Η τελική απόφαση σχετικά με την ελληνική υποψηφιότητα στα Όσκαρ είναι γεγονός: Η Φόνισσα κέρδισε την υποψηφιότητα αφού ήρθε αντιμέτωπη με… τον εαυτό της.
Το άνευ προηγουμένου σκάνδαλο της επιλογής της ελληνικής υποψηφιότητας για τα Όσκαρ κορυφώθηκε με την επιλογή της ταινίας “Η Φόνισσα” της Εύας Νάθενα. Η διαδικασία χαρακτηρίστηκε από παραιτήσεις μελών της επιτροπής, αποσύρσεις ταινιών και έντονες διαμαρτυρίες από την ελληνική κινηματογραφική κοινότητα. Τι ακριβώς συνέβη;
Το χρονικό της επιλογής
Το Υπουργείο Πολιτισμού, αρχικά συγκρότησε μία επιτροπή, η οποία αντικαταστάθηκε αιφνιδίως. Στα τέλη του Αυγούστου, η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου (ΕΑΚ) εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Γιατί αντικαταστάθηκε η επιτροπή επιλογής της ελληνικής υποψηφιότητας για το Διεθνές Όσκαρ;», όπου σημείωνε ότι «στις αρχές Αυγούστου το ΥΠΠΟ προχώρησε στη σύσταση της επταμελούς επιτροπής που θα επιλέξει τη φετινή πρόταση της Ελλάδας για το Βραβείο Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας. Το αρμόδιο Τμήμα Κινηματογραφίας και Οπτικοακουστικών Μέσων απηύθυνε πρόσκληση συμμετοχής στην επιτροπή στα μέλη της ΕΑΚ σκηνοθέτη Βασίλη Κεκάτο, κριτικό κινηματογράφου Λήδα Γαλανού και ηθοποιό Κόρα Καρβούνη, καθώς και στη σεναριογράφο Κάλλια Παπαδάκη, την οποία και οι τέσσερις αποδέχθηκαν».
Στη συνέχεια, 4 ημέρες μετά από την επιβεβαίωση της συμμετοχής τους, τα μέλη της επιτροπής έλαβαν email σύμφωνα με το οποίο η συμμετοχή τους τελικά «δυστυχώς δεν οριστικοποιήθηκε». Έπειτα από αναρτήσεις των μελών της Επιτροπής, όπως ο Βασίλης Κεκάτος, για το φιάσκο που είχε δημιουργήσει το υπουργείο Πολιτισμού οι 20 από τις 25 υποψηφιότητες αποχώρησαν από τη διαδικασία:
«Αρνούμαστε να συμπράξουμε σε αδιαφανείς ενέργειες, που απαξιώνουν τον ελληνικό κινηματογράφο και τους επαγγελματίες του, και αναγκαζόμαστε να αποσύρουμε τις ταινίες μας από την ως άνω διαδικασία», είχαν σημειώσει σε επιστολή τους οι 20 δημιουργοί μετά την αποχώρηση τους.
(Φωτ: Tanweer)
Όπως δήλωσε ο σκηνοθέτης Βασίλης Κεκάτος, μέλος της αρχικής επιτροπής, σε συνέντευξή του στο Lifo: «Το υπουργείο μάς ενημέρωσε πως καθαιρούμαστε από μέλη της επιτροπής χωρίς να προβάλει καμία ουσιαστική δικαιολογία, μεταφέροντας το βάρος ευθύνης της πρόσκλησής μας σε μια υπάλληλο. Στην πραγματικότητα, η ιστορία που μας αφηγήθηκαν ήταν πως κάποια υπάλληλος αυθαίρετα βρήκε τα στοιχεία επικοινωνίας μας, μίλησε μαζί μας ξεχωριστά πολλάκις, είτε τηλεφωνικώς είτε μέσω email, μας έστειλε τις ταινίες, μας έστειλε σχετικές οδηγίες και μου ανακοίνωσε πως ορίσθηκα πρόεδρος της επιτροπής.
Εντελώς μόνη της και προφανώς μυστικά από τους υπόλοιπους συναδέλφους της. Αυτή είναι η ιστορία που συνοπτικά μας αφηγήθηκε μια ανώτερη υπάλληλος του υπουργείου και αυτό είναι το αφήγημα που συνεχίζει ο υφυπουργός. Ας σημειωθεί πως εμείς δεν καταφέραμε να έρθουμε ποτέ ξανά σε επικοινωνία με την εν λόγω υπάλληλο».
Η απάντηση του υπουργείου Πολιτισμού
Ο υφυπουργός Πολιτισμού Ιάσωνας Φωτήλας σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε για να «ξεκαθαρίσει τα πράγματα» σχετικά με τις υποψηφιότητες των Όσκαρ ανέφερε ότι εργαζόμενος «ενήργησε από υπερβάλλοντα ζήλο, για να τρέξουν οι διαδικασίες και να κερδίσουμε χρόνο» παρακάμπτοντας την ιεραρχία και επιβεβαιώνοντας τον ορισμό των μελών πριν υπογράψει ο υφυπουργός.
«Για κάποιο λόγο ο συγκεκριμένος υπάλληλος αποφάσισε να παρακάμψει όλη την ιεραρχική διαδικασία, όπως ο νόμος την ορίζει», ανέφερε ο υφυπουργός και πρόσθεσε ότι μετά από αυτή την παρατυπία «τα μέλη αυτά είχαν καεί».
Τελικά αποχώρησαν άλλες τέσσερις ταινίες, αλλά και μέλη της νέας κριτικής επιτροπής που είχε ορίσει το υπουργείο. Μεταξύ άλλων αποχώρησαν ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος και η Ασημίνα Προέδρου με την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου να ζητά να ακυρωθεί η ελληνική συμμετοχή στα Όσκαρ του 2025. Όπως σημείωσε: «βάσει των κανονισμών που θέτει η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, τα πρόσωπα τα οποία θα γνωμοδοτήσουν για την πρόταση της χώρας δεν μπορούν να αντικατασταθούν πέραν της 15ης Αυγούστου 2024».
Και τελικά;
Το χάος εντάθηκε ακόμα περισσότερο όταν τα δύο νέα μέλη της επιτροπής, ο Αναστάσιος Μίχος και ο Νίκος Πλατύραχος, που προστέθηκαν μετά τις παραιτήσεις, αποχώρησαν και αυτοί αφού συνειδητοποίησαν τη δύσκολη κατάσταση. Παρά τις διαδοχικές αποχωρήσεις και την απομόνωση της “Φόνισσας” ως μόνης υποψήφιας, το Υπουργείο συνέχισε τη διαδικασία κανονικά, επιβεβαιώνοντας την επιλογή της ταινίας για τα Όσκαρ, γεγονός που σχολιάστηκε ειρωνικά, καθώς ήταν πλέον προφανές ότι η επιλογή ήταν αναμενόμενη από την αρχή. Έτσι, η “Φόνισσα”, η μόνη ταινία που παρέμεινε στον διαγωνισμό, είναι αυτή που θα εκπροσωπήσει τη χώρα.
Η αντίδραση της ελληνικής κινηματογραφικής κοινότητας ήταν έντονη, με κατηγορίες ότι η όλη διαδικασία είχε στόχο την προώθηση της “Φόνισσας”. Ορισμένα ξένα μέσα, όπως το Variety, σχολίασαν το θέμα, υπονοώντας ότι η διαχείριση του υπουργείου όχι μόνο εξέθεσε τη διαδικασία, αλλά και το σύγχρονο ελληνικό σινεμά. Παρά την ποιότητα της ταινίας, η αίσθηση ότι αυτή η επιλογή έγινε με προκαθορισμένο αποτέλεσμα υποβάθμισε τόσο την ίδια την ταινία όσο και την αξιοπιστία του υπουργείου.