Doomscrolling: Έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου να σκέφτεται ότι εάν δε βγεις το Σάββατο με την παρέα σου θα χάσεις κάτι σημαντικό;
Ε, λοιπόν, αυτό το συναίσθημα ότι κάτι συμβαίνει αλλά εσύ δε βρίσκεσαι εκεί, υπάρχει και στον ψηφιακό κόσμο αντίστοιχα και είναι ένα είδος κοινωνικού άγχους.
Αύτη η επιθυμία του ατόμου να παραμένει συνεχώς συνδεδεμένο με το τι κάνουν οι άλλοι ονομάζεται “FoMo”= Fear of Missing out και μαζί με το doomscrolling γίνονται οι ένοχες απολαύσεις μας, οι οποίες όμως έχουν σοβαρές συνέπειες.
Και οι δύο, είναι γνήσια δημιουργήματα των σημερινών τάσεων, γεννημένα από τα Social Media, που αυξήθηκαν κατά την περίοδο της καραντίνας και πηγάζουν κυρίως από τη σύγκρισή μας με τους άλλους, την επιβεβαίωση της αλληλεπίδρασης, αλλά και το να μη μείνουμε στην άγνοια για όσα συμβαίνουν στον κόσμο.
Περάσαμε το 2020 κάνοντας doomscrolling σε τόσο μεγάλο βαθμό, που το Oxford English Dictionary το ονόμασε «λέξη της χρονιάς» και το πρόσθεσε στο λεξικό.
Doomscrolling: Τι είναι αυτό που μας επηρεάζει τόσο;
Η ροή πληροφοριών, που κυλάει αδιάκοπα στα κινητά μας, μας ενώνει κάπως αόριστα με το τι γίνεται γύρω μας. Έχουμε συνηθίσει να κάνουμε ένα συνεχόμενο σκρολάρισμα, καταναλώνοντας αρνητικές ειδήσεις, ενώ νομίζουμε πως απλά ενημερωνόμαστε. Κατά μία έννοια, φοβόμαστε μη “μείνουμε απ’ έξω” σε κάτι που συμβαίνει γύρω μας και όλοι το γνωρίζουν αλλά εμείς όχι.
Γεγονότα περνάνε γρήγορα μπροστά από τα μάτια μας και πριν το καταλάβουμε, μόλις διαβάσουμε μία είδηση, κάποια άλλη βρίσκεται στην οθόνη μας. Οι πληροφορίες διαδέχονται η μία την άλλη όσο σκρολάρουμε, σχολιάζουμε και συζητάμε, ενώ η πανδημία και ο εγκλεισμός αύξησε πολύ τη νέα μορφή εθισμού που προκαλεί πολλά προβλήματα στη σωματική και ψυχική υγεία.
Τι χαζεύουμε τόσες ώρες;
Το κινητό έχει γίνει μία προέκτασή μας και η έκθεση της εταιρείας στατιστικών, App Annie, αναφέρει πως περνάμε κατά μέσο όρο 4,8 ώρες την ημέρα κοιτώντας τις οθόνες μας. Τα γεγονότα που μπορεί να μη διαβάζεις ή κάτι ενδιαφέρον που όλοι ξέρουν – εκτός από εσένα, είναι ένας ακόμα λόγος να παραμένεις στην δικτύωση και να σκρολάρεις με τρόπο, που όμως δείχνει πλέον εθισμό, και όχι απλή ενημέρωση ή χαλάρωση.
Συχνά, παρασυρόμαστε και ψάχνουμε υπερβολικές λεπτομέρειες σε εξελίξεις και θέματα που μας απασχολούν, με αρκετό χρόνο σε ανάγνωση άρθρων, απόψεων και σχολίων.
Τι μας ωθεί σε αυτή τη “μανία”;
Προφανώς, αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Το αρχέγονο ένστικτο επιβίωσης μας ωθεί προς τα εκεί, αφού όταν μαθαίνουμε για το αρνητικό και το επικίνδυνο, αυξάνουμε τις πιθανότητες επιβίωσής μας, αποφεύγοντάς το.
Ο Dean McKay, ψυχολόγος στο Fordham University, αναφέρει πως όλες οι ανθρώπινες συναισθηματικές καταστάσεις προέκυψαν επειδή ήταν, κατά κάποιο τρόπο, προσαρμοστικές.
“Θέλουμε να νιώσουμε εικονικά ένα συγκεκριμένο συναίσθημα διαβάζοντας ειδήσεις ή σχόλια, όπως θυμό ή απελπισία. [Αυτός] μπορεί να είναι ένας τρόπος για να “εξασκήσουμε’’ εξελιγμένους μηχανισμούς αντιμετώπισης” που έχουμε αναπτύξει για τη διαχείριση αρνητικών γεγονότων της ζωής.”
Ο Mckay επισημαίνει πως: “Το να φοβόμαστε μας θέτει σε υψηλή επιφυλακή, κάτι που είναι χρήσιμο σε επικίνδυνες καταστάσεις και υπό αυτή την έννοια, η καταστροφολογία είναι σχεδόν σαν μια προσέγγιση συλλογής πληροφοριών και στρατηγικής”.
Από τη άλλη, το FoMo προκύπτει από τα χαμηλά επίπεδα ψυχολογικής ικανοποίησης των ανθρώπινων ψυχολογικών αναγκών. Mελέτη του Andrew Przybylski, καθηγητή Ανθρώπινης Συμπεριφοράς και Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, διαπίστωσε ότι η κατάσταση FoMo ήταν πιο συχνή σε όσους είχαν ανικανοποίητες ψυχολογικές ανάγκες, όπως το να θέλουν να είναι αρεστοί ή σεβαστοί.
Άλλο η ενημέρωση και άλλο ο εθισμός
Σκοπός της ενημέρωσης είναι να έχουμε επίγνωση του τι συμβαίνει γύρω μας και πώς μας επηρεάζει. Ωστόσο, όταν αντιλαμβανόμαστε μια υπερβολή, καλό είναι να αφήνουμε το κινητό κάτω, εστιάζοντας σε όσα πραγματικά χρειάζεται να γνωρίζουμε. Διαφορετικά, αυτός ο διαδικτυακός θόρυβος μπορεί να μας παρασύρει και να μας εθίσει στην καταστροφολογία και στην αίσθηση της απομόνωσης.
Στο τέλος της μέρας δεν πρέπει να ξεχνάμε πως εμείς επιλέγουμε τι βλέπουμε και αυτό το αποδεικνύει και ο αλγόριθμος, ο οποίος σύμφωνα με τις προτιμήσεις μας, μας τροφοδοτεί με ανάλογο περιεχόμενο.
Ψάχνοντας την ελπίδα
Εάν αναγνώρισες τον εαυτό σου σε όσα αναφέρθηκαν, πρέπει να ξέρεις πως ο φόβος και η αβεβαιότητα για το μέλλον, μας καταστρέφουν τη διάθεση και είναι επιβλαβής για την υγεία, έστω και αν ασυνείδητα επιδιώκουμε ακριβώς το αντίθετο.
Μπορείς να ψάξεις και να επιλέξεις θετικές ειδήσεις, όπως για παράδειγμα νέα για τεχνολογικά επιτεύγματα ή επιστημονικές ειδήσεις που θα πάνε τον κόσμο πιο μπροστά, αλλά και να παραμένεις στα πιο σημαντικά ζητήματα.
Δεν είναι πλέον μυστικό πως όλοι μας υπερβάλουμε στο χρόνο που θα καταναλώσουμε μπροστά σε μία οθόνη, αλλά πρέπει να προσέχουμε καθώς ο κόσμος προχωράει γρήγορα και οι αλλαγές συχνά είναι τόσο έντονες , που δε μπορούμε να τις αντιληφθούμε ακόμα και αν τις βιώνουμε. Χρειαζόμαστε μία ισορροπία στον εικονικό κόσμο, ώστε να μη γίνουμε απροσάρμοστοι στον κανονικό.