Πώς οι γιορτές έγιναν σημαντικό κομμάτι των timeline μας και γιατί φέτος είναι μία καλή ευκαιρία για ψηφιακή αποτοξίνωση;
Η περίοδος των γιορτών προκαλεί σε πολλούς ανθρώπους έντονη δυσφορία και άγχος. Δεν είναι τόσο η αποστροφή απέναντι στο εορταστικό κλίμα, όσο η ανάδυση σύνθετων και βαθιών ανησυχιών σχετικά με τον κοινωνικό κύκλο, τη γενικότερη θέση στην κοινωνία, αλλά και τη «σιωπηλή πανδημία» της κατάθλιψης.
Τα εορταστικά timelines
Συχνά γίνεται λόγος για τη μελαγχολία που φέρνουν οι γιορτές, ειδικά σε όσους έχουν αντιμετωπίσει πρόσφατα μία απώλεια ή ζουν μόνοι.
Ο ελεύθερος χρόνος που υπάρχει κατά το διάστημα των εορτών οδηγεί στην αύξηση χρήσης των social media, παρά το γεγονός πως η κατανάλωση δημοσιογραφικού περιεχομένου (hard news) πέφτει κατακόρυφα. Στην πράξη, αυτό σημαίνει πως όλοι μας ερχόμαστε αντιμέτωποι με την κοινωνική επιταγή των εορτών και μπαίνουμε σε μία αυτοματοποιημένη διαδικασία σύγκρισης που σχετίζεται τόσο με την κατανάλωση όσο και την προβολή του status μας.
Στοιχεία όπως οι χαρούμενες μεγάλες παρέες και οικογένειες, τα διακοσμημένα σπίτια, τα λαχταριστά εδέσματα, οι αποδράσεις σε ορεινούς προορισμούς ή το εξωτερικό και η προβολή συγκεκριμένου περιεχόμενου που σχετίζεται με το εορταστικό κλίμα, αντανακλούν τον κοινωνικό ανταγωνισμό για το ποιος περνάει καλύτερα.
Τα posts με τα λαμπάκια και τα πλατιά χαμόγελα, δεν είναι απλές και αθώες εικόνες, αλλά σύμβολα ισχύος και συμμετοχής, ενώ ταυτόχρονα καλούν και τους άλλους σε αυτό το «παιχνίδι» προβολής. Όσο συμμετοχικές και αν φαντάζουν αυτές οι στιγμές, άλλο τόσο εντείνουν τα χάσματα. Υπό αυτή την οπτική μπορούμε να ερμηνεύσουμε και το στίχο του Βέβηλου: «Οι γιορτές επινοήθηκαν απ ́ την λαγνεία να σου θυμίζουν οι πολλοί την μοναξιά σου».
Γιορτές και κεράσματα ναρκισσισμού
Μέσω των social media, τις περισσότερες φορές, δεν στοχεύουμε στο να συνδεθούμε με τους «άλλους», αλλά να επιβεβαιωθούμε για τη θετική και ισχυρή αυτοεικόνα (self-image) μας. Πρόκειται για έναν φαντασιακό καθρέπτη που δεν αντανακλά είδωλα, αλλά προσδοκίες.
Κανένας δεν θέλει να φαντάζεται τον εαυτό του ως αδύναμο, άβουλο, θύμα, μοναχικό ή φτωχό. Όλες οι αρνητικές συσχετίσεις αυτόματα οδηγούν στο συμπέρασμα πως είμαστε ανήμποροι και ηττημένοι από τον έξω κόσμο και άρα η επιβίωσή μας δεν οφείλεται σε δυνατότητες που κατέχουμε, αλλά σε τύχη και οίκτο. Σε έναν κόσμο που όλα οδηγούν στην καλλιέργεια και ενίσχυση του ναρκισσισμού, οι “losers” δεν έχουν ούτε θέση και σεβασμό.

Brazil (1985)
Ακόμα και αν είμαστε γεμάτοι ανασφάλειες για την κοινωνική, επαγγελματική ή προσωπική ζωή, τα social media είναι ένα «πλάνο» που μπορούμε να επανασυνθέσουμε το νόημα μέσω της σωστής προβολής στοιχείων της καθημερινότητάς μας. Σκηνοθετούμε τη ζωή μας όπως αυτή θα θέλαμε να είναι.
Με αυτόν τον τρόπο δουλεύουμε το personal brand μας, δηλαδή τη σταθμισμένη ψηφιακά κοινωνική αξία μας η οποία πάντα είναι εκθετική ως προς την αύξησή της. Από τα “gains” στο γυμναστήριο και το νέο λαμπερό κούρεμα, μέχρι τα awards που απέσπασε η ομάδας μας και τη «νίκη» της κατάθλιψης υπάρχουν ευκαιρίες ώστε το content που παράγουμε να εμπνέει -και να πείθει- πρωτίστως εμάς και σε δεύτερο χρόνο το κοινό μας.
Οι εορταστικές αναρτήσεις ακολουθούν τον ίδιο κανόνα ικανοποίησης του κριτηρίου της θετικής αυτοεικόνας. Έτσι, συμμετέχουμε, καταναλώνουμε -έμπρακτα ή συμβολικά- και τοποθετούμε τον εαυτό μας μέσα στο πλαίσιο όσων έχουν «δικαίωμα» στην απόλαυση που απαιτούν οι γιορτές, και όχι σε αυτούς που έχουν «χάσει» τη μάχη της «επιβίωσης», μέσα σε μία «κοινωνία νικητών».
New Year’s resolution και ψηφιακή αποτοξίνωση
Στο τέλος κάθε χρονιάς κάνουμε έναν απολογισμό των όσων πετύχαμε -ή όχι- και θέτουμε τους στόχους για το επόμενο έτος. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που φροντίζουν να κοινοποιούν στα timelines τους στόχους τους μαζί με ιδιαίτερα motivational μηνύματα, ώστε να αποδείξουν πως είναι προσγειωμένοι ρεαλιστές που ακολουθούν τα trends και τις προκλήσεις της κάθε εποχής.
Για όσους ο στόχος δεν είναι να γίνουν viral μέσα από challenges ή να κάνουν μία καριέρα ως influencers βασισμένοι σε κάθε λογής giveaway, ένας καλός στόχος είναι η ψηφιακή αποτοξίνωση ή οποία λειτουργεί εξαιρετικά και μέσα στην περίοδο των εορτών.

Πρόκειται για ένα μικρό διάλειμμα από τις ψηφιακές πλατφόρμες και εφαρμογές που απαιτούν την προσοχή μας, αλλά και μας υποβάλλουν στη διαδικασία να σκεφτόμαστε ξανά και ξανά τους εαυτούς μας με όρους αυτοεικόνας. Με αυτό τον τρόπο, μπορούν να καταστούν πιο εύκολα διαχειρίσιμες οι πολλαπλές ταυτότητες που μας καλούν να έχουμε τα social media, αλλά και να κερδίσουμε χρόνο στον πραγματικό κόσμο από τον οποίο αποσυνδεόμαστε με κάθε νέο μας account.
Είναι η ευκαιρία να δούμε μία ταινία χωρίς διακοπή από κάποιο notification και να γευτούμε για εμάς ένα μελομακάρονο, αντί να αιχμαλωτίσουμε τη φόρμα του. Αν υπάρχει ένα νόημα για τις γιορτές, αυτό είναι ο κερδισμένος ποιοτικός χρόνος για εμάς τους ίδιους και όσους εμείς επιθυμούμε να έχουμε κοντά μας και όχι η συμβολική αντανάκλαση μίας προσδοκώμενης συμμετοχής σε μία στιγμή ή βουτιά στο «στολισμένο» doomscroling.