Απολαμβάνει τις ποιητικές πράξεις, γράφει, σκηνοθετεί, παίζει και μιλά για όσα σκέφτεται πιστεύοντας ότι είσαι αυτό που κάνεις.
Δύο ώρες έγραφε ήδη το recorder όταν πλέον πάτησα το stop, δύο ώρες ηχογραφημένης συνομιλίας με τον Γιώργο Κατσή. Ακολούθησε κι άλλο ένα μισάωρο κουβέντας, που θα μπορούσε να ήταν πολύ εκτενέστερη, αν υπήρχε ο χρόνος.
Ο Γιώργος σκηνοθετεί την παράσταση «Τα δέντρα ανθίζουν ακόμη» σε δικό του κείμενο, παίζει στο θεατρικό έργο «Μαύρη Μαγεία ή άσε τους νεκρούς να πεθάνουν» του Γιάννη Αποσκίτη, σε λίγες ημέρες θα ανέβει στη σκηνή για την επανάληψη της επιτυχίας « Η Δημοκρατία του Μπακλαβά», ενώ τον Σεπτέμβριο του απονεμήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας το βραβείο ανδρικής ερμηνείας για τη συμμετοχή του στο “MJ” του Γιώργου Φουρτούνη, ο οποίος με τη σειρά του τιμήθηκε με το βραβείο σκηνοθεσίας.
Μέσα σε όλα αυτά, ένα φθινοπωρινό πρωινό, στον «Μύλο» των Εξαρχείων μου μίλησε για όσα σκέφτεται. «Δύο ώρες μέσα στο μυαλό του Γιώργου Κατσή», θα μπορούσε να τιτλοφορείται η συνέντευξη, αλλά σεβάστηκα ότι το μόνο που μου ζήτησε σχετικά με τη δημοσίευση είναι να μην μπει κάποιος βαρύγδουπος τίτλος. Και η αλήθεια είναι, ότι αυτός ο τίτλος δεν θα ήταν μόνο πομπώδης αλλά και ελλιπής. Γιατί η συζήτησή μας κράτησε δύο ώρες, αλλά τη σκέφτομαι ακόμη, πολλές μέρες μετά.
Το MJ είναι μια ταινία εξερεύνησης χαρακτήρων. Αυτό που κάνει τον Γιώργο Φουρτούνη -που τον ξέρω καμιά δεκαετία- καλό στη δουλειά του και που τον διαφοροποιεί από ένα ρεύμα άλλων Ελλήνων σκηνοθετών είναι ότι αντιλαμβάνεται αμέσως πως ο χαρακτήρας είναι ένα όχημα να μιλήσεις για τους ανθρώπους σήμερα. Όποιος θεωρεί ότι το MG είναι μια σατιρική ταινία για την τραπ, λανθάνει πάρα πολύ.
Ίσως ένας καλλιεργημένος θεατής έχει την ψευδαίσθηση ότι είναι πολύ μακριά από αυτόν τον τράπερ όμως πολλοί καλλιεργημένοι άνθρωποι υπακούν σε κανόνες της τραπ, όπως για παράδειγμα ο ατομικισμός, απλώς το κάνουν κρυφά. Εδώ μόλις πριν δύο χρόνια μάθαμε, και τώρα κοντεύουμε να το ξεχάσουμε, ότι πνευματικοί άνθρωποι βίαζαν παιδιά, κακοποιούσαν γυναίκες. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει πια πολύ κόσμος που ενδιαφέρεται για το πού είναι τώρα ο Λιγνάδης. Πού πήγαν όλοι αυτοί οι φεμινιστές άνδρες που είχαν ξεσπαθώσει στα σόσιαλ;
Ο MJ είναι απροκάλυπτος στην περσόνα του, δεν κρύβεται κι αυτό μπορεί να προκαλέσει θυμό προς μια τέτοια προσωπικότητα. Αλλά αυτές οι προσωπικότητες δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν αν η κοινωνία δεν ήταν μια τέτοια προσωπικότητα.
Το μήνυμα ότι αν μόνος σου προσπαθήσεις πάρα πολύ τότε θα τα καταφέρεις είναι ψευδαίσθηση, είναι σκληρή και απόλυτη καπιταλιστική διαφήμιση. Δεν είναι αυτή η πραγματικότητα, υπάρχουν συνθήκες από τις οποίες δεν μπορεί να βγει ένας άνθρωπος ώστε να μπορέσει να ανέλθει, σε οποιονδήποτε τομέα. Δεν μπορείς να ξεφύγεις από κάθε πραγματικότητα επειδή πραγματικά το θέλεις πολύ.
Οι προηγούμενες γενιές ηθοποιών στο θέατρο είχαν μάθει να κακοποιούνται στις πρόβες με την υπόσχεση ότι έτσι θα βγει καλή η παράσταση. Δεν υπάρχει τίποτα πιο προτεσταντικό απ’ αυτό, ότι δηλαδή πρέπει να βασανιστείς, να κάνεις υπομονή και να μη βγάζεις κιχ αλλά δεν πειράζει γιατί κάποια στιγμή θα πας στον παράδεισο. Φυσικά ισχύει και σε άλλες δουλειές αυτή η συνθήκη, να ανέχεσαι δηλαδή να σε γ*μάνε γιατί κάποια στιγμή θα πάρεις προαγωγή και θα γ*μάς εσύ τους άλλους.
Ως σκηνοθέτης, αντιλαμβάνομαι ότι κάποιες στιγμές θα χρειαστεί να κουραστούμε, όμως άλλο η κούραση, άλλο η κακοποίηση. Το να εξερευνήσουμε στις πρόβες κάποιες πτυχές μας δεν μπορεί να γίνει με το ζόρι, θέλει χρόνο. Είναι σαν να λες στον ξυλουργό ότι με το που θα ξεριζωθεί το δέντρο, θα γίνει καρέκλα. Παλιότερα είχα μεγάλο πρόβλημα με τη διαχείριση του χρόνου και το μόνο που αντιλαμβάνομαι πια διαβάζοντας, βλέποντας παραστάσεις, ταινίες, αρνούμενος συνειδητά κάθε μορφή streaming και τα ποπ «σφηνάκια» είναι ότι όλη η δουλειά που έχει να κάνει ένας καλλιτέχνης είναι ο χρόνος. Αν δώσεις σε έναν άνθρωπο χρόνο και εμπιστοσύνη, είναι απίστευτο το τι μπορεί να κάνει. Ο καθένας έχει ένα άλμα να κάνει· αν τον εμπιστευθείς, θα το κάνει. Υπάρχουν βέβαια κι εκείνοι που θα πετάξουν στα σκουπίδια την εμπιστοσύνη σου, αλλά εκεί μπαίνει το τεράστιο ζήτημα με ποιους θα επιλέξεις να κάνεις κάτι.
Όπως δείχνει και η φυσική εξέλιξη, είσαι αυτό που κάνεις. Αν επαναλάβεις κάτι πάρα πολλές φορές, γίνεσαι ό,τι επαναλαμβάνεις. Υπό αυτή την έννοια, η λειτουργία του ηθοποιού είναι η λειτουργία του ανθρώπου. Εννοώ, ότι αν πιείς πολύ ποτό θα γίνεις αλκοολικός, αν πεις πολλές φορές «είναι μια χαρά η τηλεόραση» θα γίνεις φασίστας. Αν φτάσω σε εξαθλίωση και δεν έχω να φάω ίσως πάω κι εγώ να κάνω τηλεόραση, αλλά πρέπει να υπάρξει αυτός ο όρος -και πάλι δεν ξέρω αν θα πάω. Βγαίνουν τα παιδιά από τις σχολές μπερδεμένα γιατί όλες οι σχολές είναι απαράδεκτες. Όμως τα παιδιά πρέπει να αναζητήσουν τα πράγματα και μόνα τους, δεν διδάσκονται τα πάντα. Νομίζω ότι η μεγαλύτερη διδαχή που μπορείς να πεις σε έναν άνθρωπο είναι: «Κάνε αυτά που λες, κάνε τα όμως όλα».
Oι φτωχοί άνθρωποι που έχω γνωρίσει -κι εγώ από φτωχή, εργατική οικογένεια προέρχομαι– έχουν αξιοπρέπεια. Δεν πουλάμε εμπορικά τη φτωχίλα μας, ούτε το βάσανό μας. Ίσα-ίσα, έχουμε μεγαλύτερη ελευθερία στο τι επιλέγουμε και τι απορρίπτουμε γιατί έχουμε πιο καθαρό άξονα των πραγμάτων. Αφήνουμε τη δουλειά μας να κάνει τη δουλειά, δεν έχουμε ανάγκη να δημιουργήσουμε έναν πόνο. Διαβάζεις ή ακούς τι λένε άνθρωποι για τα πόσα έχουν θυσιάσει και πόσο έχουν βασανιστεί και μετά διαβάζεις μια συνέντευξη του Άρη Ρέτσου -που ο Ρέτσος όντως δεν έχει στον ήλιο μοίρα γιατί τόσο ξεφτίλες είμαστε- και βλέπεις πόσο αξιοπρεπής είναι σε σχέση με τις επιλογές του· δεν μετανιώνει ούτε στιγμή, ούτε πουλάει τίποτα. Η ιστορία του Ρέτσου -το πώς αντάλλαξε εκείνα που θα μπορούσε να έχει για να κάνει αυτό που πιστεύει- είναι μια σχεδόν μυθολογική, για τις μέρες μας, ιστορία.
Το έργο «Τα δέντρα ανθίζουν ακόμη» είναι η καταγραφή σκέψεων και αναμνήσεων ενός χαρακτήρα, η παιδική του ηλικία, οι περιπλανήσεις του στο δάσος, οι συνομιλίες του με τους νεκρούς, η σχέση με την μάνα του, ο δύσκολος βιοπορισμός του, αλλά κυρίως οι θέσεις του για τα πράγματα. Για μένα ιστορία δεν είναι η πλοκή, αλλά το πώς αποτυπώνονται τα πράγματα. Σε αυτή την αποτύπωση θα φανεί αν είσαι φασίστας ή πραγματικά σκεπτόμενος άνθρωπος.
Κανείς δεν σου χρωστάει τίποτα επειδή είσαι πληγωμένος, πληγωμένος είναι όλος ο κόσμος. Εγώ ως φίλος σου μπορώ να σου σταθώ, αλλά ο κόσμος δεν θα το κάνει. Πρέπει να διεκδικήσεις τη ζωή σου. Κι εγώ θα ήθελα οι Αλβανοί να μην είχαμε ζήσει πογκρόμ, αλλά κάπως έπρεπε να ζήσω, να πάω παραπέρα. Δεν σου λέω να μη διεκδικήσεις όλα όσα θες, αλλά πρέπει να ξέρεις σε ποιο πεδίο παίζεις μπάλα. Το παιχνίδι είναι εδώ, οι κανόνες είναι όλοι εναντίον σου, στη ζωή -εκ των πραγμάτων- είναι όλα εναντίον σου. Σε ρωτάει ο χειμώνας αν κρυώνεις; Σου λέω πράξε για να διεκδικήσεις τα πάντα αλλά ταυτόχρονα συμφιλιώσου με το ότι το σύστημα μπορεί να μη στα δώσει ποτέ.
Δεν μπορείς να επιτρέψεις στην κοινοτοπία του κακού να ταράξει αυτό που είσαι, δεν πρέπει να του δώσεις αυτή τη δύναμη. Κι εγώ την ιθαγένεια στα 32 μου την πήρα, ενώ ήρθα εδώ μωρό. Δεν είμαι μόνο εγώ όμως, το ζήσαμε τόσοι. Είναι ένα κομμάτι ενός συνολικού προβλήματος που έχουμε όλοι καθήκον να το λύσουμε και όσο μπορούμε θα κινούμαστε προς αυτή την κατεύθυνση. Μέχρι τότε, μην γράφεις επτά σελίδες ποστ στο facebook, απλώς να συμπεριφέρεσαι ίσα σε όλους τους ανθρώπους.
Μου αρέσουν οι πεζοπορίες στα βουνά, στον Ταΰγετο, στη Δίρφη, στην Αρκαδία. Θεωρώ την πεζοπορία στη φύση πολύ σημαντική για την πνευματική καλλιέργεια ενός ανθρώπου. Το να πας να περπατήσεις εφτά ώρες σε ένα βουνό -που μπορεί ακόμη και να σε σκοτώσει αν σκοντάψεις κάπου λάθος- σημαίνει να ξεπεράσεις τον εαυτό σου, το λαχάνιασμά σου, το βάδισμά σου, την κούρασή σου. Όταν φτάνεις στα 2.140 μέτρα της κορυφής του Ταϋγέτου και από εκεί αγναντεύεις τη φύση χωρίς καμία άλλη διάσπαση, είναι μια ανάμνηση που την έχεις κατακτήσει και κανείς δεν μπορεί να σου την πάρει.
To να διανύσεις με τα πόδια σου μεγάλη απόσταση στη φύση είναι, για εμένα, μια ποιητική πράξη. Δεν είναι εύκολο να εξηγήσεις γιατί οι ποιητικές πράξεις είναι ποιητικές και έχουν αξία. Η απόφαση να διασχίσεις ένα δάσος εμπεριέχει από μόνη της ποίηση, κάνει την πράξη μεγαλύτερη, κάνει την αναπνοή σου μεγαλύτερη. Σε ένα δύσβατο, φυσικό περιβάλλον η έννοια του απρόβλεπτου είναι μεγαλύτερη από το πώς έχει στηθεί μια αστική ζωή. Αν πεζοπορήσεις μέσα στη νύχτα, θα νιώσεις ότι βρίσκεσαι μέσα σε ένα αφιλόξενο οικοσύστημα. Αν το παρατηρήσεις προσεκτικά, όμως, θα καταλάβεις πόσο παρόμοιο είναι με το οικοσύστημα μέσα στο οποίο ζεις. Αυτή η διαπραγμάτευση σου μαθαίνει να συμφιλιώνεσαι με όσα ζεις. Στην κορυφή της χιονισμένης Δίρφυς σκόρπισα τις στάχτες του πατέρα μου.
Όταν η σχέση μου έναν άνθρωπο έχει την μορφή ποιητικής πράξης γίνεται πιο αληθινή.
Info: «Τα δέντρα ανθίζουν ακόμη» του Τζούλιο σε σκηνοθεσία Γιώργου Κατσή, στο θέατρο Ρεκτιφτιέ (Κωνσταντινουπόλεως 119).
«Μαύρη Μαγεία ή άσε τους νεκρούς να πεθάνουν», κείμενο και σκηνοθεσία του Γιάννη Αποσκίτη, στο θέατρο Μπέλλος (Κέκροπος 1).
«Η Δημοκρατία του Μπακλαβά», κείμενο των Γεράσιμου Μπέκα, Μιχάλη Πητίδη, Ανέστη Αζά σε σκηνοθεσία Ανέστη Αζά, στο θέατρο Αλέκος Αλεξανδράκης (Κυψέλης 54), από 25 Οκτωβρίου.