Αν έχετε παρατηρήσει σε συζητήσεις περί ομοφυλοφιλίας υπάρχει ακόμα και σήμερα η ιδέα–ειδικότερα σε συντηρητικούς ανθρώπους, πως τα gay άτομα είναι άρρωστα.
Δημιουργεί απορία πώς είναι δυνατόν στο σύγχρονο κόσμο να υπάρχει η πεποίθηση, όχι μόνο ότι η ομοφυλοφιλία είναι μία ασθένεια σαν όλες τις άλλες, αλλά ότι γιατρεύεται κιόλας με τη“θεραπεία μεταστροφής”.
Εδώ, πρέπει να γίνει σαφές πως δεν υπάρχει κάποια επιστημονική βάση γι’ αυτό τον ισχυρισμό. Αρκεί να πούμε, πως η Αμερικανική ψυχιατρική εταιρεία έχει αφαιρέσει την ομοφυλοφιλία από τον κατάλογο τον ψυχιατρικών διαταραχών από το 1973. Δεν πρόκειται για παθολογική κατάσταση και φυσικά δεν υπάρχει νόσος που να καθορίζει τις σεξουαλικές προτιμήσεις του ατόμου.
Βασισμένες στην άγνοια και την προκατάληψη οι πρακτικές αυτές διαιωνίζουν και δυσκολεύουν την απενοχοποίηση της διαφορετικότητας. Το σημαντικότερο είναι, όμως, πως βάζουν σε κίνδυνο τα ομοφυλόφιλα άτομα.
Θεραπεία μεταστροφής: Τι σκοπό έχει;
Αρχικά, να ξεκαθαρίσουμε πως δεν πρόκειται για μία πραγματική θεραπεία, αφού η επίσημη ψυχολογία και ψυχιατρική δεν την αποδέχονται.
Θεραπεία μεταστροφής είναι: “Κάθε μεταχείριση που αποσκοπεί στο να μεταβάλλει ή να καταστείλει τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα ή την έκφραση φύλου”, σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό. Με απλά λόγια, σκοπός είναι το gay άτομο να γίνει straight με συγκεκριμένες “θεραπείες”.
Γίνεται αυτό χωρίς συναίνεση;
Αυτό που συμβαίνει συνήθως, είναι πως οι συγγενείς πείθουν το άτομο πως χρειάζεται θεραπεία. Προσπαθούν να το κάνουν να μετανοήσει, να ξαναγίνει “φυσιολογικό” (τι σημαίνει καν αυτό;), με αποτέλεσμα τα άτομα μέσω της χειραγώγησης που δέχονται να πιστεύουν πως το να έλκεσαι από το ίδιο φύλο είναι μία πάθηση.
Για κάποιο λόγο, συνηθέστερα ασθενείς είναι άντρες και σημαντικά λιγότερες γυναίκες. Εδώ, ειλικρινά, μου γεννήθηκε το ερώτημα εάν αυτό μπορεί να συμβαίνει υπό κάποια πατριαρχική οπτική. Μία τάση που κοιτά να “σωθεί” ο ανδρικός πληθυσμός, ενώ η γυναίκα – ακόμα και μέσω του πρίσματος της ομοφυλοφιλίας – παραμένει υποβιβασμένη και αδιάφορη. Προσωπική φιλοσοφία της στιγμής, ας προχωρήσουμε.
Οι πρακτικές που θυμίζουν βασανιστήρια
Πολλές και είναι ανατριχιαστικές. Οι τεχνικές που έχουν χρησιμοποιηθεί ανά τα χρόνια έχουν ποικιλομορφία και κάποιες εξ αυτών είναι πραγματικά επικίνδυνες για την υγεία του “ασθενή”.
Στα πιο light επίπεδα βρίσκεται η ψυχοθεραπεία από ιατρούς που εξακολουθούν να υποστηρίζουν τις “θεραπείες”, ενώ άλλες πρακτικές προσπαθούν να δημιουργήσουν αποστροφή στον ασθενή. Και αυτό επιχειρείται με το να χορηγούν ουσίες που προκαλούν εμετό, ενώ ταυτόχρονα του δείχνουν ομοφυλοφιλικό οπτικοακουστικό υλικό.
Αυτό συμβαίνει, ώστε να υπάρξει απέχθεια οδηγώντας, τελικά, τον “ασθενή” στην αντίθετη -και επιθυμητή- σεξουαλική κατεύθυνση. Στις πιο σκληρές περιπτώσεις της “θεραπείας”, ο Robert Galbraith Heath, Αμερικανός ψυχίατρος, χρησιμοποίησε ηλεκτροσόκ με ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο και σκέφτηκε να το συνδυάσει με μισθωμένες ιερόδουλες και ετεροφυλοφιλικό πορνό, ώστε να αλλάξει τη σεξουαλική προτίμηση ομοφυλόφιλων ανδρών.
Σα να είπε: “Ας δοκιμάσω τυχαία πράγματα μεταξύ τους να δούμε τι θα γίνει”. Δεν το λες και σοβαρό σχέδιο αντιμετώπισης. Σαφώς, τα αποτελέσματα δεν τον επιβεβαίωσαν και η μέθοδός του αμφισβητήθηκε.
Κάποιοι άλλοι ειδήμονες ιατροί των πρακτικών αυτών έφταναν στο σημείο να κάνουν στους ασθενείς ηλεκτροσόκ, ακόμα και στα γεννητικά όργανα, ενώ απ’ όλο αυτό το “κοκτέιλ” επικίνδυνης και ψευδοεπιστημονικής παράνοιας, δε λείπουν οι “διορθωτικοί” βιασμοί.
Είναι αδιανόητο πως άτομα εξαναγκάζονται με τη βία σε σεξουαλικές πράξεις με το αντίθετο φύλο, μόνο και μόνο γιατί θεωρείται πως κάτι τέτοιο θα τα “θεραπεύσει”.
H συμβολή της εκκλησίας στη θεραπεία μεταστροφής
Σε τέτοιες παλαιάς κοπής θεραπείες δε θα μπορούσε να μην έχει βάλει το χεράκι της και η εκκλησία.
Με τις πρακτικές και τις απόψεις της – αλλά και την περιθωριοποίηση των ομοφυλόφιλων να έχει ενεργό ρόλο στη “γιατρειά” των gay ατόμων. Μάλιστα, το ρόλο του θεράποντα ιατρού παίρνουν ιερείς και πνευματικοί. Για να γίνει straight ένα άτομο συνιστούν προσευχή και μετάνοια για τις αμαρτίες, ενώ κατά καιρούς έχουν θεωρήσει καλή ιδέα να προσπαθήσουν με εξορκισμό να “κάνουν το άτομο καλά”.
Κέντρα, γονείς, άνθρωποι και ψυχολόγοι που υποστηρίζουν αυτές τις “θεραπείες”, σχετίζονται με τις αναχρονιστικές αντιλήψεις της εκκλησίας.
Πώς δέχεται η Ελλάδα τη θεραπεία μεταστροφής σήμερα; Τι λέει ο νόμος;
Η λυπηρή αλήθεια είναι πως, μόλις πριν λίγους μόνο μήνες στην Ελλάδα αποφασίστηκε από το υπουργείο Υγείας η απαγόρευση των θεραπειών μεταστροφής για ανήλικους, αλλά και οι διαφημίσεις αυτών. Αλλά και πάλι, δε μπορούμε να πούμε πως “κάναμε τη διαφορά” ή ότι επήλθε κάποια σπουδαία αλλαγή, καθώς οι περιορισμοί δεν αρκούν και το νομικό πλαίσιο είναι αόριστο αφήνοντας άλυτα ζητήματα.
Ας δούμε ο νόμος τι λέει στο Άρθρο 1 παράγραφος 2.β:
“Οποιοσδήποτε εφαρμόζει σε άλλους πρακτικές μεταστροφής πρέπει να έχει εξασφαλίσει προηγουμένως τη ρητή συναίνεσή τους”.
Επιπλέον, η γραμματέας Περιφέρειας του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, Άννα Απέργη, στη ραδιοφωνική της συνέντευξη εξηγεί με ποιον τρόπο είναι προβληματικό αυτό:
“Αυτές οι πρακτικές βασανιστηρίων εφαρμόζονται κάτω από ένα καθεστώς πίεσης στα άτομα ή και απειλής, επομένως, υπό τη λογική αυτή ένα ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσωπο θα μπορούσε να συναινέσει εξαναγκασμένο. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να μιλάμε για συναίνεση όταν μιλάμε ακόμα και για ενήλικα άτομα;”
Συμπλήρωσε επίσης πως:
“Δεν υπάρχει σε καμία επιστημονική έρευνα ότι τα άτομα συναίνεσαν στο να υποστούν αυτό το είδος του βασανιστηρίου. Όλα τα στοιχεία που έχουμε στα χέρια μας, λένε ακριβώς το αντίθετο”.
Ο νέος νόμος, λοιπόν, προβλέπει πειθαρχικές και διοικητικές κυρώσεις, αλλά και ποινή φυλάκισης ή χρηματική ποινή, αλλά δεν εξασφαλίζει την πλήρη απαγόρευση των πρακτικών. Ούτε αναφέρει πως οι “θεραπείες” θα σταματήσουν να συμβαίνουν, καθώς “υπόγεια”, πολλοί γονείς, ενεργειακοί θεραπευτές και άλλοι κομπογιαννίτες θα συνεχίσουν να καταστρέφουν άτομα και να εξασκούν τις ψευδοεπιστημονικές τεχνικές τους. Κάποιες φορές, κανονικά και με το νόμο, λόγω της “συναίνεσης”.
Τι συμβαίνει στην ελληνική πραγματικότητα;
Στην ιστοσελίδα “mumdadandkids” βρίσκουμε ένα άρθρο με τίτλο: “Επανορθωτική θεραπεία στην ομοφυλοφιλία. Τι είναι και πως βοηθά”.
Στην ουσία, παρουσιάζονται οι ιδέες του καθηγητή, David Pickup – επανορθωτικός θεραπευτής και εγκεκριμένος ψυχοθεραπευτής, όπως αυτοσυστήνεται μέσα από διάλεξή του, ο οποίος κάνει λόγο για τις πρακτικές που ο ίδιος κάνει σε ασθενείς, ενώ λέει αρκετές φορές πόσο ο Θεός έχει καθορίσει τον άνδρα και τη γυναίκα και πως μπορεί να βοηθήσει τους gay να μπουν στο σωστό δρόμο.
Στην ιστοσελίδα – η οποία είναι Ελληνική με ενημέρωση για γονείς και παιδιά – βλέπουμε πως συνταιριάζεται αυτή τους η επιλογή ως προς το άρθρο με το πώς αυτοπροσδιορίζονται.
“Μια συλλογική προσπάθεια για την ανάδειξη, την υπεράσπιση και την προώθηση των αξιών και των ιδανικών της Ελληνορθόδοξης Οικογένειας. Μια παρότρυνση προς όλους να αξιοποιηθούν τα χαρίσματα του κάθε μέλους της, όπως αρμόζει στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση και στα βιώματα της Πατρίδας μας”.
Η επιστήμη διαλύει τους αστικούς μύθους
Και ποια είναι τα αποτελέσματα; “Γιατρεύονται” όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Το 2007, η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση συγκρότησε μια ομάδα εργασίας, με στόχο να ερευνήσει την αποτελεσματικότητα της “θεραπείας” επανόρθωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, βρέθηκαν σαφείς ενδείξεις ότι η θεραπεία δεν είχε αποτέλεσμα, αντ’ αυτού, είναι επιβλαβείς. Τέλος, η έρευνα δείχνει πως είναι απίθανο τα άτομα να μπορέσουν να “μειώσουν” την έλξη προς το ίδιο φύλο ή να αυξήσουν τη σεξουαλική έλξη προς το άλλο.
Τα άτομα που έχουν υποστεί την ψευδοθεραπεία όχι μόνο δεν άλλαξαν το σεξουαλικό προσανατολισμό τους αλλά αποδεδειγμένα ύστερα από την προσπάθεια μεταστροφής ανέφεραν φοβίες, διαταραχές, στυτικές δυσλειτουργίες, απώλεια της σεξουαλικής όρεξης, κατάθλιψη, αυτοτραυματισμούς και αυτοκτονικές τάσεις, αγχώδεις διαταραχές και χρήση ουσιών.
Σε μία προσπάθεια να ελαφρύνουμε το κλίμα, ας αναφέρουμε και τα ηπιότερα μετατραυματικά συμπτώματα: Αισθήματα ενοχής, ντροπής, μίσος για τον εαυτό τους, κοινωνική απόσυρση, μείωση της πίστης (για τα ένθεα άτομα), απώλεια εμπιστοσύνης και δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Από την πρώτη πανελλαδική έρευνα του επιστημονικού φορέα Orlando για τις θεραπείες μεταστροφής, οι μαρτυρίες αναδεικνύουν εγκληματικές πρακτικές που βρίσκονται εκτός επιστημονικής βάσης αλλά και λογικής.
“Ένα άτομο εξομολογείται πως: “Μου έλεγε να επισκέπτομαι οίκους ανοχής και σιγά-σιγά θα έρθει η επιθυμία για γυναίκες. Σταμάτησα να πηγαίνω στο γραφείο του [σ.σ. επαγγελματία ψυχικής υγείας] και είχα σκέψεις αυτοκτονίας”.
“Ο ιερέας, του οποίου το όνομα φοβάμαι να πω, έδινε οδηγίες και με ανάγκασε να κάνω σεξ μαζί του [σ.σ. με βοηθό του ιερέα]. Αηδίαζα. Δε θέλω να κάνω καταγγελία πια”.
Στην ιστοσελίδα του Orlando αναφέρεται πως υπάρχουν 97 ολοκληρωμένες ανώνυμες μαρτυρίες, εκ των οποίων οι 57 αφορούν στην τελευταία δεκαετία και οι περισσότερες έλαβαν χώρατα τελευταία δύο με πέντε χρόνια.
Οι μαρτυρίες στα Social Media
Με μία γρήγορη αναζήτηση στο TikTok βρίσκουμε πληθώρα από βίντεο εφήβων που μιλάνε για τις εμπειρίες τους σχετικά με το θέμα.
Ειδικότερα, ο Maik Dorn εξομολογείται ότι στα 15 του είπε στους γονείς του ότι είναι gay και εκείνοι τον έστειλαν σε χριστιανική κατασκήνωση, για να “τον κάνουν straight”. Εκεί, του είπαν πως αν δε ακολουθήσει τους κανόνες θα σκάβει τρύπες στο χώμα. Επίσης, η Merry Skelton αναφέρει πως στα 17 της δέχτηκε θεραπεία μεταστροφής.
Ένας εκκλησιαστικός σύμβουλος την ανάγκασε να βάλει το χέρι της σε ένα μπολ με πάγο μέχρι να λιώσει, ενώ της μιλούσε για τις ομοφυλοφιλικές της σχέσεις, για να συνδέσει την έλξη της προς τις γυναίκες με τον πόνο.
Για πόσο ακόμα θα υπάρχουν αυτές οι νοσηρές αντιλήψεις;
Ως πότε θα υπάρχει ο στιγματισμός –που στην ουσία του λέει πως οι σεξουαλικές επιλογές μπορεί να είναι “ασθένεια”; Τι είναι το φυσιολογικό; Γιατί οι άνθρωποι περιορίζονται από το να ζήσουν και να εκφραστούν όπως νιώθουν; Η απάντηση είναι πολυδιάστατη, αλλά ίσως οι βάσεις της να βρίσκονται στις γνώσεις και στην ικανότητα κάθε ανθρώπου να αμφισβητεί.
Τα ομοφυλόφιλα άτομα δεν είναι ασθενείς και χρειάζεται προσπάθεια για να γίνει κατανοητό αυτό. Και τελικά, τι θεραπεία χρειάζεται αυτή η άρρωστη κοινωνία μας για να αλλάξει;