TACK, Βάνια Τέρνερ

Όταν η Ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου αποκάλυψε δημόσια τον βιασμό της από ισχυρό παράγοντα της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας, πυροδότησε το κίνημα #MeToo στην Ελλάδα και έδωσε τη δύναμη σε εκατοντάδες γυναίκες να σπάσουν τη δική τους σιωπή. Μία από αυτές είναι η Αμαλία, νεαρή πρωταθλήτρια της ιστιοπλοΐας, η οποία αποφασίζει να καταγγείλει τον πρώην προπονητή της για τη συστηματική κακοποίηση που υπέστη από εκείνον ανάμεσα στα 11 και τα 13. Το TACK παρακολουθεί την Αμαλία και τη Σοφία επί δύο χρόνια, καταγράφοντας τη ζωή και τον αγώνα τους κατά τη διάρκεια της δίκης-ορόσημο, την πρώτη του ελληνικού #MeToo.

Οι δύο γυναίκες συνειδητοποιούν ότι ο αγώνας τους για να αλλάξει η ελληνική κοινωνία, είναι ακόμα στην αρχή. Έτσι, θα χρειαστεί να κάνουν TACK, όπως ακριβώς οι ιστιοπλόοι, όταν ελίσσονται ανάμεσα στους αντίθετους ανέμους.

Σκηνοθέτρια του TACK είναι η ντοκιμαντερίστρια και κινηματογραφίστρια Bάνια Τέρνερ, η δουλειά της οποίας εξερευνά τις θεματικές του τραύματος, της απώλειας, της βίας και της επιβίωσης. Πριν αποφασίσει να ασχοληθεί με το ντοκιμαντέρ παρατήρησης, είχε καλύψει ως video journalist ανθρωπιστικές κρίσεις στη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και την υποσαχάρια Αφρική.

TACK, Βάνια Τέρνερ
Η σκηνοθέτρια του TACK, Βάνια Τέρνερ

Ενώ παρακολουθούσα το TACK, συνειδητοποίησα ότι δεν παρακολουθώ μόνο την εξέλιξη μιας εξαιρετικά σημαντικής δίκης, αλλά και την αποτύπωση όλων των στερεοτύπων με τα οποία έχει παλέψει ένα θύμα σεξουαλικής βίας. Σε μια σκηνή, η συνήγορος υπεράσπισης λέει: «Η καταγγέλλουσα αναφέρει ότι η πρώτη προσέγγιση έγινε το 2009. Μα τότε η Αμαλία δεν ήταν καν ελκυστική. Ήταν υπέρβαρη». Στο μεταξύ, η Αμαλία εκείνη την χρονιά δεν ήταν καν έφηβη. Και σε μια άλλη σκηνή, ο φακός παρακολουθεί την Αμαλία στον δρόμο προς το δικαστήριο, ενώ εκείνη βάζει κραγιόν. Σκεφτόμουν ότι η Τέρνερ θέλει να δείξει πώς μια γυναίκα θεωρείται –κοινωνικά αλλά και μέσα στην ποινική διαδικασία– υποψήφιο θύμα μόνο όταν πληροί συγκεκριμένα «πρότυπα» θελκτικότητας, ενώ αντιστοίχως απαιτείται μετά την κακοποίησή της να αποποιηθεί αυτά τα στοιχεία για να αποδείξει ότι «δεν τα ήθελε» ή/και ότι είναι μια τραυματισμένη ύπαρξη.

«Δυστυχώς, κουβαλάμε πολλά στερεότυπα. Και, δυστυχώς οι δικαστές, οι συνήγοροι, οι ένορκοι, τις περισσότερες φορές δεν έχουν την κατάλληλη παιδεία προκειμένου να χειρίζονται τέτοιες υποθέσεις. Αυτό, προφανώς, έχει άμεσο αντίκτυπο στην αποδεικτική διαδικασία, γιατί π.χ. οι καταθέσεις των θυμάτων δεν αξιολογούνται με τον τρόπο που θα έπρεπε», υπογραμμίζει η Βάνια Τέρνερ κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας.

Γνώρισα τη Σοφία τη στιγμή που ξέσπαγε το MeToo. Δεν ξέραμε τι θα συμβεί. Ούτε ότι θα υπήρχε δίκη. Δεν ήξερα καν για την Αμαλία. Συμπαθηθήκαμε πολύ και συμφωνήσαμε να αρχίσω να την κινηματογραφώ, χωρίς όμως να ξέρω πού θα με οδηγούσε αυτό το υλικό. Το ντοκιμαντέρ είναι ένα ζωντανό πράγμα. Έτσι, λίγες μέρες αργότερα, γνώρισα την Αμαλία και αρχίσαμε να περνάμε χρόνο μαζί. Όταν έγινε ξεκάθαρο, μετά από κάποιους μήνες, ότι θα γινόταν η δίκη, αποφάσισα ότι θα μείνω μαζί της μέχρι το τέλος, με όποιο κόστος.

Ήθελα να αισθάνονται ασφαλείς σε όλη τη διαδικασία –από τα γυρίσματα και το μοντάζ, μέχρι και την δημοσιοποίηση της ταινίας. Τις προσέγγισα με ειλικρίνεια και σεβασμό. Ήρθαμε κοντά αρκετά γρήγορα, καθώς περνούσαμε πάρα πολλές ώρες μαζί. Υπήρχαν στιγμές που δεν άνοιγα καν την κάμερα και απλώς κάναμε παρέα. Δεν ήθελα να κάνω μια καταγγελτική ταινία. ‘Ήθελα να είναι ανθρώπινη και ειλικρινής. Οπότε, το να επιτευχθεί αυτή η ισορροπία δεν με παίδεψε τόσο.

Τις περισσότερες φορές που πήγαινα στο σπίτι της Σοφίας, άνοιγα την κάμερα το πρωί και έφευγα το βράδυ. Αναπτύχθηκε μεγάλη οικειότητα μεταξύ μας, με αποτέλεσμα να βρεθώ σε πολύ προσωπικές στιγμές της. Η συμφωνία που κάναμε ήταν ότι, αν υπήρχε κάτι στο τελικό cut που δεν ήθελε να προβληθεί, θα το έβγαζα και ότι η απόφαση θα ήταν αποκλειστικά δική της. Πιστεύω ότι το βαθύτερο κίνητρό της για να παρουσιάσει ένα κομμάτι της ζωής της, ήταν η επιθυμία να βοηθήσει άλλους ανθρώπους, όπως την είχε βοηθήσει εκείνη το να δει τη ζωή κάποιων άλλων. Ελπίζω ότι ένας γονιός, βλέποντας αυτή την ταινία, θα θελήσει να ακούσει πραγματικά το παιδί του και, ίσως, έτσι να καταφέρει να το προστατεύσει καλύτερα.

Είναι πολλά αυτά που μπορούμε να κάνουμε στους τομείς της παιδείας, του αθλητισμού και της δικαιοσύνης για να προστατεύσουμε τους επιζώντες και να προλάβουμε το κακό πριν συμβεί. Πρώτο βήμα, είναι να αρχίσουμε επιτέλους να συλλέγουμε στατιστικά στοιχεία για την παιδική και σεξουαλική κακοποίηση στη χώρα μας, προκειμένου να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα της έκτασης του φαινομένου. Οι ομοσπονδίες αθλητισμού πρέπει να θεσπίσουν κώδικες ακεραιότητας και δεοντολογίας, και να δημιουργηθεί ένας ελεγκτικός μηχανισμός σε περιφερειακό επίπεδο που θα διασφαλίζει την εφαρμογή τους στην πράξη. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τους προπονητές: Να υπάρξει σαφές πρωτόκολλο συμπεριφοράς, καθώς και ένα επίπεδο κατάρτισης σε θέματα διαπροσωπικής βίας (ψυχολογική, σωματική, σεξουαλική).

Ο Αθλητικός Συνήγορος πρέπει να μπει σε λειτουργία και να έχει ουσιαστικό ρόλο. Να ληφθούν άμεσα μέτρα σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο για την εισαγωγή μαθημάτων ισότητας και σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, ώστε τα παιδιά να μάθουν για τα όρια και τη συναίνεση από νωρίς. Να ενισχυθούν οι δομές πρόληψης και αντιμετώπισης της έμφυλης βίας. Οι συνήγοροι, οι δικαστές και οι εισαγγελείς να τηρούν αυστηρούς κώδικες δεοντολογίας και να υπόκεινται σε πειθαρχικό έλεγχο αν παραβιάζουν αυτούς τους κανόνες. Το θύμα και ο θύτης να μην βρίσκονται ποτέ στον ίδιο χώρο κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας και η εξέταση των μαρτύρων να γίνεται με σεβασμό προς το θύμα.

Επιπλέον, όλοι οι επαγγελματίες που έρχονται σε επαφή με θύματα –από τους αστυνομικούς μέχρι τους δασκάλους και τους δικαστές– πρέπει να έχουν τουλάχιστον βασικές γνώσεις για το πώς λειτουργεί το τραύμα και πώς αυτό επηρεάζει τη συμπεριφορά και την ψυχολογία ενός ανθρώπου. Είναι αναγκαία η κατάρτιση και ευαισθητοποίηση δημοσιογράφων και δημόσιων λειτουργών, που έρχονται αντιμέτωπες/οι με το φαινόμενο αυτό. Χρειάζεται, επίσης, να γίνει αναγνώριση του όρου ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΑ στον ποινικό κώδικα, ώστε να γίνει ορατή η δολοφονία γυναικών, επειδή είναι γυναίκες. Το αδίκημα του βιασμού να μην παραγράφεται ποτέ. Η λίστα συνεχίζεται.

Είμαστε πολλές οι γυναίκες που ασχολούμαστε με έμφυλα ζητήματα και υπάρχει μεγάλη αλληλεγγύη μεταξύ μας, οπότε δεν νιώθω ποτέ μόνη σε αυτόν τον αγώνα. Όταν ολοκληρώθηκε η ταινία και πήρα την έγκριση των γυναικών, ένιωσα ανακούφιση. Δικαίωση. Είμαι περήφανη γι’ αυτές τις γυναίκες και για τη ζωή που ζήσαμε μαζί, για το πώς σταθήκαμε η μία δίπλα στην άλλη, για τη δύναμη που αντλήσαμε από κοινού. Τα καταφέραμε. Ελπίζω αυτή η ταινία να είναι ένα μικρό λιθαράκι στον αγώνα για μια πιο υγιή και ασφαλή κοινωνία.

Τα θέματα και οι ομιλήτριες επιλέχθηκαν σε συνεργασία με τη Σοφία. Αφορούν τη δικαιοσύνη, την προστασία των παιδιών στον αθλητισμό, τη σεξουαλική κακοποίηση στον αθλητισμό, την παιδεία και το ψυχικό τραύμα. Η Σοφία προσέγγισε ανθρώπους που έχουν δουλέψει και ασχοληθεί ουσιαστικά με καθέναν από αυτούς τους τομείς, για να συμμετέχουν στις συζητήσεις. Με μεγάλη μας χαρά, αποδέχτηκαν την πρόσκληση, όπως και οι συντονίστριες, που είναι γυναίκες δημοσιογράφοι που θαυμάζω βαθιά και έχουν εξαιρετική γνώση των θεμάτων αυτών. Ανυπομονώ πραγματικά. Πιστεύω ότι θα έχουν τρομερό ενδιαφέρον και είμαι πολύ περίεργη να δω πώς θα αντιδράσει το κοινό.

Είμαστε πολύ φίλες. Κάτι σαν οικογένεια. Έτσι τις βλέπω. Αυτή τη στιγμή, δεν σκέφτομαι πολύ το μέλλον. Έχω ανάγκη να μείνω στο παρόν και να το ζήσω.

Info: Με την υποστήριξη του Onassis Culture, το TACK ξεκίνησε την κινηματογραφική διανομή του από το CineDoc στον Δαναό στις 25 Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Από την Πέμπτη 28 Nοεμβρίου, οι προβολές πλαισιώνονται με θεματικά Q&A με καλεσμένες ομιλήτριες από τον τομέα της δικαιοσύνης, της ψυχικής υγείας, του αθλητισμού και της εκπαίδευσης.

Γνωμούλα;
+1
0
Έκλαψα
+1
0
Βαριέμαι
+1
0
Νευρίασα
+1
0
Αγαπώ
+1
0
Σοκαρίστηκα