Οι φιλόσοφοι μιλούν για τον έρωτα

Με αφορμή τη γιορτή των ερωτευμένων θα ήθελα να σας ρωτήσω: «Τι είναι ο έρωτας;»

Ξέρω όμως, ότι είναι δύσκολο να δώσεις έναν ορισμό ή ακόμα να περιγράψεις με απλά λόγια κάτι που έχουμε μάθει να το βιώνουμε με συναισθήματα. Στην πραγματικότητα, η έννοια της ρομαντικής αγάπης έχει απασχολήσει πολλούς φιλοσόφους. Μερικοί φιλόσοφοι, έβλεπαν την αγάπη ως απαραίτητο συστατικό μιας ολοκληρωμένης ζωής, ενώ άλλοι ως μέσο για να προσεγγίσουμε την αυθεντικότητα και την ελευθερία. Από την άλλη, ορισμένοι φιλόσοφοι, ήταν πιο δύσπιστοι. 

Ο Πλάτωνας, στα έργα του, διερεύνησε την έννοια της αγάπης ως πνευματικής δύναμης, που φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά στο “θείο”, ενώ ο Αριστοτέλης έβλεπε την αγάπη ως τον συνδυασμό της απόλαυσης και της λογικής. Από την άλλη, ο Καντ πίστευε ότι η αγάπη ήταν ηθικό καθήκον και ότι πρέπει να βασίζεται στο σεβασμό και την αμοιβαία αξιοπρέπεια.

Για τον Σαρτρ, δεν υπάρχει τίποτα απολύτως ασφαλές στον έρωτα και, στην πραγματικότητα, έχει σχέση με τον εξουσιαστικό έλεγχο του άλλου. Πίστευε ότι οι εραστές καταλήγουν να προσπαθούν να κλέψουν ο ένας την ελευθερία του άλλου, χωρίς ποτέ να μπορούν να το καταφέρουν ολοκληρωτικά. Ο Νίτσε, έλεγε ότι ένας ερωτευμένος πολύ συχνά συμπεριφέρεται σαν «δράκος που φυλάει το θησαυρό του» και αντιμετωπίζει τον άλλον σαν ένα εξωτικό πουλί — «ως κάτι που πρέπει να κρατήσει στη φούχτα του για να μην πετάξει μακριά».

Πίστευε ότι η αγάπη και η στοργή χρησιμοποιούνταν συχνά για να κρύψουν βαθύτερα συναισθήματα φόβου και ανασφάλειας και ότι πολλοί άνθρωποι αναζητούν ρομαντικές σχέσεις από φόβο για τη μοναξιάς. Παρόλο που ο καθένας προσέγγισε τη ρομαντική αγάπη διαφορετικά, μπορώ να πω ότι βρίσκω αλήθειες για τον έρωτα, όπως τον κατανοώ εγώ, σε όλους τους. 

Σκότωσε ο έρωτας τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα; 

Στο έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το έντονο πάθος των νεαρών εραστών, που οδηγεί τελικά στον τραγικό θάνατό τους; Ή μήπως όχι; Αν η υποκείμενη αιτία του θανάτου τους, είναι η κόντρα μεταξύ των οικογενειών τους, τότε μήπως ο έρωτας τους δεν μπορεί να είναι εγγενώς τραγικός; 

Αν η Κάθριν είχε παντρευτεί τον Χίθκλιφ αντί για τον Έντγκαρ Λίντον στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» της Έμιλι Μπροντέ, τότε η ιστορία μπορεί να ήταν διαφορετική. Ο έρωτας, όμως, του Χίθκλιφ ισοπέδωσε τα πάντα στο πέρασμά του, ήταν εμμονικός, καταστροφικός και τελικά οδήγησε σε μια καθοδική ακολουθία εκδίκησης, σκληρότητας και θλίψης για τους ίδιους – αλλά και για τους γύρω τους.

Αντίστοιχα, αν η νεαρή, όμορφη, αριστοκράτισσα Άννα Καρένινα δεν είχε ερωτευθεί τον κόμη Βρόνσκι, δεν θα είχε οδηγηθεί στην πτώση της. Έχασε τα πάντα – το γιο της, την ασφάλεια που της πρόσφερε ο σύζυγος της και την προνομιακή ζωή της, για να είναι μαζί του, και τελικά το πλήρωσε με την πλήρη αδιαφορία και αποστασιοποίηση του.

Επομένως, αν ο Ρομέος, η Ιουλιέτα, ο Χίθκλιφ, η Άννα Καρένινα και τόσοι άλλοι, βιώσαν τραγικά γεγονότα εξαιτίας του έρωτα, γιατί συνεχίζουμε να τον κυνηγάμε και τον έχουμε αναγάγει ως το υπέρτατο συναίσθημα; 

Μα, γιατί ο έρωτας είναι ναρκωτικό, τόσο ακριβό που δεν μπορείς ούτε να το βρεις, ούτε να το αγοράσεις.

Η νευροεπιστήμη έχει τις απαντήσεις

Ο έρωτας είναι ένα σύνθετο συναίσθημα που περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου και μπορεί να εξηγηθεί με όρους νευροεπιστήμης ως συνδυασμός ψυχολογικών και φυσιολογικών διεργασιών.

Η αγάπη ενεργοποιεί την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών όπως η ντοπαμίνη, η ωκυτοκίνη και η αδρεναλίνη, που σχετίζονται με συναισθήματα ευχαρίστησης, δεσμού και ενθουσιασμού. Φανταστείτε να κάνετε ελεύθερη πτώση από αεροπλάνο, ενώ ταυτόχρονα στον ουρανό υπάρχουν χιλιάδες ουράνια τόξα και στη θάλασσα από κάτω σας, σας χαιρετά ένα πλήθος από δελφίνια. Κάπως έτσι, αντιδρά ο οργανισμός μας όταν είμαστε ερωτευμένοι. Νιώθουμε παντοδύναμοι, έτοιμοι να κινήσουμε βουνά και πάνω από όλα πιστεύουμε ότι βιώνουμε την απόλυτη ευτυχία! 

Η αγάπη ενεργοποιεί, επίσης, τη δραστηριότητα στα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου και σχετίζεται με την απελευθέρωση ορμονών όπως η κορτιζόλη, η οποία σχετίζεται με το στρες και το άγχος. Όλα αυτά, με τη σειρά τους, μπορούν να επηρεάσουν διάφορες πτυχές της συμπεριφοράς, των σκέψεων και των συναισθημάτων, όπως η έλξη, η προσκόλληση, η εμπιστοσύνη και τα κίνητρα.

Η αγάπη περιλαμβάνει επίσης δραστηριότητα στις περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη συναισθηματική επεξεργασία και τη λήψη αποφάσεων, οι οποίες παίζουν βασικό ρόλο στη διαμόρφωση και τη διατήρηση σχέσεων. Με λίγα λόγια, όταν είσαι ερωτευμένος, βλέπεις τον κόσμο με άλλα μάτια!

Μπορεί το κυνήγι του έρωτα να οδηγήσει στη δυστυχία;

Επομένως, αποδεδειγμένα, οι άνθρωποι κυνηγούν τον έρωτα, επειδή τους ανεβάζει, επειδή τους κάνει να αισθάνονται ωραία, άλλα όπως είδαμε και παραπάνω, το κυνήγι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε τραγικά γεγονότα. Ο έρωτας είναι ένα πολύπλοκο και πολύπλευρο συναίσθημα, και μερικές φορές οι άνθρωποι μπορούν να προσηλωθούν τόσο στο να βρουν ή να το διατηρήσουν, που ξεχνούν να επικεντρωθούν στη δική τους ευημερία και ευτυχία. 

Η ιστορία πολλές φορές εξελίσσεται ως εξής: Κυνηγάς τον έρωτα, ο έρωτας δεν έρχεται, τον κυνηγάς πιο έντονα, ο έρωτας συνεχίζει να μην έρχεται, τον κυνηγάς μανιασμένα, και τότε έρχεται. Ή μήπως δεν έρχεται; Μήπως ήθελες τόσο πολύ να έρθει, που βάφτισες έρωτα ό,τι βρέθηκε στο δρόμο σου; Αλλά ακόμα και να ήρθε, άξιζαν όλα αυτά που άφησες πίσω, αυτά που αρνήθηκες, αυτά που θυσίασες, όσο τον κυνηγούσες μανιασμένα; 

Το κυνήγι του έρωτα μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα απογοήτευσης και αγανάκτησης. Επιπλέον, οι άνθρωποι έχουν την τάση να προσκολλούνται υπερβολικά σε ιδέες και συναισθήματα ή να εξιδανικεύουν τον έρωτα με τέτοιο τρόπο που δεν είναι ρεαλιστικό. Και όταν τελικά βρεθούν σε μια σχέση, απογοητεύονται και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αναπόφευκτα είναι μέρος της. 

Η επιδίωξη της ευτυχίας, είτε αυτή λέγεται έρωτας, είτε χρήματα, είτε επαγγελματική καταξίωση, μπορεί να οδηγήσει σε δυστυχία, επειδή οι άνθρωποι συχνά έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το τι θα τους φέρει πραγματικά ευτυχία. Έχουμε την τάση να επικεντρωνόμαστε σε εξωτερικούς παράγοντες, σε υλικά αγαθά, σε ερωτικούς συντρόφους, σε συναισθήματα δυσεύρετα και όταν δεν καταφέρουμε να τα αποκτήσουμε, αισθανόμαστε άγχος, απογοήτευση και ματαίωση. 

Ο έρωτας είναι μια υποκειμενική εμπειρία. Κάποιοι θέλουν να το βιώνουν έντονα σαν φωτιά, έτοιμη να κάψει τα πάντα στο πέρασμά της. Εγώ πάλι, προτιμώ να σκέφτομαι τον έρωτα ως μια σχεδία σε ένα ποτάμι. Το ποτάμι κυλάει, η σχεδία επιπλέει, έχει όμως και αναταράξεις και εύκολα η σχεδία μπορεί να ανατραπεί και να πέσεις στο νερο.

Τότε είναι που πρέπει να προσέξεις για να μη βρεθείς στον πάτο. Το ποτάμι συχνά είναι απρόβλεπτο αλλά αυτό το κάνει ενδιαφέρον, γιατί δεν ξέρεις αύριο από ποιες πεδιάδες και φαράγγια θα περάσεις. Ταξιδεύεις και απλά ελπίζεις ότι θα βρεθείς κάπου ωραία.

Γνωμούλα;
+1
0
Έκλαψα
+1
0
Βαριέμαι
+1
0
Νευρίασα
+1
0
Αγαπώ
+1
0
Σοκαρίστηκα