Τον Σεπτέμβριο του 2004 ένας από τους πιο καταστροφικούς τυφώνες που έχουν καταγραφεί ποτέ, θα χτυπήσει τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ και τις Καραϊβικής.
Ο τυφώνας Jeanne θα αφήσει πίσω του πάνω από 3.000 θανάτους. Κρατικές υποδομές παρέλυσαν, ενώ μονάχα στις ΗΠΑ οι οικονομικές καταστροφές ξεπέρασαν τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια. Καθώς ο τυφώνας υποχωρούσε, τα κράτη της ευρύτερης περιοχής συνέχιζαν να μετρούν ανθρώπινες απώλειες και υλικές ζημιές.
Ένα, όμως, κράτος κατάφερε να βγει σχεδόν αλώβητο από την καταστροφή, η Κούβα. Πώς, λοιπόν, κατάφερε η Κούβα, μία χώρα φτωχότερη από τις ΗΠΑ, να αντιμετωπίσει τον τυφώνα, πετυχαίνοντας να μην έχει ούτε έναν νεκρό από τη φυσική καταστροφή και πώς μπορεί να σώσει την Ελλάδα;
Το παράδειγμα της Κούβας
Η Κούβα βρίσκεται στην Καραϊβική θάλασσα, μία περιοχή όπου τα ακραία καιρικά φαινόμενα, συμβαίνουν συχνότατα. Για την Κούβα η προστασία της χώρας από τέτοια φαινόμενα, έχει απόλυτη προτεραιότητα. Για να πετύχει την προστασία αυτή, η χώρα ακολουθεί τρεις βασικούς κανόνες: τεχνογνωσία, υποδομές, εκπαίδευση.
Πρώτο βήμα είναι η πρόγνωση, μέσω της οποίας οι Κουβανικές κρατικές αρχές, από τον στρατό μέχρι τα υπουργεία και την τοπική αυτοδιοίκηση, ενημερώνονται έγκαιρα για την επικείμενη κακοκαιρία. Μόλις υπάρξει πλήρης εικόνα για το τι πρόκειται να συμβεί, κράτος και πολίτες, σε πλήρη συνεννόηση, αναλαμβάνουν την ασφάλεια των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και την άμεση επίλυση προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν στις κοινότητες και τις υποδομές, όπως διακοπές ρεύματος και επικοινωνίας.
Ο τρίτος κανόνας είναι και ο πιο σημαντικός, η εκπαίδευση. Κάθε Καλοκαίρι. απλοί πολίτες και στρατός, συμμετέχουν για δύο μέρες σε εκπαίδευση για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε φυσικής καταστροφής. Έτσι, όλοι οι Κουβανοί πολίτες ενημερώνονται πλήρως για το τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση κακοκαιρίας, μαθαίνουν να παίρνουν πρωτοβουλίες και να προστατεύονται, ενώ το κράτος συνεχίζει να βρίσκεται σε επαγρύπνηση.
Μέσα από τις προκλήσεις που πέρασε η Κούβα βρίσκεται σήμερα έτοιμη απέναντι στη μεγαλύτερη κρίση, αυτή της κλιματικής αλλαγής. Τι σχέση μπορεί να έχουν όμως οι καιρικές συνθήκες της Κούβας με την Ελλάδα;
Από την Κούβα, στην Ελλάδα
Η Ελλάδα αποτελεί μία από τις πιο τυχερές χώρες όσον αφορά τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Παρόλα αυτά και η χώρα μας έχει βρεθεί μπροστά σε προκλήσεις, από σεισμούς και πυρκαγιές μέχρι άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια το σταθερό μεσογειακό κλίμα άρχισε να υποχωρεί ραγδαία εξαιτίας της κλιματικής κρίσης, με αποτέλεσμα η χώρα να επηρεάζεται όλο και πιο συχνά από ακραία καιρικά φαινόμενα.
Μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις το ελληνικό κράτος ήταν και παραμένει ανέτοιμο. Απόδειξη αυτού ο τρόπος που διαχειρίστηκε τα ακραία καιρικά φαινόμενα τα τελευταία χρόνια, και ειδικότερα το φαινόμενο “Ελπίς”.
Οι σφοδρές χιονοπτώσεις παρέλυσαν πλήρως σχεδόν ολόκληρη την χώρα με τους πολίτες να ζουν μια μικρή κόλαση. Το κράτος έλαβε καθυστερημένα μέτρα όταν ήταν πλέον αργά. Όταν τελικά η κακοκαιρία έληξε, η επίσημη στάση ήταν μονάχα μία ξερή συγγνώμη και ένα «έπρεπε να ήμασταν πιο προετοιμασμένοι». Αρκεί όμως μόνο αυτό; Έχουμε ακόμη το περιθώριο και την πολυτέλεια να εθελοτυφλούμε;
Τα φαινόμενα που βιώνουμε όλα αυτά τα χρόνια αποδεικνύουν με το χειρότερο τρόπο ότι δεν το έχουμε. Μία συγγνώμη λοιπόν δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, ούτε μία επιφανειακή αναζήτηση ευθυνών. Η συγγνώμη πρέπει να συνδυαστεί με πρακτικά μέτρα για να προστατεύσουν τη χώρα από τη μεγαλύτερη κρίση της ανθρωπότητας, προτού ζήσουμε άλλη μία καταστροφή.
Τι μαθαίνουμε από την Κούβα;
Η Κούβα έχει παρόμοιο πληθυσμό με την Ελλάδα, με την οικονομία της να βρίσκεται βαθιά λαβωμένη από το εμπάργκο που της έχει επιβληθεί. Το μοντέλο που ακολουθεί η Κούβα αποτελεί σήμερα πρότυπο στον ΟΗΕ για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και η Ελλάδα θα μπορούσε κάλλιστα να ακολουθήσει το παράδειγμα της ή/και να μάθει πολλά από αυτή την. Η πρόγνωση υπάρχει ήδη, αρκεί το κράτος να την βάλει μπρος.
Τα δύο επόμενα βήματα είναι το μεγάλο μας στοίχημα: οι υποδομές και η εκπαίδευση των μελών της κοινωνίας. Κλείνοντας οφείλουμε να τονίσουμε πως οι οικονομικές αποζημιώσεις και οι συγγνώμες δεν αντιμετωπίζουν ουσιαστικά τις προκλήσεις της φύσης.
Αντιθέτως, αφήνουν το πρόβλημα να διαιωνίζεται. Η πραγματική θωράκιση θα έρθει μέσα από τη δημιουργία ενός ισχυρού και οργανωμένου κρατικού μηχανισμού πρόληψης, την εκμετάλλευση της τεχνογνωσίας, των επιστημόνων και την τακτική εκπαίδευση όλων. Μπορούμε λοιπόν να προλάβουμε την επόμενη «Ελπίς»; Με τα σωστά βήματα και οργάνωση, Ναι.