Όταν η Φώφη Γεννηματά εξελέγη Υπερνομάρχης Αθηνών – Πειραιώς, το 2002, ήμουν 10 χρονών. Η Γεννηματά ήταν 38, περίπου όσο ήταν και η μητέρα μου τότε. Θυμάμαι, μου είχε κάνει τρομερή εντύπωση αυτή η γυναίκα που έβλεπα στην τηλεόραση, που είχε την ηλικία της μητέρας μου και μόλις είχε εκλεγεί σε μία τόσο σημαντική θέση.

Δεν το βρίσκω καθόλου περίεργο που είχα εντυπωσιαστεί με την Γεννηματά. Άλλωστε, δεν είχα συνηθίσει να βλέπω γυναίκες πολιτικούς στην τηλεόραση και μάλιστα με τη λάμψη, τη νεότητα και την πυγμή της. 

Σήμερα, πάνω από δύο δεκαετίες αργότερα, δεν μπορώ να πω ότι έχουν αλλάξει και πολλά. Οι γυναίκες στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες δημοκρατικές χώρες, έχουν κατακτήσει το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, πλήρη νομική και πολιτική ισότητα, οικονομική ανεξαρτησία, ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση και την εργασία, κι όμως στην πολιτική και τις θέσεις εξουσίας υστερούν σε σχέση με τους άνδρες, τόσο σε αριθμό αλλά και σε ποικιλία φωνών.

Μια ιστορική αναδρομή

Για να φτάσουμε όμως στο σήμερα και να κατανοησούμε τα εμπόδια και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν συχνά οι γυναίκες στην πολιτική αρένα, έχει ενδιαφέρον να κάνουμε μια ιστορική αναδρομή

Το 1930 ο Ελ. Βενιζέλος αναγνωρίζει το δικαίωμα ψήφου στις εγγράμματες Ελληνίδες, άνω των 30 ετών και μόνο για τις δημοτικές εκλογές

Όμως, οι γυναίκες φοβούνται να ψηφίσουν. Χαρακτηριστική για το κλίμα της εποχής ήταν η άρνηση της ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη να ψηφίσει, λέγοντας μάλιστα πως ψήφο θέλουν μόνο όσες είναι άσχημες και όσες αποφεύγουν να κάνουν παιδιά! Φυσικά, δεν είναι μόνο η Κοτοπούλη, πολλοί άντρες υποστήριζαν ότι η συναισθηματική φύση των γυναικών θα τις εμπόδιζε να κρίνουν τον κατάλληλο πολιτικό για να τις εκπροσωπεί. 

Επίσης, φοβόντουσαν ότι με την παραχώρηση αυτού του δικαιώματος στις γυναίκες θα διαταρασσόταν η ισορροπία της οικογένειας και του σπιτιού και η γυναίκα θα απομακρύνονταν από τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις της που είχε μέσα στο σπίτι, δηλαδή την ανατροφή των παιδιών, μαγείρεμα κτλ.

Τελικά, στις δημοτικές εκλογές του 1934, στους εκλογικούς καταλόγους της Αθήνας θα γραφτούν μόλις 2.655 κυρίες, από τις οποίες θα ψηφίσουν τελικά μόνο 439.

  • Το 1952, παραχωρείται Πλήρες Δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τις γυναίκες, οι οποίες όμως ψηφίζουν για πρώτη φορά το 1956.
  • Η Ελένη Σκούρα γίνεται η πρώτη γυναίκα που εκλέγεται στο ελληνικό κοινοβούλιο το 1953.
  • Η Λίνα Τσαλδάρη, γίνεται η πρώτη Ελληνίδα Υπουργός στο Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας το 1956.

Ένα στατιστικό στοιχείο που μου έκανε επίσης τρομερή εντύπωση, αν και μάλλον δεν θα έπρεπε, μιας και η οικογενειοκρατία είναι γνωστή υπόθεση στην ελληνική πολιτική σκηνή, είναι ότι 1 στις 5 βουλεύτριες που έχουν εκλεγεί στη μεταπολίτευση ήταν σύζυγοι, κόρες ή ανιψιές γνωστών πολιτικών ανδρών.

Η πολιτική σκηνή σήμερα

Από την Ελένη Σκούρα και μετά, πολλές θα καταφέρουν να μπουν στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Στις τελευταίες εκλογές του 2019, θα εκλεγούν 66 γυναίκες βουλεύριες. Με τη Νέα Δημοκρατία ανεδείχθησαν 25, με το ΣΥΡΙΖΑ 24, με το Κίνημα Αλλαγής 4, με το Κ.Κ.Ε. 5, με την Ελληνική Λύση 3, ενώ με το ΜέΡΑ25 5.

Ακόμα όμως και αν οι γυναίκες καταφέρουν να εξασφαλίσουν την πολυπόθητη είσοδο στην βουλή, είναι δύσκολο να πάρουν μια θέση στο τραπέζι του υπουργικού συμβουλίου. Στο τελευταίο ελληνικό υπουργικό συμβούλιο, 49 είναι οι άνδρες και μόλις 10 γυναίκες, από τις οποίες μόνο οι δύο (Κεραμέως, Μενδώνη) βρίσκονται στη θέση της υπουργού. Την ίδια στιγμή, στην Ολλανδία από τα 29 συνολικά υπουργεία, στα 14 βρίσκονται γυναίκες στις θέσεις υπουργών και υφυπουργών. 

Εντούτοις, πέρα τις βουλευτικές και στις δημοτικές εκλογές τα στοιχεία είναι απογοητευτικά. Στις Δημοτικές εκλογές τον Ιούνιο του 2019, για την θέση του Δημάρχου, μόλις το 11% των υποψηφίων ήταν γυναίκες. Ενώ τελικά στη θέση του Δημάρχου εξελέγησαν 19 γυναίκες (5,7 %) έναντι 313 ανδρών (94,3 %). Είναι εμφανές, λοιπόν, ότι το πρόβλημα ξεκινάει από το γεγονός ότι οι ίδιες οι γυναίκες δεν θέλουν να ασχοληθούν με την πολιτική και να κατέβουν υποψήφιες, είτε στις βουλευτικές, είτε στις δημοτικές εκλογές. Αυτό εξηγείται από τα πολλαπλά εμπόδια και δυσκολίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν.

Κριτική, εμπόδια και δυσκολίες

Τα εμπόδια που καλούνται οι γυναίκες να αντιμετωπίσουν, ξεκινάνε από την ελληνική πολιτική κουλτούρα, η οποία είναι παραδοσιακά ανδροκρατούμενη! Οι γυναίκες συχνά αποκλείονται από τους ρόλους λήψης αποφάσεων και ηγεσίας τόσο στην εργασία, όσο και στην πολιτική. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να δημιουργείται ένα πολιτικό περιβάλλον εχθρικό προς τις γυναίκες που δυσκολεύει την είσοδό τους στην πολιτική σκηνή.

Ακόμα όμως και όταν οι γυναίκες θέλουν να ασχοληθούν με την πολιτική, συναντούν δυσκολίες, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης υποστήριξης από τα πολιτικά κόμματα και έλλειψης πρόσβασης σε πόρους και χρηματοδότηση. Αυτό καθιστά δύσκολο να οικοδομήσουν τα δίκτυα και τις σχέσεις που είναι απαραίτητες για να πετύχουν. 

Φυσικά, οι παραδοσιακοί ρόλοι των φύλων, δεν θα μπορούσαν να λείπουν από την λίστα των δυσκολιών που καλείται να αντιμετωπίσει μια γυναίκα. Η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να επηρεάζεται έντονα από τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων, οι οποίοι συχνά περιορίζουν τις ευκαιρίες των γυναικών και δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στις οικιακές και οικογενειακές τους ευθύνες. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει τις γυναίκες να ισορροπήσουν την προσωπική και επαγγελματική τους ζωή και να ακολουθήσουν μια καριέρα στην πολιτική.

Επίσης, όπως και σε όλους τους κλάδους, έτσι και στην πολιτική, οι γυναίκες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν συχνά διακρίσεις και παρενόχληση και αυτό σίγουρα μπορεί να τις αποθαρρύνει από το να ακολουθήσουν σταδιοδρομία στην πολιτική αλλά και να τις δυσκολέψει να είναι επιτύχουν μόλις το καταφέρουν.

Ωστόσο, αρκούν παραπάνω γυναίκες στη Βουλή και τη Δημαρχία ή αυτό που πραγματικά μας λείπει είναι η πολυφωνία; Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία μιας έρευνας από το European Charter for Equality που φανερώνουν πως ενώ το γυναικείο κοινό, φαίνεται να αναγνωρίζει σε μεγαλύτερο βαθμό από το αντρικό, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην ενασχόληση με την πολιτική, παράλληλα δεν πιστεύει ότι οι ανάγκες και τα ενδιαφέροντά του εκπροσωπούνται επαρκώς από τις γυναίκες πολιτικούς.

Μερικά διάσημα παραδείγματα κριτικής σε γυναίκες πολιτικούς

Αλλά πέρα από τη θεωρία, μπορούμε να βρούμε παραδείγματα από όλο τον κόσμο, στα οποία γυναίκες πολιτικοί κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν πρωτοφανή κριτική. Η Τζασίντα Αρντέρν είναι μία από τις πιο γνωστές πολιτικούς σε ολόκληρο τον κόσμο.

Έγινε η νεότερη γυναίκα πρωθυπουργός στον κόσμο, όταν εκλέχθηκε το 2017 σε ηλικία 37 ετών. Κυβέρνησε τη Νέα Ζηλανδία κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, αλλά και σε μια σειρά από καταστροφές – συμπεριλαμβανομένων της τρομοκρατικής επίθεσης σε δύο τζαμιά στο Christchurch και στην ηφαιστειακή έκρηξη του White Island.

Το 2018, έγινε η δεύτερη ηγέτης σε όλο τον κόσμο που έγινε μητέρα, ενώ ήταν στην εξουσία. Και, φυσικά, δέχθηκε κριτική για το πώς και πότε πρέπει να θηλάσει το μωρό της και για το αν μπορεί να κυβερνήσει μια χώρα ενώ ταυτόχρονα μεγαλώνει ένα μωρό.

Όταν η Αρντέρν ανακοίνωσε την απόφαση της να παραιτηθεί, δηλώνοντας: «Ξέρω τι χρειάζεται αυτή η δουλειά. Και ξέρω ότι πλέον δεν έχω αρκετά στη δεξαμενή μου για να την κάνω σωστά», το BBC είχε αναρωτηθεί: «Μπορούν οι γυναίκες να τα έχουν όλα»; Όπως φαίνεται, αυτό παραμένει ερώτημα μόνο για τις γυναίκες σε θέσεις εξουσίας και λήψης αποφάσεων, που επιλέγουν να κάνουν οικογένεια, ενώ για τους άνδρες δεν τίθεται ούτε λόγος. Μπορούν, και δεν το αμφισβητεί κανείς αυτό. 

Αλλά δεν χρειάζεται να πάμε στη Νέα Ζηλανδία, για να δούμε την κριτική που δέχεται μια γυναίκα που βρίσκεται στο τιμόνι της χώρας. Μερικά χιλιόμετρα πιο βόρεια στην Ευρώπη, παρακολουθούμε την Σάνα Μάριν, που έγινε πρωθυπουργός της Φινλανδίας όταν ήταν μόλις 34 ετών.

Όλα ήταν καλά για την Μαρίν, επαρκώς Σκανδιναβή, με δύο μητέρες, χορτοφάγος, αλλά και μητέρα η ίδια, παντρεμένη με τον (επί 18 χρόνια) σύντροφό της. Ώσπου, τον Αύγουστο του 2022, πήγε σε ένα πάρτυ, με το τιραντάκι της. Χόρεψε, ήπιε, τραγούδησε, έσπασε το καλούπι της σοβαρής πολιτικού, της μάνας, της συζύγου.

Χωρίς το ταγέρ της, πολλοί άρχισαν να αναρωτιούνται αν ήταν καλή επιλογή για την Φινλανδία και αν ο λαός της μπορεί να την εμπιστευτεί. Η ίδια για να καταλαγιάσει την κριτική, υποβλήθηκε σε τεστ ναρκωτικών για να αποδείξει ότι δεν διέπραξε τίποτα παράνομο και ότι ουδέποτε επηρεάστηκε η ικανότητα εκτέλεσης των επίσημων καθηκόντων της. 

Ίσως αυτό ακριβώς περιμένουμε από τις γυναίκες πολιτικούς, να κρύψουν την ανθρώπινη πλευρά τους, να είναι μάνες, παντρεμένες ή σε μονογαμικές σχέσεις, να μην μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την ηθική τους, να δείχνουν ότι νοιάζονται για τις γυναίκες αλλά όχι σε βαθμό που να τρομάζουν οι άνδρες ψηφοφόροι τους, να έχουν ενσυναίσθηση αλλά μόνο όση επιτρέπεται για να μην δείχνουν αδύναμες, να φοράνε ταγιέρ ή κομψά φορέματα, να νοιάζονται για την εμφάνιση τους αλλά να μην το δείχνουν, να είναι οι μάνες, κόρες και σύζυγοι όλα σε ένα.

Αγαπάμε να μισούμε την Μάργκαρετ Θάτσερ και την Άνγκελα Μέρκελ – κυρίως τις φοβόμαστε – αλλά ακόμα μνημονεύουμε τα ονόματα τους γιατί τουλάχιστον παίξαν με τους δικούς μας κανόνες, ήταν γυναίκες στον δύσκολο κόσμο της πολιτικής. Αλλά ήταν τόσο γυναίκες, όσο εμείς αντέχαμε. 

Γνωμούλα;
+1
0
Έκλαψα
+1
0
Βαριέμαι
+1
0
Νευρίασα
+1
0
Αγαπώ
+1
0
Σοκαρίστηκα