pinakothiki

Στο -2 της Εθνικής Πινακοθήκης, σε έναν χώρο – προέκταση του τμήματος της δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης εκτίθενται από την Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 80 χαρακτικά του Γκόγια, από τη σειρά του “Los Capricios”, μια σειρά σκοτεινή που ασχολείται με θεματικές όπως αυτές της μαγείας, του ζωομορφισμού, της μάσκας, της πτώσης του κλήρου, των ονείρων. Στον ημιφωτισμένο διάδρομο -το έντονο φως είναι απαγορευτικό καθώς μπορεί να βλάψει την ποιότητα των έργων- τα οράματα του Γκόγια ενώνονται με εφιάλτες και αποκαλύπτουν έναν κόσμο αλλόκοτο αλλά ταυτοχρόνως γοητευτικό.

«Όταν χαράξει, φεύγουμε», χαρακτικό του Γκόγια

Όπως εξηγεί η κ. Συραγώ Τσιάρα, η απόφαση για την έκθεση των 80 χαρακτικών του Ισπανού δημιουργού πάρθηκε με την ακόλουθη λογική: «Το εκθεσιακό πρόγραμμα της Εθνικής Πινακοθήκης είναι πολυδιάστατο και έχει άξονες που αναφέρονται σε διαφορετικές χρονικότητες. Προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε τον διαχρονικό πλούτο αυτών των συλλογών στο παρελθόν, στο παρόν και -κατά την εξέλιξη του εμπλουτισμού τους- στο μέλλον. Παράλληλα, προσπαθούμε να φέρουμε τις ιστορικές συλλογές στο παρόν συζητώντας τες με σύγχρονους τρόπους. Κάπως έτσι σκεφτήκαμε ότι θα είχε νόημα να ξεκινήσουμε με αυτούς τους απίθανους θησαυρούς που διαθέτουμε στη χαρακτική -να είναι καλά ο Μαρίνος Καλλιγάς και οι διευθυντές που ακολούθησαν- επεκτείνοντας το κληροδότημα του Οδυσσέα Φωκά με την πολιτική αγοράς δυτικοευρωπαϊκών έργων και δη χαρακτικών.

Πώς λοιπόν φέρνουμε μια συλλογή στο παρόν συζητώντας τη με σύγχρονους όρους; Προφανώς η αξία της είναι αδιαπραγμάτευτη και δεν έχει να κάνει μόνο με την επικαιρότητα. Όμως, ειδικά ο Γκόγια αυτή την εποχή και ο «Ύπνος της λογικής που γεννά τέρατα» (σ.σ. τίτλος χαρακτικού έργου του Γκόγια), η σύγκρουση της διεκδίκησης του διαφωτισμού και του νηφάλιου πνεύματος με την επικράτηση των δεισιδαιμονιών, της κοινωνικής αδικίας, της οπισθοχώρησης του πνεύματος, η κοινωνική και η ιδεολογική σύγκρουση που διαφαίνεται μέσα από αυτά τα 80 χαρακτικά, οι κατακτήσεις που θεωρούμε δεδομένες και δεν είναι, μας βάζουν πράγματι μέσα στις αντιφάσεις, και της εποχής μας, με έναν πιο διεισδυτικό, πάρα πολύ πρωτότυπο, πειραματικό και ρηξικέλευθο τρόπο. Προσπαθήσαμε, όπως είναι φανερό και στους δύο καταλόγους των εκθέσεων, να κάνουμε τη σύνδεση. Λέγοντας σύνδεση εννοούμε τον διάλογο αυτού που συμβαίνει στα Καπρίτσια του Γκόγια με τη σύγχρονη Τέχνη».

«Εσύ που δεν μπορείς», χαρακτικό του Γκόγια

Παράλληλα, στο -1 της Εθνικής Πινακοθήκης , στο πλαίσιο του προγράμματος δράσεων του Ενδιάμεσου Χώρου, εγκαινιάστηκε και η έκθεση «Η σαγήνη του αλλόκοτου» με έργα σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών -και συγκεκριμένα των Άγγελου Αντωνόπουλου, Γιάννη Γαΐτη, Σίλειας Δασκοπούλου, Μαριάννας Ιγνατάκη, Διονύση Καβαλλιεράτου, Χριστόφορου Κατσαδιώτη, Τάσου Μαντζαβίνου, Μαλβίνας Παναγιωτίδη, Άγγελου Παπαδημητρίου, Φίλιππου Τσιτσόπουλου- σε μια προσπάθεια συνομιλίας των έργων τους με τη σειρά χαρακτικών του Γκόγια.

«Με κινητήριο μοχλό τα χαρακτικά του Γκόγια στην Εθνική Πινακοθήκη και συνεπείς στην πρόθεση να ανανεώσουμε τα εργαλεία ανάγνωσης των ιστορικών συλλογών με το πρόγραμμα δράσεων του Ενδιάμεσου Χώρου, παρουσιάζουμε παράλληλα με την έκθεση των ογδόντα οξυγραφιών της σειράς “Los Caprichos”, ένα θεματικό αφιέρωμα στην ελληνική τέχνη με τίτλο «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου». Στην ομαδική έκθεση περιλαμβάνονται έργα παλαιότερων και νεότερων καλλιτεχνών οι οποίοι εναγκαλίζονται, πραγματεύονται και εικονίζουν το αλλόκοτο, το υβριδικό, το αταξινόμητο και το γκροτέσκο, αν και προέρχονται από διαφορετικές αφετηρίες. Η έκθεση περιλαμβάνει εικαστικές δημιουργίες που υλοποιούνται με ποικίλα μέσα όπως ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, σχέδιο, animation, βίντεο και performance. Οικειοποιούμενοι το παράταιρο, το ξένο και το αποτρόπαιο, οι καλλιτέχνες επαναπροσδιορίζουν τα όρια του ανθρώπινου και αμφισβητούν τις αυστηρές διακρίσεις μεταξύ φυσικού και τεχνητού, ακυρώνοντας στην πράξη τις παραδοσιακές ταξινομήσεις που οριοθετούν απόλυτα τα είδη, τουλάχιστον κατά την αντίληψη της δυτικής νεωτερικής κουλτούρας.

«Είναι η τέχνη μοναχική;», Φίλιππος Τσιτσόπουλος

Από τον ύστερο Μεσαίωνα, οι καλλιτέχνες πραγματεύονται με τόλμη τη σχέση του εύμορφου με το δύσμορφο, του ανθρωπόμορφου με το ζωόμορφο, τη φύση, τη μηχανή και τον τεχνολογικό πολιτισμό για να ασκήσουν μια συγκαλυμμένη κριτική, ή να διαχειριστούν το κοινωνικό τραύμα. Αξιοποιούν τη μάσκα και την παραμόρφωση για να διερμηνεύσουν ψυχικές καταστάσεις και κοινωνικές διεργασίες αποκλεισμού, ελέγχου και περιθωριοποίησης, αλλά και να προτείνουν με χιούμορ, καυστική ειρωνεία ή και βαθιά υπαρξιακή αγωνία, την ανατρεπτική αποδόμηση των στερεοτύπων με τα οποία έχουμε γαλουχηθεί, και τον εναλλακτικό οραματισμό προσωπικών σχέσεων και δομών εξουσίας. Εκεί έγκειται η λειτουργία του αλλόκοτου και του γκροτέσκου: επιστρατεύοντας το γέλιο, την παραμόρφωση, το τερατώδες και την υβριδικότητα, ωθεί το νόημα στα άκρα για να ανοίξει νέες ερμηνευτικές δυνατότητες στη σύλληψη της εικόνας του εαυτού. Αφενός απειλεί την προσεκτικά κατασκευασμένη εικόνα της φαντασιακής αρτιότητας, αφετέρου μας παροτρύνει να συσχετιστούμε με το διαφορετικό και το ανεξήγητο εντός μας, όταν πλέον το αναγνωρίσουμε ως οικεία περιοχή.

«Μάθημα Ανατομίας», Άγγελος Αντωνόπουλος

Το αλλόκοτο, το υβριδικό και το παράταιρο δεν έχασαν ποτέ τη σαγήνη τους. Τόσο στους καταγωγικούς μύθους πολλών αρχαίων πολιτισμών όσο και σε διαφορετικές θρησκείες και λαϊκές παραδόσεις, συναντούμε συχνά περιπτώσεις διασταυρώσεων ανάμεσα στη φύση, τα ζώα και τους ανθρώπους. Στην ιστορία της τέχνης, της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου οι προσμείξεις των ειδών και ο ζωομορφισμός αποτελούσαν συχνά ελκυστικά πειράματα υπέρβασης των ορίων της “ανθρωπινότητας”, μέσω της επινόησης ιδιαίτερων όντων προικισμένων με ανώτερες δυνάμεις, ενώ στους νεότερους χρόνους τα ίδια φαινόμενα συνδέονται κυρίως με απόπειρες νοερής σύλληψης μιας δυστοπικής κοινωνίας και κριτικής των υφιστάμενων θεσμικών παθογενειών. Αλλόκοτα κρίθηκαν στην εποχή τους τα κινήματα της πρωτοπορίας στην τέχνη, καθώς διερρήγνυαν τη συμβατική οπτική αντίληψη και εισήγαγαν τολμηρές καινοτομίες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα στις μέρες μας, η ανατρεπτική κινηματογραφική ματιά του Γιώργου Λάνθιμου πάνω στον υβριδισμό, τη δυνητική μετατροπή του ανθρώπου σε ζώο, την παθογένεια και τον αυταρχισμό της οικογένειας που έδωσε το έναυσμα για να χαρακτηριστεί μια ολόκληρη γενιά ιδιαίτερων Ελλήνων κινηματογραφιστών  ̶συμπεριλαμβανομένων τοΠάνου Κούτρα και της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγκάρη  ̶με τον όρoGreek Weird Wave. Το αλλόκοτο τρομάζει, διότι διαταράσσει τις βεβαιότητες της καθαρότητας και των απόλυτων διαχωριστικών γραμμών, αλλά συγχρόνως μας καλεί να αναρωτηθούμε γύρω από αυτές και να συμφιλιωθούμε με τις σκοτεινές πτυχές μας», υπογραμμίζει η κ. Τσιάρα στο επιμελητικό σημείωμα.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η επίσκεψη στην έκθεση «Η σαγήνη του αλλόκοτου» είναι δωρεάν ενώ μπορεί κανείς να θαυμάσει τα έργα του Γκόγια με το ενιαίο εισιτήριο που καλύπτει και τις μόνιμες εκθέσεις της Εθνικής Πινακοθήκης.

Γνωμούλα;
+1
0
Έκλαψα
+1
0
Βαριέμαι
+1
0
Νευρίασα
+1
1
Αγαπώ
+1
0
Σοκαρίστηκα