Οι βιαστές της γενιάς Ζ, που καταγράφουν την πράξη με το κινητό τους, επιτυγχάνουν την καταδίκη του θύματος σε «πολλαπλούς βιασμούς» σε κοινή θέα.
Πριν από λίγες εβδομάδες, μια 13χρονη κατήγγειλε στις αρχές τον βιασμό της από δύο άνδρες, ηλικίας 22 και 21 ετών. Οι δυο καταγγελθέντες φέρονται να πίεσαν την 13χρονη να τους ακολουθήσει στο αυτοκίνητο για να πάνε μια βόλτα και την οδήγησαν σε ερημική τοποθεσία, όπου διαπράχθηκε ο βιασμός, ενώ μαγνητοσκόπησαν τις πράξεις τους, αναρτώντας τις στα social media. Στη συνέχεια, η 13χρονη φέρεται να έκανε απόπειρα αυτοκτονίας. Αυτή είναι μια από τις πολλές ιστορίες βιασμού, αλλά και σεξουαλικής κακοποίησης μέσω εικόνας, με το όριο ηλικίας να κατεβαίνει τόσο για τους θύτες όσο και για τα θύματα.
Τι κάνει ολοένα και πιο νέους άντρες να ασκούν σεξουαλικοποιημένη βία στις γυναίκες ενώ το σεξ γύρω τους αφθονεί και στη συνέχεια να αντλούν απόλαυση από την διαπόμπευση του θύματός τους στο διαδίκτυο;
Έχεις αναρωτηθεί πόσο εσύ που διαβάζεις αυτές τις γραμμές κοιτάζεις από την ψηφιακή κλειδαρότρυπα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κι αν έχει τύχει να συμμετάσχεις ως σιωπηλός θεατής στο σοσιαλμιντιακό κανιβαλισμό, που λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής του εκάστοτε περιστατικού σεξουαλικής κακοποίησης μέσω εικόνας;
Το προφίλ των θυτών
Ας σκιαγραφήσουμε σε πρώτη φάση το προφίλ των δραστών. Στην πλειονότητα τους, ανήκουν στη γενιά Ζ, δηλαδή στη γενιά του Instagram και του TikTok. Αυτό σημαίνει πως η εικονική πραγματικότητα είναι μέρος της πραγματικότητάς τους και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μέρος του κόσμου τους. Έχουν ενηλικιωθεί δηλαδή μέσα σε ένα περιβάλλον σεξουαλικής ελευθεριότητας και δεν έχουν γνωρίσει τον κόσμο, χωρίς διαδίκτυο και κινητή τηλεφωνία. Αρκεί ένα κουμπί για να κάνουν match στο Tinder και να έρθουν (πιθανόν) σε σεξουαλική επαφή.
Το παράδοξο, ωστόσο, είναι πως παρόλο που μεγάλωσαν μέσα σε ένα ψηφιακό σύμπαν, γαλουχήθηκαν σε ένα πολιτισμικό πλαίσιο (αυτό της πατριαρχίας) όπου η γυναίκα -ως υποκείμενο- συγκροτείται ως ελλειμματική εκδοχή του ανδρικού υποκειμένου. Τι σημαίνει αυτό; Το ερωτικό φαντασιακό τους έχει δομηθεί πάνω σε γυναίκες κυριαρχημένες και φυσικά, συνεχίζει να δομείται πάνω στις μεταστάσεις της πατριαρχίας και του καπιταλισμού.
Επίσης, έχουν διαστρεβλωμένη αντίληψη σε σχέση με το ρόλο των γυναικών στο σεξ, με αποτέλεσμα συχνά να ερμηνεύουν τις αντιδράσεις του θύματος ως συναίνεση ή ακόμα και ως ευχαρίστηση, και να θεωρούν πως η επιθετικότητα είναι μέρος ενός «ερωτικού παιχνιδιού», ιδίως όταν το κορίτσι παραβιάζει τον πατριαρχικό κανόνα θηλυκής υποτέλειας. Την ίδια στιγμή, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν νομιμοποιήσει πλήρως την ψηφιακή ηδονοβλεψία, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται αναπόδραστα νέες ταυτότητες, ολοένα και πιο σεξουαλικοκεντρικές.
Σεξουαλική κακοποίηση μέσω εικόνας: Ένας ορισμός
Ας ορίσουμε σε αυτή τη φάση τι σημαίνει «σεξουαλική κακοποίηση μέσω εικόνας».
Με αυτό τον όρο, αναφερόμαστε σε ένα ευρύ φάσμα κακοποιητικών συμπεριφορών που περιλαμβάνει απειλή ή πραγματοποίηση της λήψης, αποστολής ή δημοσίευσης φωτογραφιών ή βίντεο που εμπεριέχουν γυμνό ή σεξουαλικό περιεχόμενο, χωρίς την συγκατάθεση του ατόμου που απεικονίζεται σε αυτά και αποσκοπούν στον έλεγχο του.
Πρόκειται για ένα έμφυλο τραύμα και εντάσσεται στη διαδικτυακή κακοποίηση των γυναικών -και όχι μόνο. Το θύμα, εκτός από τον βιασμό, υφίσταται και έναν διασυρμό από άτομα και ομάδες που καταναλώνουν τη βιντεοσκοπημένη εικόνα του.
Τι κάνει ωστόσο δύο σχεδόν μετέφηβους του 21ου αιώνα να γίνονται βιαστές και, εν συνεχεία, να επιλέγουν να εξουσιάσουν ένα ανήλικο κορίτσι μέσω της δημοσίευσης εικόνων σεξουαλικού περιεχομένου;
Έχεις σκεφτεί με ποιο τρόπο συνδέεσαι ή καταναλώνεις τους ερωτικούς Άλλους και κατά πόσο μπορείς να είσαι εθισμένος στην επιδειξιομανία ή ηδονοβλεψία; Μήπως ανήκεις σε εκείνους που παρακολουθούν ξένες ζωές από τότε που θυμούνται τον εαυτό τους; Μήπως υποβιβάζεις, έστω κι ερήμην σου, τους Άλλους σε θέση αντικειμένου -με την ψυχαναλυτική έννοια του όρου;
Η κουλτούρα του βιασμού στη γενιά Ζ
Η κουλτούρα του βιασμού μεταβάλλεται ως γνωστόν μέσα στον χώρο και στον χρόνο, σε συνάρτηση με τις αλλαγές των έμφυλων ρόλων. Οι βιαστές της γενιάς Ζ λειτουργούν πιο συχνά ομαδικά, χρησιμοποιώντας τις κάμερες των smartphone τους. Δεν έχει την ίδια σημασία για εκείνους η πράξη σεξουαλικοποιημένης βίας και η επιβεβαίωση της διαστρεβλωμένης ανδρικής κυριαρχίας στο θύμα τους, μέσω του βιασμού.
Αυτό που μοιάζει να έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία για τα νεαρά αγόρια που προβαίνουν σε πράξεις ομαδικού βιασμού είναι η καταγραφή της πράξης τους και η κατανάλωση της βιντεοσκοπημένης εικόνας, τόσο από τους ίδιους, όσο και από τους άλλους. Έτσι, επιτυγχάνουν την καταδίκη του θύματός τους σε «πολλαπλούς βιασμούς», μέσα από μια ψευδοσεξουαλική πράξη, σε κοινή θέα, που αναπαράγει μαζικά την περιφρόνηση μιας κατηγορίας ανθρώπων προς μια άλλη.
Η σεξουαλική κακοποίηση μέσω εικόνας κοστίζει ζωές. Η λίστα των κοριτσιών που έβαλαν τέλος στη ζωή τους, γιατί έπεσαν θύματα σεξουαλικού εκβιασμού ή δημοσιοποίησης οπτικοακουστικού υλικού σεξουαλικής φύσης είναι μεγάλη.
Οι νέοι της γενιάς Ζ που συμμετέχουν σε πράξεις ομαδικού βιασμού και σε περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης μέσω εικόνας είναι κατά κάποιο τρόπο «θύματα» της κακοποιητικής κοινωνίας του Μεγάλου Αδελφού και της ψηφιακής ηδονοβλεψίας που τροφοδοτείται, ως γνωστόν, από την ψηφιακή επιδειξιομανία και αντιστρόφως.
Για να επιτευχθεί μια αλλαγή, δεν αρκεί η καταδίκη των νεαρών βιαστών. Θα πρέπει γυρίσουμε όλοι μαζί την πλάτη στην κουλτούρα της επιδειξιομανίας, της ηδονοβλεψίας και της βίαιης αρρενωπότητας, καθώς και να πάψουμε να οικοδομούμε πρότυπα αγάπης και σχέσεων που εδράζονται στη γυναικεία υποτέλεια.