To diversity (στο GNTM – θεωρητικά) θα λέγαμε ότι είναι ένα μείγμα διαφορετικότητας και ποικιλομορφίας που στηρίζεται στην παραδοχή ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό και ότι σε μια ομάδα ή ένα κοινωνικό σύνολο είναι αναγκαία η συμπερίληψη ατόμων με διαφορετικές κοινωνικές και εθνοτικές καταβολές, διαφορετικά φύλα, ηλικίες, σεξουαλικούς προσανατολισμούς κ.λπ.
Στη μόδα αντιστοίχως, η ποικιλομορφία συναντάται ως μια ανάγκη να ικανοποιηθούν διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, μεγέθη και προτιμήσεις στα είδη που πωλούνται και στα πρόσωπα που αντιπροσωπεύουν την εκάστοτε εταιρεία.
Diversity στο GNTM
Αφού ξεκαθαρίσαμε το νόημα της λέξης “diversity”, ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για την επικαιρότητα και όπου επικαιρότητα βάλε το “Greece’s Next Top Model” ή αλλιώς το γνωστό σε όλους, GNTM. Οι συντελεστές του GNTM το προωθούν ως τον μεγαλύτερο διαγωνισμό μόδας στην Ελλάδα και τις τελευταίες εβδομάδες που προβάλλεται στους δέκτες μας, μας έχουν κάνει ξεκάθαρο πως το φετινό μότο του διαγωνισμού είναι η ποικιλομορφία, μιας και η λέξη diversity έχει ακουστεί ήδη μερικές χιλιάδες φορές.
Στο πρώτο κομμάτι των auditions είδαμε γυναίκες όλων των ηλικιών, με διαφορετικό υπόβαθρο, σωματότυπο και στιλ να προσπαθούν να εντυπωσιάσουν τους κριτές, οι οποίοι ουκ ολίγες φορές αναρωτήθηκαν αν η διαγωνιζόμενη μπορεί να συνεισφέρει στο προαπαιτούμενο του διαγωνισμού, δηλαδή την ποικιλομορφία και την διαφορετικότητα.
Όσες φορές όμως και αν ακούστηκε η λέξη, το τηλεοπτικό κοινό δεν πείστηκε ότι η πρόθεση είναι αληθινή
Στα πρώτα κιόλας επεισόδια, παρακολουθήσαμε μια έντονη συζήτηση για το τι είναι τελικά diversity, με τους κριτές να διαφωνούν χωρίς να προσεγγίζουν ωστόσο το πραγματικό νόημα. Κατά τη διάρκεια της διαφωνίας, ακούμε έναν από τους κριτές να λέει: «Έχουμε να διαλέξουμε 20 κορίτσια, δεν μπορούν όλα τα κορίτσια να είναι diversity […] θα ξεχάσουμε και αυτά που ξέραμε…η μόδα στη βάση της έχει να κάνει με την ομορφιά».
Ενώ λίγες μέρες αργότερα ένας άλλος κριτής του σόου, όταν ρωτήθηκε για την εξέλιξη των γυρισμάτων για το show δήλωσε: «Εμείς βάλαμε diversity και inclusivity αυτή τη σεζόν στο GNTM και έχουν έρθει μερικά supermodels με την έννοια την κλασική: Ψηλές, κορμάρες, με εμπειρία. Έχει ενδιαφέρον, γιατί υπάρχει μία πολυμορφία και πολυφωνία στο ηλικιακό κομμάτι. Έχουμε ζαλιστεί, δεν έχουμε καταλάβει τι έχει γίνει».
Από αυτές τις δυο δηλώσεις αλλά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της τηλεοπτικής εκπομπής, γίνεται φανερό ότι η ποικιλομορφία, η διαφορετικότητα και η συμπερίληψη ήταν μέρος του briefing και όχι αξίες που μπορούν ή θέλουν πραγματικά να υποστηρίξουν οι συντελεστές. Βλέπουμε να αναπαράγεται το δίπολο diversity ή supermodel ή με άλλα λόγια, διαφορετική ή όμορφη, λες και αυτές οι έννοιες είναι αμοιβαίως αποκλειόμενες.
Αυτή ακριβώς η αδυναμία να εξισωθεί το διαφορετικό με το όμορφο και τα plus size μοντέλα, τα petite μοντέλα, τα trans μοντέλα ή τα μοντέλα μεγαλύτερης ηλικίας να σταθούν ισάξια δίπλα στα κλασικά ψηλά, αδύνατα μοντέλα χωρίς να υπολείπονται σε ομορφιά, είναι και ο λόγος που το τηλεοπτικό κοινό αντιμετωπίζει όλη αυτή την προσπάθεια για συμπερίληψη με αμφιβολία ή και αποδοκιμασία.
Body positivity και η υποκριτική στάση των μίντια
Παλαιότερα, το GNTM είχε προσπαθήσει να κουβαλήσει ένα ακόμα γνωστό λάβαρο, αυτό του body positivity που θα πει αισιοδοξία και θετική αποδοχή απέναντι στο φυσικό σώμα. Σύμφωνα με το κίνημα του body positivity όλοι οι άνθρωποι αξίζουν να έχουν μια θετική εικόνα σώματος, ανεξάρτητα από το πώς η κοινωνία και η κουλτούρα ορίζουν το ιδανικό σχήμα, μέγεθος και εμφάνιση.
Έχουμε δει πολλά διάσημα πρόσωπα να τάσσονται υπερ του body positivity, εταιρείες να διοργανώνουν καμπάνιες με plus size, ή μικροκαμωμένα μοντέλα ή ακόμα και μοντέλα με ακρωτηριασμένα μέλη.
Τις προηγούμενες σεζόν είχαμε δει μια τάση του show μόδας να μας πείσει ότι ασπάζεται την παραδοχή ότι όλα τα σώματα είναι εξίσου όμορφα. Ταυτόχρονα όμως, βλέπαμε στους δέκτες μας, να κάνουν τις διαγωνιζόμενες να αισθάνονται άσχημα επειδή είχαν παραπάνω κιλά ή κυτταρίτιδα, να αμφισβητούν συνέχεια την δυνατότητα των παχουλών μοντέλων να σταθούν στη βιομηχανία της μόδας και να υποτιμούν τις πιο κοντές λέγοντας τους ότι κάνουν μόνο για το Instagram.
Το GNTM, όμως, είναι απλά ένα προϊόν των βιομηχανιών της μόδας, της διαφήμισης και της τηλεόρασης. Το σόου δεν εφηύρε ένα καινούργιο μήνυμα, μιμείται όμως εξαίσια τις βιομηχανίες αυτές και την πάλη που επικρατεί εντός τους, αφού από τη μια δημιουργούν πρότυπα και από την άλλη διακηρύσσουν ότι θέλουν να τα καταρρίψουν.
Αν θεωρήσουμε ότι η “ομορφιά” και το “ωραίο σώμα” είναι κοινωνικές κατασκευές, τότε η βιομηχανία της μόδας, της ένδυσης, της διαφήμισης είναι αυτές ακριβώς που τις προβάλουν με τόσο περιοριστικό και κανονικοποιημένο τρόπο.
Αποδοχή και συμπερίληψη στο χώρο του modeling
Body positivity, diversity είναι έννοιες που έρχονται σε αντίθεση με όσα για χρόνια πρέσβευε ο χώρος του modeling, οι επιδείξεις μόδας και οι φωτογραφίσεις. Παρόλο που μπορεί να υπάρχει διάθεση για αλλαγή και συμπερίληψη στον χώρο, ακόμα έχουμε πολλά βήματα να διανύσουμε για να αφήσουμε τα πρότυπα ομορφιάς και το “τέλειο σώμα” πίσω μας.
Το GNTM θα μπορούσε να συμβάλει στην αλλαγή – τουλάχιστον για τα δεδομένα της Ελλάδας, αν πραγματικά πίστευε αυτές τις αξίες. Αλλά, προς το παρόν, αυτό που βλέπουμε με αμηχανία είναι να λειτουργεί σαν χαλασμένο ραδιόφωνο που έχει κολλήσει και επαναλαμβάνει μια λέξη: “Diversity, diversity, diversity”.
Είναι τελικά όλα τα σώματα όμορφα ή αυτά που έχουν κυτταρίτιδα είναι λιγότερο όμορφα; Μπορεί οποιοδήποτε σώμα να έχει θέση στην βιομηχανία της μόδας ή αν είσαι μικροκαμωμένη ή παχουλή, οι ευκαιρίες που έχεις είναι πρακτικά ελάχιστες; Μπορεί μια γυναίκα στα 45 της να κάνει modeling ή πρόκειται για όνειρο θερινής νυκτός; Έχει μια trans γυναίκα ευκαιρίες να δουλέψει στην Ελλάδα ή απλά την συμπεριλαμβάνουμε μια στο τόσο στις διαφημίσεις για να μην μας πουν τρανσφοβικούς;
Όσο ο χώρος της μόδας και τα προϊόντα που παράγει – όπως είναι και το GNTM, αδυνατεί να απαντήσει ξεκάθαρα και με πράξεις στα παραπάνω διλήμματα τόσο ο απλός κόσμος θα κοιτάει όλες αυτές τις προσπάθειες για συμπερίληψη και αποδοχή με δυσπιστία. Εδώ, όμως, είμαστε και μακάρι η συνέχεια του show να διαψεύσει και έμενα και όσους δεν έχουν πειστεί για τις αγνές του προθέσεις.