπροσώπευση από μία κυβέρνηση ή κάποιους βουλευτές που καλούνται να αναλάβουν.
Ωστόσο, σε αυτό το στάδιο διακυβέρνησης δημιουργείται η προβληματική επίπτωση, όπου φαινομενικά οι πολίτες έχουν κάνει το όποιο χρέος τους ως προς την πολιτεία και κατ’ επέκταση προς τους ίδιους και αναμένουν κάποια καλύτερα αποτελέσματα.
Η ιδέα ότι η υπευθυνότητά μας πρέπει να είναι συνεχόμενη και μαχητική σε κάθε περίσταση, δεν ελκύει τις μάζες καθώς και οι ίδιες δε θέλουν να αποδεχτούν κάποια ευθύνη.
Άλλωστε, είναι πολύ πιο εύκολο να αποδεχτείς ότι αυτός που ψήφισες είναι ψεύτης και απατεώνας, παρά να παραδεχτείς πως το λάθος είναι δικό σου, όχι απλά επειδή έκανες λανθασμένες επιλογές, αλλά επειδή δεν αναλαμβάνεις καμία άλλη πολιτική ευθύνη πέρα από όταν στο ζητήσουν.
Και εν μέρει, είναι. Μπορεί στις δημοκρατίες η ανάθεση ευθυνών σε πολιτικούς, ώστε να κάνουν τη δουλειά, να είναι ο λόγος που ευθύνες φέρει η εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά το πώς αποφασίζουν να πράξουν ή όχι οι πολίτες για τις ζωές τους, παίζει κυριότερο ρόλο – στην επιλογή της ψήφου, αλλά κυρίως στην καθημερινότητά τους.
Οι πολιτικοί φταίνε για όσα δε έκαναν και ο κόσμος για όσα δεν ασχολήθηκε, για όσα αδιαφορεί διαχρονικά και περιμένει πως θα διορθωθούν από κάποιους άλλους.
Τελικά, ποιος εκφράζει αδιαφορία και ποιος έχει την πολιτική ευθύνη;
Οι συνειδητές επιλογές των πολιτών δεν είναι μία μετάθεση ευθύνης. Πολιτικοί εκλέγονται για να κάνουν κάτι. Συνήθως δε το κάνουν, το θέμα είναι γνωστό και διαχρονικό.
Οπότε, αφού αποδεχτούμε ότι αυτό συμβαίνει, λίγο-πολύ κανένας πολιτικός, ό,τι και να κάνει, δεν ικανοποιεί την πλειοψηφία. Οπότε, αυτό το βλέπουμε ως δεδομένο. Μήπως πρέπει νέα αναρωτηθούμε τι πρέπει να κάνουμε; Με τι τρόπους θα παλέψουμε τα τόσα προβλήματα της κοινωνίας;
Τα λεγόμενα αυτά δεν έχουν σκοπό να απαξιώσουν πλήρως την εκλογική διαδικασία, αλλά να γεννήσουν ιδέες για το πώς η ευημερία των ανθρώπων επαφίεται κυρίως στους ίδιους – και όχι σε πολιτικούς μαριονέτες κυρίως των μεγάλων κομμάτων.
Απλά, η ψήφος ας θεωρήσουμε πως είναι η λιγότερη υποχρέωσή μας και όχι η περισσότερη. Δεν αρκεί κάθε 4 χρόνια να σηκώνεσαι από τον καναπέ και να πας στην κάλπη, ελπίζοντας πως έτσι θα αλλάξει κάτι.
Προσωπική υπόθεση η πολιτική υπευθυνότητα και η αδιαφορία, κατ’ επέκταση
Περιμένουμε πως κάποιο αόρατο χέρι θα έρθει να τα διορθώσει όλα, όμως στην πραγματικότητα εάν το κάθε άτομο δε προσπαθεί να εξελιχθεί προσωπικά και κοινωνικά, η κατάσταση μένει στάσιμη. Το ότι επιλέγεις για τη ζωή σου και για το μέλλον μέσω της κάλπης, είναι μία ψευδαίσθηση. Ίσως ο περισσότερος κόσμος θεωρεί πως δεν γίνεται, ωστόσο δεν είναι το θέμα ποιος θα διοικήσει, αλλά ποιος θα ενδιαφερθεί.
Ξεκινώντας από τα μικρά πράγματα, η ευθύνη μας ως πολίτες είναι στα καθημερινά προβλήματα στο να διεκδικήσεις και να απαιτήσεις στην εργασίας σου, όταν βλέπεις την αδικία να παρεμβαίνεις. Όταν παρκάρουν σε ράμπες αναπήρων και το δεις, να αντιδράς. Όταν βλέπεις την αδικία, μη σιωπείς. Όχι με μισαλλοδοξία, αλλά ευθύνη.
Φαντάσου εκατομμύρια ανθρώπους, να προσπαθούν κάθε μέρα για την προσωπική και κοινωνική αλλαγή, να θέλουν να κάνουν αυτό τον κόσμο καλύτερο και να μην περιμένουν αυτόκλητους σωτήρες. Εάν παίζει ρόλο η ψήφος και οι εκλογές, τότε σίγουρα ο ρόλος αυτός είναι πολύ μικρότερος.
Η πολιτική ευθύνη είναι πρώτα προσωπική υπόθεση – και δεν αρκεί να τη μεταβιβάζεις για να τη μεταχειριστούν άλλοι όπως θέλουν. Μπορείς να ψηφίσεις ό,τι θες. Ωστόσο, την καθημερινότητα την ορίζεις εσύ μέσα από τις πράξεις σου και τις ιδέες σου, εσύ… Εμείς.