Διαβάζοντας τα κυβερνητικά προγράμματα των βασικών κομμάτων για την επόμενη τετραετία είναι προφανές πως οι επικρατούσες προτεραιότητές τους έχουν να κάνουν, κατά κύριω λόγο, με την οικονομία.
Η ΝΔ δεσμεύτηκε, μεταξύ άλλων, για αύξηση αφορολόγητου στα 1000 ευρώ για οικογένειες με παιδιά και την αύξηση μισθών κατά 25%, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύτηκε για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ στον ιδιωτικό τομέα και για αύξηση 10% στον δημόσιο τομέα.
Με λίγα λόγια, κανένα από τα βασικά κόμματα δεν περιέλαβε στο πρόγραμμά του μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, παρόλο που οι συνέπειες της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής συνιστούν, πιθανώς, τη μεγαλύτερη απειλή μακροπρόθεσμα. Στις εκλογές, άραγε, οι ψηφοφόροι τα έλαβαν υπ’ όψιν τους;
Οι σοβαρότεροι κλιματικοί κίνδυνοι στην Ελλάδα
Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει, προφανώς, όλες τις περιοχές του κόσμου, η Ελλάδα, ωστόσο, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε αλλαγή κλίματος λόγω γεωγραφικής θέσης, γεωμορφολογίας αλλά και εξάρτησης από τον τουρισμό. Αναλυτικά, οι συνέπειες για την Ελλάδα συμπεριλαμβάνουν:
- Αύξηση θερμοκρασίας στη χώρα κατά 2,5 βαθμούς Κελσίου, κατά μέσο όρο, σε σχέση με την περίοδο 1961-1990 μέχρι το 2050.
- Αύξηση των ημερών των θερμικών κυμάτων (με θερμοκρασίες πάνω από 35 βαθμούς Κελσίου) κατά 15-20 ετησίως.
- Κύματα καύσωνα, ανεξέλεγκτες δασικές πυρκαγιές και ξηρασίες, πράγμα που θα επηρεάσει, μεταξύ άλλων, την διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων και την ατμοσφαιρική ρύπανση.
- Αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη το Καλοκαίρι, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει διακοπές ρεύματος και υπερφόρτωση στο δίκτυο ηλεκτρισμού της χώρας.
- Αύξηση του αριθμού των θανάτων που σχετίζονται με τον καύσωνα.
- Προκλήσεις για τη γεωργία, τη δασοκομία, την ενέργεια και τον τουρισμό, τομείς, δηλαδή, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο της θερμοκρασίας και των βροχοπτώσεων.
- Υψηλός κίνδυνος εξαφάνισης ορισμένων ειδών φυτών και ζώων εάν η μέση θερμοκρασία της γης εξακολουθήσει να αυξάνεται ανεξέλεγκτα.
Παρόλο που το μέγεθος των συνεπειών της κλιματικής απειλής έχει τεκμηριωθεί, νέα έκθεση του WWF Ελλάς καταγράφει σημαντικά κενά και αστοχίες, σε επίπεδο εφαρμογής, στην πορεία της Ελλάδας προς την κλιματική ουδετερότητα. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν:
- Σταθερά θλιβερή πανευρωπαϊκή πρωτιά στις παραβιάσεις περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ.
- Συνεχής αποδυνάμωση του συστήματος περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, που οδηγεί μεθοδικά στην εξαφάνιση των επιθεωρητών περιβάλλοντος.
- Βαθύτερη εξάρτηση της χώρας από το ορυκτό αέριο.
- Αδικαιολόγητη (ενεργειακά, οικονομικά και γεωπολιτικά) βύθιση της χώρας σε μακροχρόνια εξάρτηση από συμβάσεις με πετρελαϊκές εταιρείες για εξόρυξη υδρογονανθράκων.
- Σπατάλη κρατικών ενισχύσεων σε επενδύσεις που δεν προσφέρουν καινοτομία ή διαφοροποίηση της οικονομίας από το περιβαλλοντικά καταστροφικό πρότυπό της.
- Παρά την καταδίκη από το Δικαστήριο της ΕΕ, το 2020, η Ελλάδα συνεχίζει την εγκατάλειψη των περιοχών Natura 2000 χωρίς διατάγματα προστασίας.
- Σοβαρά ελλείμματα διαφάνειας σχετικά με το κλιματικό αποτύπωμα των επιχειρήσεων και την ευθυγράμμιση του ιδιωτικού τομέα με τον στόχο του 1,5°C.
Αυτό φαίνεται και στα νούμερα, καθώς η Ελλάδα κατέλαβε την 25η θέση στον παγκόσμιο «Δείκτη Περιβαλλοντικής Απόδοσης 2020» (Environmental Performance Index) από την 22η θέση το 2018.
Πιο συγκεκριμένα, από τις χειρότερες επιδόσεις καταγράφει η χώρα στον τομέα των εκπομπών ρύπων (θέση 58, με βαθμολογία 78,9), στην προστασία βιοποικιλότητας (θέση 54 βαθμολογία 72,6), στην αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής (θεση 32 βαθμολογία 66,5) και στη διαχείριση αποβλήτων (θέση 31 βαθμολογία 83).
Συνεπώς, επιβάλλεται γρήγορη δράση καθώς θα χρειαστεί να ληφθούν (!) σημαντικά μέτρα τα επόμενα χρόνια. Σε ποιο βαθμό, όμως, θα ασκήσει δραστήρια περιβαλλοντική πολιτική η μελλοντική κυβέρνηση και γιατί να είναι διαφορετική από τις προηγούμενες; Γιατί κάτι τόσο σημαντικό βρίσκεται τόσο χαμηλά στην λίστα των «must-do’s» των κομμάτων της χώρας μας;
Δραστικές μεταρρυθμίσεις που πρέπει να υλοποιήσει η νέα κυβέρνηση
Εκτός από την οικονομία, την εκπαίδευση και την υγεία, που βρίσκονται σε απαρχαιωμένο στάδιο, πρέπει να υπάρξει μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος. Έχοντας ως στόχο την ευθυγράμμιση της χώρας μας με τον στόχο του 1,5 βαθμού°C, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει τουλάχιστον μερικά από τα ακόλουθα μέτρα:
- Να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη σωστή ανακύκλωση και να πραγματοποιείται βιολογικός καθαρισμός αποβλήτων.
- Να θεσπιστούν κυρώσεις για όσους συνειδητά και επαναλαμβανόμενα μολύνουν τα ύδατα ή καταστρέφουν τα δάση.
- Να οριστεί ποιοτικός έλεγχος στην παραγωγή προϊόντων, με αυστηρά όρια στην επιλογή ανακυκλώσιμων πρώτων υλών.
- Να προσφερθούν μεγάλες επιδοτήσεις για τις αγορές ηλεκτρικών ή υβριδικών οχημάτων.
- Να ολοκληρωθεί άμεσα η διαδικασία θέσπισης μέτρων διατήρησης για όλες τις περιοχές Natura 2000.
- Να απεξάρτοποιηθούμε από το ορυκτό αέριο και τον λιγνίτη (το χειρότερο περιβαλλοντικά καύσιμο).
- Να γίνεται η παραγωγή αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).
Η Ελλάδα, όπως και οι περισσότερες χώρες παγκοσμίως, έχει κληθεί να αντιμετωπίσει πολύ μεγάλα προβλήματα που απειλούν το φυσικό περιβάλλον μας. Δεν είναι βέβαιο ότι η νέα κυβέρνηση θα αναλάβει αποφασιστικές πρωτοβουλίες και θα αντικαταστήσει την αναβλητικότητα, ελπίζω όμως πως θα το κάνει.
Επειδή, αν συνεχίσουμε με τον ρυθμό που πάμε και βάζουμε το κέρδος και τα συμφέροντα πάνω από όλα, περιμένοντας πρώτα να εμφανιστούν οι βλάβες για να ξυπνήσουμε, θα είναι ήδη αργά.