Παρενόχληση, υποτιμητικά σχόλια στον χώρο εργασίας, άνιση κατανομή οικιακών εργασιών και άλλες περιπτώσεις που φανερώνουν πως η 8η Μάρτη δεν είναι μια ακόμα γιορτή, αλλά μια μέρα που συμβολίζει τον αγώνα για διεκδίκηση της ισότητας.
Ορισμένα από τα ονόματα που αναγράφονται έχουν αλλάξει για λόγους προστασία της ιδιωτικότητας.
Μπορούμε να μιλάμε με τις ώρες για το πόσο πίσω βρισκόμαστε ακόμα σε ζητήματα ισότητας των φύλων. Μπορώ να αναλύω για μέρες τα μηνύματα που έλαβα όταν ζήτησα από γυναίκες ακολούθους μου στα social media να μοιραστούν ιστορίες καθημερινού σεξισμού, με τον οποίο έρχονται αντιμέτωπες στο σπίτι, στον δρόμο, στη δουλειά, παντού.
Θα σταθώ, όμως αρχικά, σε δύο μηνύματα από άνδρες που θέλησαν να με «μαλώσουν» για το γεγονός ότι ζήτησα αποκλειστικά ιστορίες γυναικών. Ασφαλώς και οι άνδρες μπορεί να πέσουν θύματα σεξισμού, δεν αμφισβητεί κανείς ούτε την ύπαρξη, ούτε την σοβαρότητα των ιστοριών τους.
Η βασική διαφορά είναι πως στη δική μας περίπτωση, δεν μιλάμε για μεμονωμένα ή σπάνια περιστατικά. Ο σεξισμός έχει διαμορφώσει ολόκληρη την καθημερινότητα και τη ζωή μας.
«Είμαι γιατρός, με αποκαλούν συχνά «κοπελιά» και στη συνέχεια ζητούν άνδρα γιατρό» – Ελένη
Η υποτίμηση στον εργασιακό χώρο αποτελεί μια συνθήκη με την οποία έχουν μάθει να ζουν αμέτρητες γυναίκες στην Ελλάδα. Είτε η περιφρόνηση προέρχεται από προϊσταμένους, συναδέλφους, είτε ακόμα από πελάτες/-ισσες, η αντίληψη πως ένας άνδρας μπορεί να κάνει μια δουλειά καλύτερα από μια γυναίκα είναι παγιωμένη.
Ασθενείς συχνά απευθύνονται σε γυναίκες γιατρούς με τον χαρακτηρισμό «κοπελιά», «κοριτσάκι» ή με το μικρό τους όνομα, πελάτες ζητούν να μιλήσουν με κάποιον άνδρα, καθότι κρίνουν πως θα έχει περισσότερες γνώσεις, εργοδότες προτιμούν για διευθυντικές θέσεις άνδρες, διότι πιστεύουν πως έχουν άλλη «δυναμική».
Άτομα ανεξαρτήτως φύλου εμπιστεύονται περισσότερο τους άνδρες σε επαγγέλματα όπως αυτά του γιατρού, του δικηγόρου, του πιλότου (στα οποία κυριαρχεί το αρσενικό γένος) και σε ηγετικές θέσεις κ.ο.κ.
Όμως, ας μην διαμαρτυρόμαστε, καθώς οι γυναίκες δεν υποεκπροσωπούνται σε όλα τα επαγγέλματα. Στις ειδικότητες που σχετίζονται με τη φροντίδα, και σήμερα θεωρούνται όχι απλώς κατάλληλες, αλλά απαραίτητες. Αφού είναι στη φύση μας να φροντίζουμε. Τι.. όχι;
Επίσης, στα επαγγέλματα που απαιτείται επαφή με ανθρώπους, συχνά επιλέγονται γυναίκες, οι οποίες μάλιστα παροτρύνονται να είναι χαμογελαστές, ή ακόμα χειρότερα να φλερτάρουν και να ντύνονται με συγκεκριμένο τρόπο.
Και σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, παρόλο που από κάποιους γίνεται λόγος για εξάλειψη του μισθολογικού χάσματος, η πραγματικότητα είναι πως ακόμα και σήμερα οι γυναίκες δουλεύουν περισσότερο, όμως πληρώνονται λιγότερο.
Σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα, για κάθε ένα ευρώ που κερδίζει ένας άντρας στην Ελλάδα, η γυναίκα κερδίζει 0,86-0,88 για την ίδια εργασία. Την ίδια ώρα, στις διευθυντικές θέσεις, οι γυναίκες είναι λιγότερες και παράλληλα χαμηλότερα αμειβόμενες.
«Άγνωστος στο λεωφορείο με έπιασε και όταν αντέδρασα, είπε πως τον έσπρωξαν» – Φαίη
Το να βρίσκεσαι σε ένα ασφυκτικά γεμάτο λεωφορείο ή βαγόνι του μετρό/τρένου και ξαφνικά να αισθάνεσαι το χέρι –ή και άλλα μέλη του σώματος– ενός άγνωστου άνδρα πάνω σου, είναι κάτι με το οποίο πολλές έχουμε έρθει και συνεχίζουμε να ερχόμαστε αντιμέτωπες.
Έρευνα του 2024 έδειξε πως σχεδόν τρεις στις τέσσερις γυναίκες που χρησιμοποιούν μέσα μαζικής μεταφοράς έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης σε αυτά.
Τις περισσότερες φορές, αν ο θύτης «πιαστεί στα πράσα» παριστάνει τον ανήξερο και κατηγορεί την πολυκοσμία κάνοντας λόγο για παρεξήγηση. Στην περίπτωση που βιντεοσκοπεί γυναίκες κρυφά ή αυτοϊκανοποιείται μπροστά τους, να φανταστούμε πρόκειται πάλι για παρεξήγηση;
«Συγχαίρουν τον σύζυγό μου όταν κρατάει το παιδί και κάνει δουλειές» – Μαρία
Δύο γονείς σε μια οικογένεια, δύο εργαζόμενοι ενήλικες σε ένα σπίτι, πολλές υποχρεώσεις και οικιακές εργασίες, όμως στο τέλος της ημέρας το μεγαλύτερο βάρος πέφτει στη γυναίκα. Παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο και το γεγονός ότι σε πολλά σημερινά σπίτια οι άνδρες είναι εξίσου ενεργοί στις οικιακές και γονεϊκές ευθύνες, τα επίσημα δεδομένα προβληματίζουν.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2024 από το Ινστιτούτο Δημογραφικών Σπουδών της Βαρκελώνης και στην οποία συμμετείχαν 74.630 άτομα από 15 Ευρωπαϊκές χώρες, οι δουλειές του σπιτιού ακόμα γίνονται ως επί το πλείστον από γυναίκες.
Στην Ελλάδα, μια μητέρα ξοδεύει κατά μέσο όρο 4,7 ώρες την ημέρα στο μαγείρεμα, την καθαριότητα και την φροντίδα των παιδιών, την ίδια ώρα που ο πατέρας θα αφιερώσει μόλις 59 λεπτά.
Αυτά τα 59 λεπτά, ωστόσο, είναι αρκετά, για να δεχθούν οι άνδρες διθυραμβικά σχόλια όπως «μπράβο που βοηθάς στο σπίτι», τα οποία ακόμα και αν γίνονται με καλή πρόθεση, διαιωνίζουν το στερεότυπο πως πρόκειται περί βοήθειας, και όχι περί υποχρέωσης ενός ενήλικα που φροντίζει το σπίτι και το παιδί του.
«Όταν πήρα δίπλωμα οδήγησης, οι φίλοι μου αστειεύτηκαν ότι δεν θα μπουν ποτέ στο αυτοκίνητό μου» – Εύα
Το στερεότυπο για την ανικανότητα της γυναίκας οδηγού είναι γραφικότερο και από τα αστεία του Μάρκου Σεφερλή. Και ποιος δεν έχει ακούσει –ή αναπαράγει ακόμα χειρότερα– την ιδέα πως οι γυναίκες είναι κακές οδηγοί και υπεύθυνες για τα περισσότερα ατυχήματα;
Στην πραγματικότητα, ο συγκεκριμένος μύθος όχι μόνο έχει καταρριφθεί, αλλά όπως δείχνουν τα δεδομένα, ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Οι άνδρες οδηγοί είναι 3,25 φορές πιο πιθανό να διαπράξουν παραβάσεις, να προκαλέσουν ατυχήματα, ενώ έχουν επίσης διπλάσιες πιθανότητες να οδηγήσουν υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών.
Έχει επίσης ενδιαφέρον πως το 48% των γυναικών δηλώνει πως κατά την επίσκεψη στο συνεργείο αυτοκινήτων βιώνει σεξισμό, δέχεται χαρακτηρισμούς όπως «γλυκιά μου»/«κοριτσάκι», πράγμα που συμβάλλει στο να καθυστερούν ή να αποφεύγονται κρίσιμοι έλεγχοι συντήρησης του οχήματος.
«Όταν περπατάω μόνη το βράδυ, παίρνω τηλέφωνο κάποιον δικό μου ή βάζω φωνητικά να παίζουν δυνατά» – Φωτεινή
Γρήγορος βηματισμός, τα κλειδιά στο χέρι, τηλεφώνημα με οικείο πρόσωπο σε ανοιχτή ακρόαση και η μόνιμη έγνοια για το αν σε ακολουθούν: Θα μπορούσε να είναι σκηνή από θρίλερ, για εμάς είναι απλώς Τρίτη βράδυ.
Μία στις δύο γυναίκες νιώθει φόβο όταν περπατάει μόνη της το βράδυ, την ίδια ώρα που το αντίστοιχο ποσοστό ανδρών είναι ένας στους πέντε. Ζητάμε πάντα από κάποιο άτομο να μας συνοδεύσει, εντοπίζουμε ασφαλείς δρόμους και αποφεύγουμε τα απομονωμένα σοκάκια.
Όμως όταν κάτι από τα παραπάνω δεν είναι εφικτά, ρισκάρουμε και ερχόμαστε αντιμέτωπες με τον κίνδυνο, όπως συνέβη πρόσφατα σε μια νεαρή γυναίκα που κυνηγήθηκε από άντρα με κατεβασμένο παντελόνι στο Περιστέρι.
Για να είμαστε ειλικρινείς, πέντε ιστορίες δεν είναι αρκετές για να κατανοήσουμε το καθεστώς φόβου και καταπίεσης, με το οποίο ερχόμαστε αντιμέτωπες.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας δεν είναι ακόμα μια ευκαιρία για να επικροτήσουμε τους άντρες που θα ανεβάσουν στα κοινωνικά δίκτυα φωτογραφίες από τις συντρόφους, τις κόρες και τις μητέρες τους. Είναι μια υπενθύμιση ότι πρέπει να συνεχίσουμε να μαχόμαστε για να μπορέσουμε στο μέλλον να πάρουμε μια γεύση από την πραγματική ελευθερία.