Η εξέλιξη της από το απόλυτο γυναικείο στερεότυπο της ομορφιάς, στο μεγαλύτερο πρότυπο του inclusivity.
Η Barbie Millicent Roberts (ναι, όντως έχει επίθετο) κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1959 σε ξανθιά και σε μελαχρινή εκδοχή από τη γνωστή εταιρεία παιχνιδιών, Mattel. Με ψηλά πόδια, λεπτή μέση, αψιδωτά φρύδια, κόκκινα χείλη και αλογοουρά με αφέλειες, η Barbie αντιπροσώπευε την αίγλη του παλιού Χόλιγουντ.
Από τον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας της έγινε τεράστια επιτυχία, καθώς πουλήθηκαν 300.000 κούκλες στις ΗΠΑ, και μέχρι το 1998 οι πωλήσεις της ξεπερνούσαν τα 1 δισ. δολάρια ετησίως.
Από τη θετική πλευρά…
Η Ruth Handler, η δημιουργός της διασημότερης κούκλας στον κόσμο, δήλωσε: «Όταν πρωτοείχα την ιδέα της Barbie, πίστευα ότι ήταν σημαντικό για την αυτοεκτίμηση των μικρών κοριτσιών να παίζουν με μια κούκλα που έχει στήθος. Τα μικρά κορίτσια θέλουν να προσποιούνται ότι είναι μεγάλες κοπέλες και αυτή η αναπαράσταση μελλοντικών σεναρίων βοηθά την αυτοπεποίθησή τους.»
Πολλές γυναίκες είδαν μάλιστα στη Barbie την αλλαγή που χρειάζονταν οι παραδοσιακοί ρόλοι των φύλων κατά τη δεκαετία του ’50. Όταν μια Αμερικανίδα ήταν ένα απλό διακοσμητικό του συζύγου της, η Barbie είχε δουλειά, δικό της διαμέρισμα, αυτοκίνητο και γενικώς, είχε την ανεξαρτησία της (ήταν επιχειρηματίας το 1963, αστροναύτης το 1965 και χειρουργός το 1973).
Δημιουργώντας μια κούκλα με χαρακτηριστικά ενηλίκων, η Mattel έκανε τα κορίτσια να καταλάβουν πως μπορούν να γίνουν και να επιτύχουν ό,τι επιθυμούν.
Η αντίληψη για την εικόνα του σώματος και οι αρνητικές κριτικές
Μπορεί η Barbie να έκανε τεράστιες πωλήσεις, δημιούργησε όμως και πολλές διαμάχες. Ακούστηκαν συχνά φωνές για τα λάθος πρότυπα που δίνει στα παιδιά η Barbie με τις μικροσκοπικές αναλογίες της. «Αν ήταν μια πραγματική γυναίκα, θα είχε ύψος 1,90, στήθος 99 εκ., μέση 40 εκ., γοφούς 86 εκ. και παπούτσια νούμερο 34», αναφέρει η Huffington Post. Αυτό, προφανώς, δεν είναι συμβατό με το σωματότυπο μιας γυναίκας και οδήγησε πολλούς να ισχυριστούν ότι η κούκλα προωθούσε μια αρνητική εικόνα του σώματος.
Σάλο είχε προκαλέσει το 1963 η στολή Barbie Baby-Sits, η οποία συνοδευόταν από ένα βιβλίο με τίτλο: «How to Lose Weight», το οποίο συμβούλευε: «Μην τρώτε!»
Επιπλέον, όταν το 1992 κυκλοφόρησε η Teen Talk Barbie, προγραμματισμένη να λέει εκφράσεις όπως: «άραγε θα έχουμε αρκετά ρούχα;» και «το μάθημα των μαθηματικών είναι δύσκολο», μια ομάδα με την ονομασία «Barbie Liberation Organization» δήλωσε ότι η κούκλα δίδασκε στα κορίτσια ότι είναι πιο σημαντικό να είναι όμορφα παρά έξυπνα. Η δημιουργός της, άλλωστε, είχε ως πρότυπο για το σώμα της Barbie μια γερμανική κούκλα, την Bild Lilli, η οποία «έπαιζε» με ένα σωρό πλούσιους μνηστήρες.
Αυτές οι διαμάχες δεν άργησαν να επηρεάσουν και τα κέρδη της Mattel – οι πωλήσεις της Barbie έπεσαν 20% από το 2012 έως το 2014 και η Elsa από την ταινία Frozen εκθρόνισε τη Barbie ως τη πιο δημοφιλή κούκλα. Η εκτιμώμενη απώλεια εσόδων της Mattel από την Elsa και τις άλλες πριγκίπισσες της Disney ανέρχεται σε 500 εκ. δολάρια.
Η αλλαγή των δεδομένων
Έπειτα, η εταιρεία «αναγκάστηκε» να ακούσει τα σχόλια των πελατών της και άλλαξε τα δεδομένα. Η μεγαλύτερη αλλαγή στην εμφάνιση της Barbie ανακοινώθηκε το 2016, όταν η Mattel κυκλοφόρησε το Barbie Fashionista Collection: Κούκλες σε τρεις τύπους σώματος, «ψηλή», «με καμπύλες» και «μικροκαμωμένη», και με πολλές αποχρώσεις δέρματος και χτενισμάτων. Επιπλέον, το 2018, η Mattel κυκλοφόρησε μία σειρά από κούκλες Barbie με τίτλο «Inspiring Women» (Γυναίκες που Εμπνέουν), αποδίδοντας τιμή σε ιστορικά και σύγχρονα γυναικεία πρότυπα, όπως η Frida Kahlo και η μαθηματικός Katherine Johnson.
Από τότε, η εταιρεία έχει κυκλοφορήσει, μεταξύ άλλων, την πρώτη Μουσουλμάνα Barbie με χιτζάμπ, κούκλες με αναπηρίες (συμπεριλαμβανομένης της κούκλας με προσθετικό μέλος και της κούκλας με αναπηρικό αμαξίδιο και ράμπα), μια κούκλα με ακουστικά βαρηκοΐας, μια κούκλα χωρίς μαλλιά και μια με λεύκη.
Η Mattel προσφέρει πλέον κούκλες Barbie με 5 σωματότυπους, 22 χρώματα δέρματος, 76 χτενίσματα, 94 χρώματα μαλλιών και 13 χρώματα ματιών, πράγμα που την καθιστά την εταιρεία με τη μεγαλύτερη σειρά από κούκλες με διαφορετικότητα στην αγορά.
Οι προσπάθειες της Barbie για την προβολή και την ένταξη της διαφορετικότητας αναγνωρίζονται καθώς οι 7 από τις 10 σε υψηλότερες πωλήσεις κούκλες ήταν κούκλες με διαφορετικότητα. Αυτές οι νέες Barbie έρχονται πιο κοντά στην εικόνα της σημερινής γυναίκας και επέτρεψε στα νεαρά κορίτσια να βρουν την κούκλα που τις εκφράζει, καθώς και να καταρρίψουν στερεότυπα που αφορούν τη διαφορετικότητα.
Μπορεί η Mattel να έκανε αρκετές λάθος κινήσεις στο παρελθόν, η Barbie, όμως, εξακολουθεί να αποτελεί ένα σύμβολο. Μέσα από τις καριέρες που έχει απεικονίσει και τους ρόλους που έχει ενσαρκώσει, η Barbie βοήθησε τα μικρά παιδιά να αναπτύξουν τη δημιουργική τους σπίθα και τους έδωσε την ώθηση να ονειρεύονται.