Η βλάστηση στην Ανταρκτική έχει δεκαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, υποδεικνύοντας τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τον κίνδυνο για το ευαίσθητο οικοσύστημα της περιοχής.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, η φυτική κάλυψη σε όλη τη χερσόνησο της Ανταρκτικής έχει δεκαπλασιαστεί τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της κλιματικής κρίσης που θερμαίνει την παγωμένη ήπειρο.
Η ανάλυση των δορυφορικών δεδομένων αποκάλυψε ότι το 1986, υπήρχε λιγότερο από ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο βλάστησης, αλλά μέχρι το 2021, ο αριθμός αυτός είχε εκτιναχθεί σε σχεδόν 12 km² πράσινης κάλυψης. Οι ερευνητές σημείωσαν ότι η επέκταση των φυτών, κυρίως των βρύων, έχει μεγεθυνθεί από το 2016.
Η άνοδος της βλάστησης σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από πάγο και γυμνούς βράχους υποδηλώνει τον αντίκτυπο της υπερθέρμανσης του πλανήτη στην Ανταρκτική, η οποία παρουσιάζει αυξήσεις θερμοκρασίας με ρυθμό ταχύτερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Οι επιστήμονες προειδοποίησαν ότι αυτή η ανάπτυξη μπορεί να επιτρέψει στα χωροκατακτητικά εξωγήινα είδη να αποκτήσουν βάση στο παρθένο οικοσύστημα της Ανταρκτικής.

(Φωτογραφία: Dan Charman)
Παρόμοιες «τάσεις πρασίνου» έχουν επίσης παρατηρηθεί στην Αρκτική. Το 2021, για πρώτη φορά έπεσε βροχή αντί για χιόνι στην κορυφή του απέραντου παγωμένου καλύμματος της Γροιλανδίας.
«Το τοπίο της Ανταρκτικής εξακολουθεί να κυριαρχείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από χιόνι, πάγο και βράχο, με μόνο ένα μικρό κλάσμα αποικισμένο από φυτική ζωή», δήλωσε ο Δρ Thomas Roland, στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, και συνεπικεφαλής της μελέτης. «Αλλά αυτό το μικροσκοπικό κλάσμα έχει αυξηθεί δραματικά – δείχνοντας ότι ακόμη και αυτή η τεράστια και απομονωμένη έρημος επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο». Η χερσόνησος καλύπτει μια συνολική έκταση περίπου 500.000 km².
Ο Roland προειδοποίησε ότι η μελλοντική υπερθέρμανση, η οποία θα συνεχιστεί μέχρι να μειωθούν οι εκπομπές άνθρακα, θα μπορούσε να επιφέρει «θεμελιώδεις αλλαγές στη βιολογία και το τοπίο αυτής της εμβληματικής και ευάλωτης περιοχής». Η έρευνα δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature Geoscience και βασίζεται στην ανάλυση εικόνων Landsat.
Ο καθηγητής Andrew Shepherd από το Πανεπιστήμιο Northumbria του Ηνωμένου Βασιλείου, ο οποίος δεν ήταν μέλος της ομάδας μελέτης, σχολίασε: «Αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη και αντιστοιχεί σε αυτό που βρήκα όταν επισκέφτηκα το Larsen Inlet [στη χερσόνησο] πριν από μερικά χρόνια. Προσγειωθήκαμε σε μια παραλία που ήταν θαμμένη κάτω από το ράφι πάγου Λάρσεν μέχρι που το ράφι κατέρρευσε το 1986-88. Βρήκαμε ότι τώρα έχει ένα ποτάμι με πράσινα φύκια να φυτρώνουν μέσα του!».
Scientists have examined satellite images revealing that parts of Antarctica are experiencing a rapid increase in green plant life due to extreme heat events. This alarming trend raises concerns about the shifting landscape on the continent. pic.twitter.com/gbwOD7TENB
— FocuSeaTV – Maritime News (@focuseatv) October 4, 2024
«Αυτό το μέρος ήταν κρυμμένο από την ατμόσφαιρα για χιλιάδες χρόνια και αποικίστηκε από φυτά μέσα σε μερικές δεκαετίες αφότου έγινε απαλλαγμένο από πάγο – είναι πραγματικά εκπληκτικό», παρατήρησε. «Είναι ένα βαρόμετρο της κλιματικής αλλαγής αλλά και ένα σημείο καμπής για την περιοχή, καθώς η ζωή έχει πλέον βάσεις εκεί».
Η αύξηση της εξάπλωσης των βρύων από το 2016 ευθυγραμμίζεται με μια σημαντική μείωση της έκτασης του θαλάσσιου πάγου γύρω από την Ανταρκτική. Οι ερευνητές πρότειναν ότι οι θερμότερες ανοιχτές θάλασσες μπορεί να δημιουργούν πιο υγρές συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη των φυτών. Τα βρύα είναι ικανά να αποικίσουν γυμνούς βράχους και να δημιουργήσουν τη βάση για εδάφη, τα οποία, μαζί με ηπιότερες συνθήκες, θα μπορούσαν να διευκολύνουν την ανάπτυξη άλλων φυτικών ειδών.
Ο Δρ Olly Bartlett, στο Πανεπιστήμιο του Hertfordshire και συν-επικεφαλής της νέας μελέτης, δήλωσε: «Το έδαφος στην Ανταρκτική είναι ως επί το πλείστον φτωχό ή ανύπαρκτο, αλλά αυτή η αύξηση στη ζωή των φυτών θα προσθέσει οργανική ύλη και θα διευκολύνει το σχηματισμό εδάφους. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο άφιξης μη ιθαγενών και χωροκατακτητικών ειδών, που πιθανώς μεταφέρονται από οικοτουρίστες, επιστήμονες ή άλλους επισκέπτες στην ήπειρο».
Μια μελέτη του 2017 έδειξε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης βρύων αυξανόταν, αν και δεν μέτρησε την καλυπτόμενη περιοχή. Μια άλλη μελέτη του 2022 έδειξε ότι τα δύο εγγενή ανθοφόρα φυτά της Ανταρκτικής εξαπλώνονταν στο νησί Signy, βόρεια της χερσονήσου της Ανταρκτικής.
Επιπλέον, πράσινα φύκια ανθίζουν στην επιφάνεια του χιονιού που λιώνει στη χερσόνησο. Τα δέντρα ευδοκιμούσαν στο Νότιο Πόλο πριν από εκατομμύρια χρόνια, όταν τα επίπεδα CO2 της ατμόσφαιρας ήταν παρόμοια με αυτά που υπάρχουν σήμερα.