Σήμερα γνωρίζουμε πολύ λίγα πράγματα για την υγεία των γυναικών. Έρευνα έδειξε πως συχνά οι γυναίκες διαγιγνώσκονται καθυστερημένα ή λανθασμένα σε πέντε βασικά προβλήματα υγείας. Ο σεξισμός στην ιατρική είναι αληθινός και μπορεί να οδηγήσει τις γυναίκες μέχρι και σε θάνατο.
«Ο πόνος είναι στο μυαλό σου» είναι μια φράση που πολλές από εμάς έχουμε ακούσει κατά την διάρκεια της επίσκεψης σε γιατρό. Παρά τα έκδηλα συμπτώματα, τον αβάσταχτο πόνο, τις κράμπες περιόδου που μόνο φυσιολογικές δεν είναι, η υποτίμηση που αντιμετωπίζουμε είναι αληθινή. Ωστόσο, αν ακόμα ζούμε, είμαστε τυχερές.
Υπολογίζεται πως περίπου 795 χιλιάδες άτομα ετησίως χάνουν την ζωή τους ή αποκτούν μόνιμη αναπηρία μετά από λανθασμένη διάγνωση, με τις γυναίκες και τις μειονότητες να αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων. Υπάρχει εξήγηση γι’ αυτό και δεν είναι άλλη από το ότι ολόκληρη η ιατρική επιστήμη έχει στηθεί με σημείο αναφοράς τον βιολογικό άνδρα.
Σήμερα, οι γυναίκες έχουν 50% περισσότερες πιθανότητες να λάβουν λανθασμένη διάγνωση μετά από έμφραγμα σε σχέση με τους λευκούς άντρες, 33% περισσότερες πιθανότητες να πάρουν κακή ή ακόμα και ανύπαρκτη διάγνωση μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, ενώ απαιτείται διάστημα πολλών χρόνων για να ολοκληρωθεί η διάγνωση για πολλά αυτοάνοσα νοσήματα, αλλά και για παθήσεις όπως η ενδομητρίωση, η αδενομύωση κ.α.
Η στεφανιαία καρδιακή νόσος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες, ωστόσο έρευνα έδειξε ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών καθοδηγείται να προβεί σε αγγειογραφία, αλλά και στο να λάβει φάρμακα, τα οποία θα μπορούσαν να προστατεύσουν από μελλοντικές προσβολές. Επίσης, παρά τα κοινά συμπτώματα των γυναικών και των ανδρών που προσβάλλονται από την συγκεκριμένη νόσο, οι γυναίκες εμφανίζουν μια πληθώρα επιπρόσθετων συμπτωμάτων (γαστρεντερικά ενοχλήματα, πόνος στο σαγόνι κ.α.) που μόλις πριν λίγα χρόνια έγιναν αντιληπτά.
Σχεδόν το 80% των γυναικών με νευροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός και η ΔΕΠΥ, έλαβαν την διάγνωσή τους λανθασμένα ή καθυστερημένα, γεγονός που αποδίδεται στο ότι τα συμπτώματα τους διαφέρουν από τα ανδρικά και συχνά παραβλέπονται.
Οι γυναίκες, ακόμα, αποτελούν το 78% των ατόμων με αυτοάνοσα νοσήματα, ωστόσο χρειάζεται κατά μέσο όρο 5 χρόνια μέχρι να λάβουν την σωστή διάγνωση. Η ενδομητρίωση, μια από τις πιο συχνές γυναικολογικές παθήσεις, απαιτεί περίπου 7 χρόνια μέχρι να οδηγήσει σε ξεκάθαρη διάγνωση, με τις έρευνες να δείχνουν ότι το 58% των ασθενών χρειάστηκε να επισκεφθεί γιατρό τουλάχιστον 10 φορές μέχρι να εντοπιστεί η πραγματική αιτία των συμπτωμάτων του.
Ακόμα, ο πόνος των γυναικών υποτιμάται ακόμα και όταν είναι ίδιος ακριβώς με των ανδρών, με έρευνα να δείχνει ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό από τους άντρες να λάβουν αγωγή για την ανακούφιση του πόνου σε ποσοστό 25%.
Τα νούμερα σοκάρουν, ωστόσο όλα βγάζουν νόημα αν αναλογιστούμε πως οι γυναίκες είχαν και εξακολουθούν να έχουν ελάχιστη εκπροσώπηση στην ιατρική έρευνα. Το γυναικείο σώμα, που στα αρχαία χρόνια χαρακτηριζόταν ως ακρωτηριασμένο ανδρικό και που σύμφωνα με τον Αριστοτέλη «τα γεννητικά όργανά του είχαν στραφεί προς τα μέσα», περιθωριοποιήθηκε στο παρελθόν από την ιατρική κοινότητα λόγω της «πολυπλοκότητας» του.
Πριν από την δεκαετία του 1970, οι γυναίκες δεν επιλέγονταν για δοκιμές φαρμάκων γιατί επικρατούσε η πεποίθηση πως οι διακυμάνσεις στις ορμόνες τους θα καθιστούσαν δύσκολη την μελέτη. Ακόμα, υπήρχε ο φόβος πως οι κλινικές μελέτες ενδέχεται να έβλαπταν την γονιμότητα.
Μια τέτοια υπεραπλούστευση θέτει τη βάση για πολύ επικίνδυνες πρακτικές, όπως και έγινε. Χιλιάδες έγκυες γυναίκες κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960 πήραν ένα ηρεμιστικό φάρμακο με θαλιδομίδη, για την αντιμετώπιση των ζαλάδων και της πρωινής ναυτίας, το οποίο όμως δεν είχε δοκιμαστεί ποτέ σε εγκύους. Τελικά, αυτό που κατέληξε να είναι ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά σκάνδαλα της ιστορίας, οδήγησε στη γέννηση 10 χιλιάδων μωρών με παραμορφώσεις, με σχεδόν τα μισά από αυτά να χάνουν την ζωή τους μετά από μόλις λίγους μήνες ζωής.
@bronteremsik Replying to @cheesesgarden Women are consistently underrepresented in clinical trials for reasons that have solutions. Instead of providing solutions many companies would rather priortiize profits. #invisiblewomen ♬ The Champion – Lux-Inspira
Έρευνα, επίσης, έδειξε πως οι γυναίκες πέφτουν συχνά θύματα λανθασμένης συνταγογράφησης φαρμάκων, αφού τα περισσότερα από τα φάρμακα που κυκλοφορούν σήμερα εγκρίθηκαν πριν από το 1993 με ανεπαρκή συμμετοχή γυναικών σε προκλινική έρευνα και κλινικές δοκιμές.
Στην μελέτη, εντοπίστηκαν 86 φάρμακα για τα οποία υπήρχε ξεκάθαρη απόδειξη της διαφοράς που αντιδρά ο οργανισμός των γυναικών και των ανδρών σε αυτά. Οι γυναίκες κατά κύριο λόγο μεταβολίζουν πιο αργά τα φάρμακα με αποτέλεσμα αυτά να παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο αίμα και τους ιστούς τους και τελικά να προκαλεί ανεπιθύμητες παρενέργειες στο 96% των περιπτώσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση του ηρεμιστικού φαρμάκου Ambien που χορηγούνταν σε γυναίκες και άντρες στην ίδια ακριβώς δόση, με αποτέλεσμα να προκληθούν σοβαρές παρενέργειες στις γυναίκες που έθεσαν σε σοβαρό κίνδυνο την ζωή τους. Τελικά, ο FDA μείωσε στο μισό την δόση για τις γυναίκες.
Τα πράγματα σήμερα είναι σαφώς βελτιωμένα, όμως έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Νέα έρευνα του Πανεπιστημίου του Χάρβαντ έδειξε ότι οι γυναίκες ακόμα σήμερα υποεκπροσωπούνται στις κλινικές μελέτες, ιδίως στα αρχικά τους στάδια. Παρόλο που στο τρίτο στάδιο υπάρχει αξιοσημείωτη εκπροσώπηση των γυναικών, είναι σημαντικό αυτές να μπορέσουν να συμμετάσχουν και στην πρώτη φάση, αφού εκεί ελέγχεται η ασφάλεια και η ανεκτικότητα και καθορίζεται η συνιστώμενη δόση των φαρμάκων.
Η ιατρική όπως και κάθε άλλη επιστήμη επηρεάζεται από τις κοινωνικές νόρμες. Είναι επομένως αναμενόμενο πως ο σεξισμός που παρατηρούμε σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας να έχει αφήσει το λιθαράκι του ακόμα και σε τομείς που θα αναμέναμε αντικειμενικότητα.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Σύμφωνα με τους ειδικούς, εάν αισθανόμαστε πως η/ο γιατρός μας δεν δίνει την απαραίτητη σημασία στο πρόβλημα μας, πρέπει να αναζητήσουμε δεύτερη και τρίτη γνώμη. Παρά το γεγονός ότι κάποιοι/ες αδιαφορούν, υπάρχουν και γιατροί που αφιερώνουν τον απαραίτητο χρόνο να μάθουν όλες τις λεπτομέρειες και να βοηθήσουν πραγματικά την ασθενή.