Το παλαιό καθεστώς έπεσε, το νέο ήρθε και η Συρία ψάχνει το μέλλον της, μην ξέροντας προς τα πού να κοιτάξει.
Μπορεί να είχε φύγει από τα φώτα της δημοσιότητας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της ευρύτερης αναταραχής που ακολούθησε την 7η Οκτωβρίου 2023, ωστόσο, η Συρία συνέχιζε να βρίσκεται εδώ και 13 έτη σε μία εμφύλια σύρραξη, η οποία φαίνεται να τελείωσε με ένα αποτέλεσμα που, ομολογουμένως, ελάχιστοι περίμεναν.
Με μία ξαφνική επίθεση στα τέλη του χρόνου που μόλις έφυγε, ένας συνασπισμός ανταρτών από την Αντιπολίτευση κατάφεραν πολύ εύκολα να καταλάβουν τη Δαμασκό και να οδηγήσουν τον επί δεκαετίες ηγέτη της Συρίας, Bashar al-Assad μακριά από τη χώρα. Πενήντα τρία χρόνια διοίκησης υπό την οικογένεια Assand έφτασαν στο τέλος τους.
Το ερώτημα πλέον είναι ποια είναι η επόμενη ημέρα για τη Συρία και πώς θα επηρεάσει αυτό την ευρύτερη περιοχή στην οποία οι ισορροπίες είναι ούτως ή άλλως πολύ εύθραυστες.
Ποιος ελέγχει αυτή τη στιγμή τη Συρία;
Αυτή τη στιγμή, οι δυνάμεις που ελέγχουν τη Δαμασκό είναι ο συνασπισμός ονόματι Hayat Tahrir al-Sham (HTS), μία ετερόκλητη συμμαχία η οποία έχει τις ρίζες της στο Μέτωπο Nusrah, ένα παρακλάδι της al-Qaeda το οποίο δραστηριοποιήθηκε στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας.
Παρότι μέλη της νέας διοίκησης έχουν ακραίο εξτρεμιστικό παρελθόν, η ηγετική ομάδα προσπαθεί να βγάλει προς τα έξω ένα πιο μετριοπαθές και ενωτικό πρόσωπο, πράγμα που αποτελεί προϋπόθεση για οποιονδήποτε θέλει να εγκαταστήσει ένα νέο καθεστώς σε μία χώρα γεμάτη θρησκευτικές, εθνοτικές και πολιτικές αντιθέσεις.
Δεν είναι τυχαίο πως το HTS βρίσκεται ακόμα καταλογογραφημένο ανάμεσα στις τρομοκρατικές οργανώσεις του State Department, με τους ηγέτες της νέας κυβέρνησης της Συρίας να επιμένουν ότι έχουν σπάσει όλους τους δεσμούς τους με την al-Qaeda εδώ και πολλά χρόνια.
Oι πρώτες ημέρες της νέας διακυβέρνησης
Παρά τη μετριοπαθή ρητορική και την προσπάθεια rebranding που κάνει το HTS, πολλοί ανησυχούν για το μέλλον του λαού της Συρίας. Με δεδομένο ότι και εντός HTS, οι ισορροπίες είναι εύθραυστες με πολλά εξτρεμιστικά στοιχεία να βρίσκονται στα υψηλότερα κλιμάκια του συνασπισμού.
Η νέα κυβέρνηση υπόσχεται σεβασμό σε όλες τις θρησκείες και δικαιοσύνη προς όσους υπέφεραν από τον τυραννικό καθεστώς του Assad. Μιλούν ακόμα για εκλογές αλλά και για την ψήφιση νέου Συντάγματος, πράγμα βέβαια που το βάζουν στις καλένδες, με ένα χρονοδιάγραμμα διακυβέρνησης άνευ εκλογών που φτάνει ως και το 2028.
Την ίδια ακριβώς στιγμή, οι ανησυχίες άρχισαν να επιβεβαιώνονται, όταν έγιναν οι πρώτες ανακοινώσεις σχετικά με τα νέα προγράμματα σπουδών στα σχολεία της Συρίας. Σε αυτά, γίνεται προφανής μία πιο ισλαμιστική κατεύθυνση και ταυτόχρονα απαλοιφή κάθε αναφοράς στο καθεστώς Assad.
H Θεωρία της Εξέλιξης και του Big Bang εξοβελίζεται από τα εκπαιδευτικά προγράμματα στις θετικές επιστήμες. Ταυτόχρονα, εξοβελίζεται και η αναφορά σε άλλες θρησκείες που εμφανίστηκαν στη σημερινή περιοχή της Συρίας, πριν την εμφάνιση του Ισλάμ.
Ο διεθνής παράγοντας
Η Δύση αντιμετώπισε διστακτικά τη νέα κατάσταση στη Συρία. Ο Assad ήταν προφανώς εχθρός της αλλά ταυτόχρονα το HTS αντιμετωπιζόταν ως τρομοκρατική ισλαμιστική οργάνωση. Με την πάροδο του χρόνου, φαίνεται ότι η Δύση διάκειται ευμενώς απέναντι στο νέο καθεστώς, κυρίως γιατί η αλλαγή της συνθήκης είναι σοβαρό πλήγμα για Ρωσία και Ιράν, ειδικά για το τελευταίο, καθώς η Συρία ήταν βασικότατο κομμάτι-σύμβολο της στρατηγικής επιρροής του Ιράν στην ευρύτερη περιοχή και άξονας σύνδεσης με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Η Ρωσία, με τη σειρά της, το πιθανότερο είναι ότι θα χάσει έναν σύμμαχο, και μαζί στρατηγικής σημασίας βάσεις στην επικράτεια της Συρίας.
Μεγάλη νικήτρια είναι φυσικά η Τουρκία η οποία αρνείται -όχι ιδιαίτερα πειστικά- οποιαδήποτε σύνδεση με το HTS. Πλέον, ο Erdogan θα έχει μία γειτονική χώρα υπό την άμεση σφαίρα επιρροής του, πράγμα που θα λύσει πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία στα ανατολικά της σύνορα.

Τελικά, τι μέλει γενέσθαι;
Είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθούν οι επιπτώσεις που θα φέρει η αλλαγή του καθεστώτος στη Συρία. Ούτως ή άλλως, δεν έχει νόημα να αντιμετωπίζονται στον ορίζοντα της καλής ή της κακής εξέλιξης, αλλά περισσότερο ως επεισόδια μία μακρόχρονης και ασύλληπτα σύνθετης γεωπολιτικής συνθήκης.
Είναι δεδομένο πως πρόκειται για μία ακόμα ήττα, όσον αφορά το Ιράν αλλά και τη Ρωσία. Ταυτόχρονα, δύσκολα μπορούμε να την ορίσουμε ως νίκη της Δύσης η οποία για ακόμα μία φορά φαίνεται έτοιμη να συμμαχήσει με δυνάμεις που η ίδια ορίζει ως τον «διάβολο», προκειμένου να αλλάξει τις ισορροπίες υπέρ της στη διαμάχη με τη Ρωσία.
Ο πολύπαθος λαός της Συρίας περιμένει με αγωνία να δει αν πράγματι το τυραννικό καθεστώς του Assad θα αντικατασταθεί από ένα άλλο τυραννικό καθεστώς ή αν αυτή τη φορά τουλάχιστον θα ξεκινήσει μία περίοδος σχετική ηρεμίας στην περιοχή. Πάντως, το παρελθόν του HTS αλλά και διάφορα πρώτα δείγματα του παρόντος δεν αφήνουν και τεράστιο χώρο για αισιοδοξία.