Tη χρονιά που μας πέρασε, η Ελληνική Δικαιοσύνη μας έδειξε ένα πρόσωπο ασυδοσίας και παρακμής. Πολλές δικαστικές διαμάχες του 2022 κατέληξαν με τους θύτες ελεύθερους, τα θύματα χωρίς δικαίωση και τους πολίτες να παρατηρούν την ορατή ηθική αποδόμηση του δικαίου.
Γνωρίσαμε υποθέσεις που εξόργισαν την κοινή γνώμη με τις αποφάσεις τους και προκάλεσαν έντονο σχολιασμό ως προς τη μεροληψία των αποφάσεων, οι οποίες θα έπρεπε να δίνουν ένα σαφές περί κοινού δικαίου αίσθημα και όχι να χτυπούν φιλικά τον θύτη στην πλάτη σαν να του λένε: “Είσαι ελεύθερος, πήγαινε τώρα και μην το ξανακάνεις”.
Είναι αρκετά συχνό φαινόμενο ο “νόμος” να ταλαιπωρεί τους κοινωνικά πιο αδύναμους, όπως έγινε με την υπόθεση της 93χρονης γιαγιάς που πουλούσε καλτσάκια στη λαϊκή. Γι’ αυτό της το “έγκλημα” σύρθηκε 4 χρόνια στα δικαστήρια, καθώς η υπόθεση είναι από το 2019 και μόλις φέτος βγήκε η απόφαση. Το Τριμελές Εφετείο Θεσσαλονίκης την έκρινε αθώα κι εκείνη, καθισμένη σε αναπηρικό καροτσάκι στην αίθουσα δικαστηρίου, απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες.
Μία εικόνα ντροπής που αποδίδει αρκετά ικανοποιητικά την κατάσταση της δικαιοσύνης, όταν την ίδια στιγμή εγκληματίες, έχουν καλύτερη μεταχείριση.
Μάλιστα, σήμερα γνωστοποιήθηκε ότι η Σουσάνα Ηλιάδου, η “γιαγιά με τα τερλίκια”, άφησε την τελευταία της πνοή. Η 93χρονη αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα υγείας, με αποτέλεσμα να “σβήσει” το πρωί της Δευτέρας. Η κόρη της, μιλώντας στο newsit.gr, δήλωσε:
«Ό,τι και αν έκαναν οι γιατροί δεν κατάφεραν να την κρατήσουν στη ζωή. Η μανούλα μου είχε περάσει δύσκολα στη ζωή της. Δεν άντεξε. Στις 11:00 το πρωί έφυγε. Ήταν πολύ καλός άνθρωπος και είχε στενοχωρηθεί πολύ με αυτά που είχαν γίνει με τα δικαστήρια».
Τελικά η δικαιοσύνη… δικαιώνει τα θύματα; Οι υποθέσεις και η κοινή γνώμη
Πόσο αντικειμενική είναι η δικαιοσύνη όταν οι ποινές δεν είναι ανάλογες της βαρύτητας των εγκλημάτων; Όταν μόνο υποδειγματικές δεν είναι οι αποφάσεις, αφού επικίνδυνοι άνθρωποι κυκλοφορούν ελεύθεροι;
Τα παραδείγματα είναι αρκετά για να βγάλουμε κάποια ασφαλή συμπεράσματα και μας έρχονται από υποθέσεις που απασχόλησαν την επικαιρότητα, όπως της Γεωργίας Μπίκα, όπου με βούλευμα το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης αθώωσε τον 27χρονο, γόνο εύπορης οικογένειας, για την υπόθεση βιασμού της σε σουίτα ξενοδοχείου πέρυσι, ανήμερα της Πρωτοχρονιάς. Στον καλλιτεχνικό χώρο, επίσης, η ελλιπής απόδοση δικαιοσύνης, άφησε το στίγμα της με τις υποθέσεις Λιγνάδη και Φιλιππίδη.
Ο πρώτος, μάλιστα, παρόλο που κρίθηκε ένοχος για 2 βιασμούς ανηλίκων, του δόθηκε αναστολή στην εκτέλεση της ποινής μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης σε δεύτερο βαθμό και παραμένει ελεύθερος. Ο δεύτερος αποφυλακίστηκε υπό όρους, καθώς όπως είπε η εισαγγελέας: “Δεν είναι πλέον επικίνδυνος να τελέσει ίδια αδικήματα, αφού είναι ανεπιθύμητος στον τόπο δράσης του και οι συνεργάτιδές του είναι υποψιασμένες”.
Οι υποθέσεις αυτές, στις οποίες δεν αποδόθηκε το δίκαιο, ίσως διαιωνίσουν παρόμοιες εγκληματικές ενέργειες.
Άρα έχουμε μία δικαιοσύνη που όχι μόνο δεν τιμωρεί τους παραβάτες και δεν τους στέλνει στη φυλακή προς συμμόρφωση, αλλά εμμέσως ενθαρρύνει τη διάπραξη νέων εγκλημάτων. Εριστικό είναι και το γεγονός πως κάποιος είναι ένοχος, αλλά είναι ελεύθερος. Πώς η κοινή γνώμη να εμπιστευτεί τη δικαιοσύνη μετά;
Η δικαιοσύνη δεν τιμωρεί τα “δικά της παιδιά”
Μία άλλη διάσταση της αστικής δικαιοσύνης, είναι το πως συμπεριφέρεται στα θεσμοθετημένα όργανα του κράτους που παρανομούν, λειτουργώντας αυθαίρετα. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως φέτος τον Ιούνιο αποφυλακίστηκε ο δολοφόνος του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, καθώς το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λαμίας του αναγνώρισε το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου.
Επίσης, οι αστυνομικοί της ΔΙΑΣ που κατηγορήθηκαν για το βιασμό της 19χρονης κοπέλας στο Τμήμα Ομόνοιας τον περασμένο Οκτώβριο, αφέθηκαν ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους.
Στο θέμα των ημερών, ο αστυνομικός που σκότωσε τον 16χρονο Κώστα Φραγκούλη, όπως μάθαμε τη Δευτέρα, δεν προφυλακίστηκε και είναι ελεύθερος με μόνη απαγόρευση την έξοδο από τη χώρα. Ακόμα ένα παράδειγμα εξίσου επίκαιρο, είναι η υπόθεση της Ηλιούπολης, όπου ένας αστυνομικός εξέδιδε μία 19χρονη. Η απόφαση του δικαστηρίου τον έκρινε ένοχο για μαστροπεία, όμως αφέθηκε ελεύθερος.
Όταν υπάρχουν διακρίσεις ως προς την απόδοση του δικαίου και θύτες πολύ σοβαρών εγκλημάτων με ευκολία απαλλάσσονται και αφήνονται ελεύθεροι, τότε τι γίνεται; Ιδιαίτερα όταν εκείνοι που παρανομούν αποτελούν μέρος των εξουσιών και του κράτους, αλλά “πέφτουν στα μαλακά”.
Το κοινωνικό αντίκτυπο για απαίτηση δικαίου
Η εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία και στις δικαστικές υποθέσεις φουντώνει τις αντιδράσεις κάθε φορά που μία περίπτωση γίνεται γνωστή. Εντούτοις, με την παρέλευση της επικαιρότητας τέτοιες περιπτώσεις ενσωματώνονται στη συλλογική συνείδηση ως “απλά κάτι που συνέβη” και έρχεται η αποδοχή – που δε μας κάνει να πέφτουμε από τα σύννεφα κάθε φορά.
Μετά τη φετινή χρονιά, ως προς το θέμα της δικαιοσύνης, μπορούμε να διακρίνουμε πως τα δικαστήρια και οι αποφάσεις τους επιδρούν στην κοινωνία με αντίτιμο όχι την αίσθηση απόδοσης δικαιοσύνης, αλλά ενός καθεστώτος ατιμωρησίας.
Η κοινωνία του 2023 και το μέλλον της δικαιοσύνης
Τη χρονιά που έρχεται το ερώτημα που τίθεται ή πρέπει να τεθεί είναι εάν θα είμαστε πιο δεκτικοί στην αδικία λόγω συνήθειας ή εάν θα αποκτήσουμε πορεία για μία ουσιαστική αλλαγή. Οι εκλογές πλησιάζουν και η κάθε κυβέρνηση καθορίζει το δικαστικό σύστημα και αφήνει το αποτύπωμά της.
Το 2022 άλλαξε στη χώρα μας αρκετά την έννοια της δικαιοσύνης, αναδιαμορφώνοντας την. Αυτή η ενασχόληση και η ανησυχία των πολιτών με ένα τόσο σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας δεν είναι από μόνο του κάτι αρνητικό, καθώς καθορίζει και την πορεία της δικαιοσύνης ως προς την ίδια την έννοιά της και δημιουργεί τη σοβαρή διαπίστωση πως δεν είναι όλοι ίσοι απέναντι στους νόμους του κράτους.
Όπως και να ‘χει, οι τυχόν αλλαγές προκύπτουν πρώτα στην κοινωνική συνείδηση, στη μαζική συνδιαμόρφωση της αντίληψης περί δικαίου.