«Τι θα άλλαζες αν μπορούσες να ταξιδέψεις στο παρελθόν»;
Μέσα από αυτό το πολυδιάστατο ερώτημα αναδύεται το best-seller του Toshikazu Kawaguchi που εκτυλίσσεται σε ένα –αδιάφορο φαινομενικά– υπόγειο καφέ του Τόκιο.
Ως σκεπτικό, σε φιλοσοφικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο, είναι αρκετά διαδεδομένο το: «Αν γύριζα το χρόνο πίσω, θα…». Εύλογα, ο μη αναστρέψιμος χαρακτήρας του παρελθόντος (επιλογές, αποφάσεις και καταστάσεις που οφείλονταν σε εξωγενείς παράγοντες) συχνά προκαλεί έντονο προβληματισμό και ερωτηματικά ως προς τη διαφοροποίηση της εκάστοτε πορείας στην περίπτωση που προσφερόταν η δυνατότητα ενός ταξιδιού στο χρόνο. Ο Ιάπωνας συγγραφέας του βιβλίου «Πριν κρυώσει ο καφές», λοιπόν, με μεγάλη μαεστρία ενσωματώνει αυτό τον στοχασμό σε μικρές, παράλληλες ιστορίες που εκτυλλίσονται σε ένα υπόγειο, σκοτεινό καφέ στο Τόκιο, όπου μέσω μιας συγκεκριμένης καρέκλας και ενός φλυτζανιού καλοψημένου καφέ, καθίσταται εφικτή η μετάβαση σε διαφορετικά χρονικά σημεία.
Εντούτοις, η διαδικασία σφραγίζεται από εξαιρετικά αυστηρούς και απαράβατους κανόνες με την όποια παράβαση να επιφέρει εξαιρετικά δυσμενείς συνέπειες –εξού και ο τίτλος.

Το καφέ «Φουνικούλι Φουνικούλα» και η χρονοκάψουλα
Η Κάζου, η Κέι και ο Ναγκάρε διατηρούν το «Φουνικούλι Φουνικούλα», ένα μικρό, ήσυχο, υπόγειο καφέ –τόσο υποφωτισμένο που δύσκολα αντιλαμβάνονται οι πελάτες αν είναι μέρα ή νύχτα έξω– σε ένα σοκάκι του Τόκιο. Παρότι δεν χαίρει ιδιαίτερου εντυπωσιασμού ως υποδομή, διαφυλάσσει ένα αυστηρό τελετουργικό, το οποίο επιτρέπει την επιστροφή στο παρελθόν υπό πολύ συγκεκριμένους όρους. Η απελπισία, η θλίψη και η μετάνοια παρακινούν τέσσερις ανθρώπους να αναζητήσουν απαντήσεις πίσω στο χρόνο, ωστόσο η υπερβολική αυστηρότητα των κανόνων που διέπουν αυτή τη λυτρωτική –κατά την άποψή τους– ευκαιρία, λειτουργεί αποτρεπτικά. Διότι, οι κανόνες είναι απαράβατοι και διαμορφώνονται ως εξής:
- Ό,τι κι αν συμβεί στο ταξίδι του παρελθόντος, το παρόν δεν θα αλλάξει
- Το άτομο με το οποίο θα γίνει η συνάντηση πρέπει να έχει επισκεφτεί το εν λόγω καφέ
- Με μία και μοναδική καρέκλα υλοποιείται το τελετουργικό
- Οι ταξιδιώτες του παρελθόντος χρειάζεται να επιστρέψουν στο παρόν πριν κρυώσει ο καφές τους, απαρεγκλίτως.
Στην περίπτωση που δεν εφαρμοστούν οι προαναφερθέντες κανόνες, συντρέχουν σοβαρότατοι κίνδυνοι πέρα από κάθε φαντασία.

Βίοι παράλληλοι
Όπως προαναφέρθηκε, τα μονοπάτια τεσσάρων ανθρώπων διασταυρώνονται στο καφέ «Φουνικούλι Φουνικούλα», αναζητώντας απεγνωσμένα απαντήσεις. Στην πρώτη ιστορία, μια ραγισμένη καρδιά αποζητά να επιστρέψει στην τελευταία κουβέντα με τον πρώην σύντροφό της προτού εκείνος φύγει μακριά, ούσα καταρρακωμένη. Η δεύτερη –άκρως συγκινητική– ιστορία ακολουθεί τα βήματα μιας γυναίκας, η οποία επιδιώκει να λάβει ένα γράμμα από τον σύζυγό της που πάσχει από Αλτσχάιμερ, σε μία απέλπιδα προσπάθεια να έρθει κοντά του.
Στην τρίτη ιστορία, ένα πλάσμα στοιχειώνεται από τις επιλογές του παρελθόντος, καθώς αισθάνεται ότι επηρεάσαν με τραγικό τρόπο το παρόν. Μέσα στις ενοχές και τη θλίψη, αποφασίζει να απολογηθεί, έστω και ετεροχρονισμένα, γνωρίζοντας ότι δεν θα ανατραπεί η τραγωδία που έλαβε χώρα σε παρόντα χρόνο. Τέλος, μια μητέρα μεταφέρεται στο μέλλον, εν αντιθέσει με τις τρεις προηγούμενες ιστορίες που διαδραματίστηκαν στο παρελθόν, ώστε να συναντήσει την κόρη της που ουδέποτε κατάφερε να γνωρίσει. Η τελευταία, ειδικά, ιστορία αφυπνίζει γλυκόπικρα συναισθήματα, συνδεδεμένα με τη δύναμη της αυτοθυσίας και της αγάπης.
Το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον και η αυτοανακάλυψη
Κοινή βάση που διατρέχει το κράμα των τεσσάρων, άκρως τρυφερών, ιστοριών αποτελεί σαφώς το ταξίδι στο χρόνο, αλλά παράλληλα και οι τέσσερις άνθρωποι εκφράζουν με δριμύ, ενίοτε, τρόπο, τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στους αυστηρότατους κανόνες, ειδικά όσον αφορά στην ασφυκτικά σύντομη διάρκεια (πριν κρυώσει ο καφές), καθώς επίσης και σε συνάρτηση με τη ρητή εντολή: «Ό,τι κι αν πράξεις στο παρελθόν, δεν αλλάζει το παρόν», υπό την έννοια ότι αυτό ενδεχομένως είναι και το νόημα της αναπροσαρμογής παρελθοντικών πράξεων/αποφάσεων/επιλογών. Επομένως, εκ πρώτης όψεως, οι πρωταγωνιστές αισθάνονται ματαίωση.
Μετά το πέρας, όμως, του τελετουργικού και την επιστροφή των πρωταγωνιστών σε παρόντα χρόνο, γίνεται αντιληπτή η βαθύτερη ουσία πίσω από αυτή τη μοναδική εμπειρία, ένα μήνυμα, το οποίο χρειάζεται να γίνει «σημαία» όλων μας: Το ζήτημα δεν είναι να αλλάξουμε το παρελθόν ή το παρόν, αλλά μέσω του αφουγκρασμού του εαυτού και των γύρω μας, να περάσουμε σε μια διαδικασία (αυτο)ανακάλυψης, επηρεάζοντας ιδιαζόντως την έκβαση του μέλλοντος.
*Πρόσφατα κυκλοφόρησε το 2ο μέρος –και επίσης best-seller– με τίτλο: «Πριν αποκαλυφθεί η αλήθεια» από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος, το οποίο διατηρεί την αγαπημένη πια εσάνς του υπόγειου καφέ στο Τόκιο που αποτελεί παύση στο χωροχρόνο υπό πολύ αυστηρές πρϋποθέσεις και εμπλουτίζεται με περισσότερα πρόσωπα, συναισθήματα και ιστορίες.