Βρισκόμαστε στην εποχή που τα ταμπού γύρω από την ψυχοθεραπευτική διαδικασία έχουν αρχίσει να γκρεμίζονται το ένα μετά το άλλο.
Πράγματι, ακόμα και στη χώρα μας πλέον, η ψυχοθεραπεία αποτελεί μία τόσο δημοφιλή πρακτική, που όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν καθημερινά τέτοιου είδους μεθόδους, με σκοπό να επουλώσουν τα ψυχικά τους τραύματα και να βελτιώσουν την ψυχική τους υγεία και τις σχέσεις τους. Με λίγα λόγια, να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι.
Από την άλλη, η λέξη – ή μάλλον η ταμπέλα – «φεμινισμός» δε θα ήταν υπερβολή να πούμε πως οριακά τρομάζει ακόμα την κοινωνία μας. Είναι φοβερό το πόσοι άνθρωποι έχουν μία τελείως διαστρεβλωμένη αντίληψη για το τι πραγματικά σημαίνει ο συγκεκριμένος όρος, αλλά και το αν και κατά πόσο αυτή η αντίληψη απέχει από τους ουσιαστικούς στόχους της έννοιας.
Δεν τους αδικώ. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προωθούν καθημερινά μια μαζική – μα συγχρόνως υπερβολική – «γυναικεία αλληλεγγύη» – με αφορμή κυρίως και τα πρόσφατα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, έμφυλης βίας, και γυναικοκτονιών που βρίσκεται, ωστόσο, χιλιόμετρα μακριά από τις πραγματικές κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις του φεμινιστικού κινήματος.
Κάπου εδώ, θα κάνει την εμφάνισή της η «Φεμινιστική Ψυχολογία», μία έννοια που εμφανίστηκε και αναπτύχθηκε παράλληλα με το Γυναικείο Κίνημα των Ηνωμένων Πολιτειών (1960-1970), ως απάντηση στην ανδροκρατούμενη, κυρίαρχη ψυχολογία της εποχής, η οποία αγνοούσε σε μεγάλο βαθμό τις εμπειρίες των γυναικών, υποθέτοντας – λανθασμένα – ότι οι εμπειρίες των ανδρών θα μπορούσαν να γενικευθούν σε όλους τους ανθρώπους.
Στην πράξη, η Φεμινιστική Ψυχολογία αποτελεί έναν πολύπλευρο ψυχολογικό κλάδο, που – πέραν του ότι αγνοούσαμε/αγνοούμε σχεδόν και την ίδια του την ύπαρξη – θέτει στο επίκεντρο της ψυχολογικής έρευνας, θεωρίας και πρακτικής, την έμφυλη γυναικεία ταυτότητα και εμπειρία.
Βασικές της αρχές αποτελούν – μεταξύ άλλων – η αναγνώριση του ψυχολογικού αντίκτυπου του φύλου στον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε αλλά και την κατανόηση των κοινωνικών και πολιτιστικών παραγόντων που σχετίζονται κυρίως με την ανισότητα, τις διακρίσεις, την καταπίεση και την έμφυλη βία.
Με ποιους τρόπους, όμως, η φεμινιστική ψυχολογία μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά εκατομμύρια γυναίκες να τον κόσμο;
Προώθηση της ισότητας των φύλων
Ένας εκ των βασικών στόχων της εν λόγω μεθόδου είναι να προωθήσει την ισότητα των φύλων, μέσω πολιτικών και πρακτικών που υποστηρίζουν τα δικαιώματα των γυναικών. Τέτοιες πολιτικές, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να είναι όσες ενθαρρύνουν την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής για τις γυναίκες ή την ίση αμοιβή τους στην εργασία.
Αμφισβήτηση των έμφυλων στερεοτύπων
Η Φεμινιστική Ψυχολογία αμφισβητεί τα έμφυλα στερεότυπα, που περιορίζουν τις ευκαιρίες των γυναικών και διαιωνίζουν την ανισότητα των φύλων. Αντιθέτως, «εργάζεται» για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τις βλαβερές συνέπειες αυτών των στερεοτύπων αλλά και την ανάπτυξη στρατηγικών για την αποφυγή των επιπτώσεών τους.
Αντιμετώπιση της έμφυλης βίας
Πρόκειται, επίσης, για την πλέον ενδεδειγμένη μέθοδο αντιμετώπισης και υποστήριξης των γυναικών που έχουν βιώσει κάθε είδους έμφυλη βία. Κι αυτό γιατί διερευνά τις βαθύτερες αιτίες αυτού του φαινομένου, ενώ παράλληλα προσπαθεί, μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων, να αντιμετωπίσει ουσιαστικά αυτές τις αιτίες.
Ενδυνάμωση των γυναικών
Η Φεμινιστική Ψυχολογία αναγνωρίζει τον αντίκτυπο της έμφυλης καταπίεσης στην ψυχική υγεία των γυναικών και, με όπλα την προώθηση της αυτοεκτίμησης, της αυτοπεποίθησης και της διεκδίκησης, προσπαθεί να «εξαλείψει» αυτά τα ζητήματα ενδυναμώνοντας, έτσι, τις γυναίκες.
Βελτίωση της υγείας και ευημερίας των γυναικών
Αν πάρουμε ως δεδομένο ότι όλα τα παραπάνω επιτυγχάνονται, τότε μπορούμε να πούμε – σχεδόν με βεβαιότητα – ότι η Φεμινιστική Ψυχολογία έχει τη δυνατότητα να προάγει την ισότητα, την υγεία και την ευημερία για τις γυναίκες αλλά και τις έμφυλες μειονότητες παγκοσμίως.
Είναι πλέον κατανοητό πως αυτή η εναλλακτική και ταυτόχρονα κριτική προσέγγιση δείχνει να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για την ολοκληρωμένη συνειδητοποίηση της ανθρώπινης ψυχολογίας, που αναγνωρίζει τους τρόπους με τους οποίους το φύλο – και οι διάφορες πτυχές του – μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή των γυναικών, και συνεπώς όλων των ανθρώπων.
Η Φεμινιστική Ψυχολογία στοχεύει σε μία συνεχή εξέλιξη των διαφόρων ζητημάτων που έχουν να κάνουν με τις έμφυλες ταυτότητες, την ισότητα και τις σχέσεις. Και όχι μόνο. Επιδιώκει την κοινωνική αλλαγή, άρα και την οικοδόμηση μιας πιο δίκαιης κοινωνίας.