Η θέρμανση της Μεσογείου φέρνει πιο συχνά ακραίες καταιγίδες και καταστροφικές πλημμύρες, αυξάνοντας τον κίνδυνο για τις παράκτιες περιοχές και απαιτώντας επείγουσες λύσεις σε υποδομές και πολεοδομικό σχεδιασμό.
Η άνοδος της θερμοκρασίας των θαλασσών στη Μεσόγειο συμβάλλει σε πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, καθώς η υπερθέρμανση προκαλεί αυξημένη εξάτμιση και αποσταθεροποίηση του κλίματος.
Τα νερά της Μεσογείου, που ζεσταίνονται ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, λειτουργούν ως «θερμική αποθήκη», προσθέτοντας υγρασία στην ατμόσφαιρα. Αυτή η επιπλέον υγρασία ενισχύει τις βροχοπτώσεις και τα φαινόμενα καταιγίδων, όπως αποδεικνύεται από τις πρόσφατες φονικές πλημμύρες στη Βαλένθια της Ισπανίας.
A powerful force of water that destroys everything in its path. Impressive pictures of DANA in Valencia, Spain. It is isolated depression at high levels (DANA). The official report indicates that there are dead, but it is not yet known how many.
— nikola 3 (@ronin19217435) October 30, 2024
These are terrifying images of… pic.twitter.com/yhcoNc13BE
Αύξηση της θερμοκρασίας και ακραία καιρικά φαινόμενα
Τα τελευταία δεδομένα δείχνουν ότι η θερμοκρασία της Μεσογείου αυξάνεται κατά 2-3 βαθμούς Κελσίου κατά μέσο όρο τα τελευταία χρόνια. Ο πρώην διευθυντής του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου, Δημήτρης Ζιακόπουλος, επισημαίνει ότι «αυτή η άνοδος θερμοκρασίας δημιουργεί συνθήκες ατμοσφαιρικής αστάθειας, αυξάνοντας τις πιθανότητες ακραίων φαινομένων». Στην Ελλάδα, παρά τη μείωση των ημερών βροχής, οι καταιγίδες έχουν γίνει πολύ πιο ισχυρές, με έντονες και εκτεταμένες καταστροφές να σημειώνονται τα τελευταία χρόνια σε πολλές περιοχές.
Πλημμύρα από την έντονη βροχόπτωση στην Λεωφόρο Ποσειδώνος στο Παλαιό Φάληρο, Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου 2023. (ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI)
Ιστορικά δεδομένα
Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή Μιχάλη Διακάκη, που έχει μελετήσει τα ακραία καιρικά φαινόμενα της περιοχής, τα δεδομένα από καταγραφές 140 ετών δείχνουν πως τέτοιου είδους καταστροφικά φαινόμενα συμβαίνουν περίπου κάθε εννέα χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο κίνδυνος πλημμύρας αυξάνεται σταδιακά, και σήμερα υπολογίζεται ότι παρόμοια φαινόμενα έχουν πιθανότητα 2,5% ετησίως σε περιοχές όπως η Ελλάδα και τα Βαλκάνια.
Καταστροφές σε καλλιέργειες από τις πλημμύρες που προκάλεσαν οι κακοκαιρίες “Daniel” και “Elias” στον θεσσαλικό κάμπο. (ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΖΕΚΑΣ/EUROKINISSI)
Ο ρόλος της αστικοποίησης στις πλημμύρες
Η ταχεία αστικοποίηση επιδεινώνει το πρόβλημα, καθώς οι αστικές περιοχές καλύπτονται από αδιαπέραστες επιφάνειες όπως άσφαλτο και τσιμέντο, οι οποίες αποτρέπουν την απορρόφηση του νερού από το έδαφος. «Οι πόλεις λειτουργούν σαν ένα είδος φράγματος για το νερό, που οδηγεί σε αυξημένη απορροή και κινδύνους πλημμύρας», εξηγεί ο Ζιακόπουλος. Ενδεικτικά, οι πλημμύρες στην περιοχή της Μάνδρας το 2017 και στη Θεσσαλία το 2023 κατέδειξαν πόσο καταστροφικές μπορούν να είναι οι καταιγίδες όταν οι υποδομές δεν είναι έτοιμες για τέτοια ένταση βροχοπτώσεων.
Έχουν περάσει πέντε ημέρες από το καταστροφικό κύμα κακοκαιρίας Daniel που στην κυριολεξία “έπνιξε” τον Θεσσαλικό κάμπο. Περιοχή Άγιος Θωμάς. Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου 2023 (ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ / EUROKINISSI)
Η ανάγκη για επικαιροποιημένες υποδομές
Καθώς οι θάλασσες γίνονται θερμότερες, τα φαινόμενα «Medicane» (Μεσογειακοί κυκλώνες) γίνονται συχνότερα, με τους επιστήμονες να παρατηρούν άνοδο της θερμοκρασίας σε σημεία-κλειδιά της Μεσογείου, όπως στην Αδριατική και στο Ιόνιο. Αυτοί οι κυκλώνες, που μοιάζουν με τροπικούς, φέρνουν έντονες καταιγίδες, ισχυρούς ανέμους και πλημμύρες σε περιοχές όπου οι υποδομές συχνά δεν είναι έτοιμες για τέτοιου μεγέθους φαινόμενα.
Το κύμα κακοκαιρίας ELIAS προκαλεί έντονη βροχόπτωση και πλημμυρικά φαινόμενα στην πόλη του Βόλου. Μέσω μηνύματος 112, απαγορεύτηκε η κυκλοφορία στην πόλη, Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου 2023 (ΒΑΣΙΛΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ/EUROKINISSI)
Οι ειδικοί τονίζουν πως οι συνεχείς αλλαγές στο κλίμα καθιστούν τις ακραίες πλημμύρες πιο πιθανές και συχνές στη Μεσόγειο. Με την αύξηση των θερμοκρασιών και τη σταδιακή αποσταθεροποίηση του κλίματος, προκύπτει ανάγκη για ενίσχυση των υποδομών και αναθεώρηση των πολεοδομικών σχεδίων ώστε να αντέχουν σε νέες, πιο απαιτητικές κλιματικές συνθήκες.