Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν τρεις ενεργές εστίες έντασης στον πλανήτη που θα μπορούσαν να γίνουν Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Πριν καλά-καλά τελειώσει η πανδημία του κορονοϊού η οποία έβαλε τον πλανήτη σε μία πρωτόγνωρη συνθήκη, τραυματική για όλη την ανθρωπότητα, ένας νέος κίνδυνος ανέτειλε στα ανατολικά της Ευρώπης. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία γέννησε παγκόσμια ανησυχία. Κι όχι άδικα.
Εξάλλου, όπως έμελλε να αποδειχθεί και αργότερα, ο πόλεμος αυτός έχει ευρύτερες προεκτάσεις και ήρθε ως αποτέλεσμα της διαρκώς κλιμακούμενης έντασης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας σε μία ανανεωμένη εκδοχή Ψυχρού Πολέμου που έφερε και πάλι, μετά από πολλά χρόνια, τον πόλεμο σε ευρωπαϊκά εδάφη.
Έκτοτε μία σειρά από γεγονότα τα οποία πλέον εμπλέκουν και μια πολύ δύσκολη, εμπόλεμη συνθήκη και στη Μέση Ανατολή έχουν γιγαντώσει την παγκόσμια ανησυχία για έναν Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πόσο πιθανό είναι κάτι τέτοιο;
Πριν λίγους μήνες, ο Υπουργός Άμυνας της Μεγάλης Βρετανίας προειδοποίησε ότι ο πλανήτης θα μπορούσε να εμπλακεί σε μεγάλης έκτασης πολεμικές συρράξεις στις οποίες πρωταγωνιστικό ρόλο θα παίξουν η Κίνα, η Ρωσία, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν, μέσα στα επόμενα χρόνια. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «κινούμαστε από έναν μεταπολεμικό κόσμο σε έναν προπολεμικό».
Ομολογουμένως, υπάρχουν μερικοί πολύ σημαντικοί λόγοι ανησυχίας. Αφενός, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, διεξάγονται τόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία όσο και αυτός στη Μέση Ανατολή. Σε αυτούς τους δύο πολέμους όχι μόνο δεν διαφαίνονται τάσεις αποκλιμάκωσης αλλά, ειδικά στην περίπτωση της Μέσης Ανατολής, υπάρχει η εμπλοκή του Ιράν.
Ταυτόχρονα, λανθάνει των διεθνών media και ο ανταγωνισμός των ΗΠΑ και της Κίνας στον Ειρηνικό Ωκεανό που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει «θέρετρο» εντάσεων σε επίπεδο γεωπολιτικής και με κάποιον τρόπο δεν έχει βρεθεί ακόμα στο φως της δημοσιότητας, κι ας είναι μία από τις πιο επικίνδυνες εστίες έντασης.
Μέση Ανατολή
Η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς απασχολεί τα ειδησεογραφικά δίκτυα από την 7η Οκτωβρίου του 2023 και ύστερα. Η επίθεση της Χαμάς, εκείνη την ημέρα, γέννησε μια απάνθρωπη απάντηση του Ισραήλ η οποία όχι μόνο σκότωσε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και παιδιά, αλλά ταυτόχρονα αναστάτωσε όλη τη Μέση Ανατολή.
Έτσι, στον πόλεμο ενεπλάκη αρχικά η Χεζμπολάχ, μία ισλαμιστική οργάνωση με έδρα τον Λίβανο. Αργότερα έγινε κάτι που όλοι φοβούνταν εδώ και πολλά χρόνια. Η άμεση σύγκρουση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ είναι ήδη πραγματικότητα και σίγουρα αποτελεί την πιο σοβαρή κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή.
Στην εν λόγω σύγκρουση υπάρχει ένα πάρα πολύ σύνθετο πλέγμα συμμαχιών και εχθροτήτων, οι οποίες φτάνουν τελικά μέχρι τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, ενώ εμπλέκουν το σύνολο σχεδόν του αραβικού κόσμου και ενδεχομένως, από μεγαλύτερη απόσταση, την Κίνα.
Όπως καταλαβαίνει εύκολα κανείς, οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές και η πιθανότητα μίας νέας κλιμάκωσης της έντασης θα δημιουργήσει συνθήκες που μπορεί να θυμίσουν Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ουκρανία
Ο Πρόεδρος τη Ουκρανίας, Volodymyr Zelenskyy, στην προσπάθειά του να πείσει τη Δύση να παρέμβει ακόμα πιο ενεργά στον πόλεμο με τη Ρωσία, έχει αναφέρει πως η χώρα του είναι το τελευταίο προπύργιο, πριν ο Πούτιν στραφεί άμεσα εναντίον του ΝΑΤΟ. Σε περίπτωση βέβαια που η Ρωσία κερδίσει τον πόλεμο.
Τη στιγμή που μιλάμε και με το επίκεντρο να έχει γίνει κυρίως η Μέση Ανατολή, μοιάζει πολύ δύσκολο οποιαδήποτε δυτική χώρα, και φυσικά οι ΗΠΑ, να εμπλακούν άμεσα σε μία πολεμική σύρραξη με την Ουκρανία. Φαίνεται, όμως, ότι θα συνεχιστεί η στήριξη με όπλα και τεράστια χρηματικά ποσά.
Από την άλλη βέβαια, νέα ανησυχία έχει προκαλέσει η διαφαινόμενη συνεργασία μεταξύ της Ρωσίας και της Βόρειας Κορέας, η οποία εκφράζεται με την ανάπτυξη στρατευμάτων της Βόρειας Κορέας στο Κουρσκ, πράγμα που πρόδηλα δημιουργεί ένα νέο επίπεδο συναγερμού.
Kίνα
Αυτό που δεν έχουμε καταλάβει, όμως, είναι ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος έρχεται από τον πιο προσεκτικό παίκτη στη γεωπολιτική σκακιέρα. Τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Μέση Ανατολή, η Κίνα διατηρεί μία στάση ουδετερότητας ή μάλλον καλύτερα αναμονής. Ταυτόχρονα όμως, έχει πια επισημανθεί ότι η μεγαλύτερη απειλή για τη σταθερότητα είναι ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας.
Το πεδίο του ανταγωνισμού που είναι πιθανότερο να μας απασχολήσει την αμέσως επόμενη περίοδο είναι η Ταϊβάν και το ζήτημα της ανεξαρτησίας της. Η Κίνα βλέπει την Ταϊβάν ως μέρος της επικράτειάς της, την ώρα που οι ΗΠΑ στηρίζουν άμεσα το αυτονομιστικό κίνημα που μάλιστα βρίσκεται στην κυβέρνηση.
Το 2027 αναμένεται να είναι μία πολύ κρίσιμη χρονιά, καθώς στην Washington υπάρχει έντονη ανησυχία ότι ο Λαϊκός Στρατός της Κίνας, που ενισχύεται διαρκώς τα τελευταία χρόνια, θα προβεί σε μία εντυπωσιακή κίνηση, κατά την επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυσή του. Αν συνέβαινε, πράγματι, κάτι τέτοιο, η παγκόσμια γεωπολιτική ισορροπία θα δεχόταν ένα πανίσχυρο χτύπημα.
Τελικά, ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι κοντά;
Το κατά πόσο πράγματι ένας Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκεται μπροστά μας, προφανώς, δεν είναι εύκολο να απαντηθεί με βεβαιότητα. Το σίγουρο είναι ότι βρισκόμαστε πιο κοντά από κάθε άλλη περίοδο, μετά το πέρας του Ψυχρού Πολέμου, σε μία παγκόσμια πολεμική σύρραξη.
Οι ΗΠΑ δεν είναι πια η παγκόσμια υπερδύναμη που ήταν κάποτε, η Κίνα διεκδικεί πλέον τον χώρο της και η Μέση Ανατολή περιπλέκει τις διάφορες συμμαχίες. Σε όλα αυτά υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αστερίσκος. Η εκλογή του Donald Trump ή της Kamala Harris θα βάλει σίγουρα τα πράγματα σε μία συγκεκριμένη τροχιά.