Τοξικά μαγειρικά σκεύη, ψάρια με υδράργυρο, λαχανικά-«απάτη», συντηρητικά στα τρόφιμα: Κινδυνεύουμε από τα πάντα ή είμαστε θύματα παραπληροφόρησης και clickbait;
«Μην ακουμπάς ποτέ τις αποδείξεις από θερμικό χαρτί γιατί περιέχουν μια ουσία που απορροφάται από το δέρμα σου και μπορεί να επηρεάσει το ενδοκρινικό σου σύστημα» ακούγεται να λέει ένας άντρας σε ένα viral TikTok που συγκεντρώνει 5 εκατομμύρια προβολές.
Ο φόβος για τις αποδείξεις αποτελεί τη νεότερη φρενίτιδα του διαδικτύου και έρχεται μόλις λίγους μήνες μετά την αποκάλυψη για την τοξικότητα των μαύρων μαγειρικών σκευών, των αντικολλητικών τηγανιών και των επιφανειών κοπής. «Μπορούν κυριολεκτικά να σε σκοτώσουν» λένε αναρίθμητοι δημιουργοί περιεχομένου στα κοινωνικά δίκτυα που με αντάλλαγμα την γνώση που μοιράζονται, κερδίζουν προβολές.
Πρέπει πράγματι να ξεφορτωθούμε τα πάντα από το σπίτι μας; Είναι όντως όλα τοξικά; Έχουν δόση αλήθειας τα όσα λέγονται ή απλώς αποτελούν δόλωμα για «κλικοθηρικούς» σκοπούς;
Διαταράσσουν οι αποδείξεις τις ορμόνες μας;
Τα περισσότερα χαρτιά που χρησιμοποιούνται στις ταμειακές μηχανές περιέχουν τη χημική ουσία δισφαινόλη Α (BPA). Η συγκεκριμένη ουσία αποτελεί μια χημική ένωση που χρησιμοποιείται στην παραγωγή πλαστικών αγαθών, λόγω του χαμηλού της κόστους και της υψηλής ανθεκτικότητας σε αλλοιώσεις.
Εντοπίζεται στα πλαστικά μπουκάλια, γυαλιά οράσεως, στα κράνη, στα κινητά τηλέφωνα, σε cd, σε πλαστικά δοχεία τροφίμων, στις αποδείξεις κ.α. Έρευνα έδειξε πως στο θερμικό χαρτί των αποδείξεων η συγκέντρωση της BPA υπερβαίνει κατά πολύ το επιτρεπόμενο όριο (μέχρι και 1000 φορές περισσότερο από ότι εντοπίζεται σε μια κονσέρβα), με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) να αναγνωρίζει την συγκεκριμένη ουσία ως δυνητικά επιβλαβή ουσία για τον άνθρωπο, ακόμα και σε χαμηλές δόσεις, αφού μπορεί να προκαλέσει ενδοκρινικές διαταραχές, υπογονιμότητα κ.α.
Είναι όμως σημαντικό, πως το 2020 η Ευρωπαική Ένωση απαγόρευσε την χρήση της BPA στο θερμικό χαρτί, ενώ μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να απαγορευτεί και για χρήση σε δοχεία που έρχονται σε επαφή με το φαγητό.
Επιβραδυντικά φλόγας στα μαύρα μαγειρικά σκεύη
Παρόλο που οι περισσότεροι/-ες από εμάς έχουμε στο συρτάρι μας ένα ή και περισσότερα μαγειρικά εργαλεία μαύρου χρώματος, νέα έρευνα εντόπισε συσχέτιση αυτών με σοβαρά προβλήματα υγείας.
Συγκεκριμένα, πολλά από τα μαύρα κουζινικά σκεύη και εργαλεία περιέχουν βρωμιούχα επιβραδυντικά φλόγας (BFRs), πολυβρωμιωμένους διφαινυλαιθέρες (PBDEs) και βαρέα μετάλλα που όταν εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες –κάτι σύνηθες κατά την διάρκεια του μαγειρέματος– εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό και μπορούν να διαταράξουν τις ορμόνες, να προκαλέσουν νευρολογικές παθήσεις, καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο.
Παρόλο που ο κίνδυνος είναι υπαρκτός, δεν είναι σίγουρο πως όλα τα μαύρα μαγειρικά εργαλεία στο σπίτι μας περιέχουν τις εν λόγω τοξικές ουσίες, ωστόσο οι ειδικοί εξηγούν πως δεν υπάρχει τρόπος να εξακριβώσουμε κατά πόσο είναι μολυσμένα, άρα συστήνουν να τα αντικαταστήσουμε με αλουμινένια ή ξύλινα.
Έχει ενδιαφέρον όμως, πως ακόμα και η χρήση ξύλινων εργαλείων εγκυμονεί κινδύνους, αφού τα βακτήρια από τα τρόφιμα είναι εύκολο να εισχωρήσουν στο ξύλο μέσω των πόρων και των ρωγμών και να προκαλέσουν ασθένεια στον άνθρωπο.
Επομένως και πάλι δεν είμαστε ασφαλείς.
Υδράργυρος στα ψάρια, καρκινογόνο κρέας, λαχανικά-«απάτη»
Ο υδράργυρος εντοπίζεται φυσιολογικά στο περιβάλλον, ωστόσο η βιομηχανική ρύπανση έχει αυξήσει κατά πολύ τη συγκέντρωση του συγκεκριμένου μετάλλου στην θάλασσα. Έτσι, προσκολλάται στο φυτοπλανγκτόν, το οποίο στη συνέχεια καταναλώνεται από τα ψάρια.
Εντοπίζεται περισσότερο στα μεγάλα ψάρια (ξιφίας, τόνος, καρχαρίας κ.α.), και έτσι όταν εμείς τα καταναλώνουμε, λαμβάνουμε υψηλές ποσότητες του τοξικού υδραργύρου που μπορεί να μας προκαλέσει νευρολογικές παθήσεις, αναπτυξιακά προβλήματα, ανοσολογικές διαταραχές, καρδιαγγειακά νοσήματα κ.α.
Την ίδια ώρα, τα ψάρια είναι τροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, και έτσι οι ειδικοί εξηγούν πως τα οφέλη υπερισχύουν των κινδύνων, ιδίως όσο αφορά την εγκεφαλική λειτουργία. Μπορούμε να επιλέξουμε θαλασσινά με τις χαμηλότερες συγκεντρώσεις υδραργύρου, όπως σαρδέλες, γαύροι, χτένια, μύδια, γαρίδες κ.α.
Για την επικινδυνότητα του κόκκινου κρέατος έχουν γίνει πάρα πολλές έρευνες ανά τα χρόνια, με τις περισσότερες να καταλήγουν στο ότι το επεξεργασμένο κρέας είναι αυτό που προκαλεί την μεγαλύτερη επιβάρυνση στον οργανισμό, λόγω των νιτρικών αλάτων που περιέχει για να συντηρείται. Παράλληλα, και η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος έχει συσχετιστεί με πρόωρη θνησιμότητα.
Μήπως η λύση είναι η χορτοφαγία; Παρόλο που η συχνή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχουν αποδεδειγμένα αμέτρητα οφέλη για την υγεία, food coaches του διαδικτύου, μιλούν αρνητικά για ορισμένα λαχανικά που όπως λένε περιέχουν «μηχανισμούς αυτοάμυνας», και τα οποία όταν καταναλωθούν από τον άνθρωπο, επιτίθενται στο έντερο του. Ο Paul Saladino, μάλιστα, αναφέρθηκε στο μπρόκολο ως απάτη. Σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία, επιβαρυντικό μπορεί να είναι μόνο στην περίπτωση που καταναλωθεί από ασθενή με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του λαχανικού σε θείο. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρόκειται για λαχανικό-απάτη.
Θα πεθάνουμε άμεσα ή είμαστε θύματα καταστροφολογίας;
Τοξικά στοιχεία δεν εντοπίζονται μόνο στα τρόφιμα και τα σκεύη της κουζίνας. Τα περισσότερα από τα καθαριστικά είδη περιέχουν ουσίες όπως φθαλάτες, υδροξείδιο του νατρίου, χλώριο, parabens, τα οποία σύμφωνα με έρευνες επιβαρύνουν κατά πολύ τον ανθρώπινο οργανισμό.
Ακόμα, στο χαρτί υγείας έχουν εντοπιστεί «παντοτινά χημικά», σε προϊόντα μακιγιάζ έχει βρεθεί αμίαντος, ενώ ακόμα και τα ρούχα μας περιέχουν χημικές, καρκινογόνες ουσίες.
Επομένως κινδυνεύουμε από τα πάντα. Αλλά ταυτόχρονα δεν κινδυνεύουμε όσο μας κάνουν να πιστεύουμε τα βίντεο και οι σελίδες που κυνηγούν επισκέψεις και προβολές.
Παρόλο που όλα τα παραπάνω στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα, το μήνυμα μεταδίδεται υπεραπλουστευμένο, χρωματισμένο με καταστροφολογία και πανικό και δημιουργεί ένα κλίμα φόβου που κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν αβοήθητοι.
Στην πραγματικότητα, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι ισχύει σε κάθε περίπτωση και να αναζητάμε εναλλακτικές επιλογές για όλες τις πιθανώς βλαβερές συνήθειες της καθημερινότητας. Όμως, δεν θα τρελαθούμε κιόλας. Ας κρατήσουμε την ψυχραιμία μας.