Πώς από τον κομμουνιστικό κίνδυνο περάσαμε στον κίνδυνο της πολιτικής ορθότητας και από εκεί στη δήθεν ατζέντα της woke κουλτούρας.
Ήταν τα τέλη της δεκαετίας του 1980 όταν οι συντηρητικοί στις ΗΠΑ σχηματοποίησαν τον νέο μπαμπούλα ο οποίος επρόκειτο να αντικαταστήσει μέσα στα επόμενα χρόνια τον μέχρι τότε (ψυχροπολεμικό) μπαμπούλα του κομμουνισμού και της καταρρέουσας Σοβιετικής Ένωσης. Είχε έρθει, λοιπόν, η ώρα της επινόησης της πολιτικής ορθότητας ως του ύστατου κινδύνου για το αμερικανικό έθνος.
Τον όρο αυτό, οι Ρεπουμπλικάνοι τον δανείστηκαν από τη μαρξιστική και κυρίως τη μαοϊκή θεωρία, προκειμένου να διαχειριστούν την άνοδο της Νέας Αριστεράς τη δεκαετία του 1970 και, κυρίως, το γεγονός ότι τα κινήματα της αριστεράς και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είχαν κυριαρχήσει (ή τουλάχιστον ακούγονταν έντονα) στους ακαδημαϊκούς και διανοουμενίστικους χώρους.
Από τότε και για αρκετές δεκαετίες, η περίφημη «πολιτική ορθότητα» αντιμετωπίστηκε ως ο απόλυτος κίνδυνος. Η ύπαρξή της διανθίστηκε με αληθινές και (κυρίως) ψεύτικες ιστορίες που δημιουργήθηκαν ώστε να κατασκευαστεί η εικόνα μίας δήθεν κυριαρχικής εν εξάλλω αριστεράς που ερχόταν με φόρα για να σαρώσει όσα θεωρούνταν κανονικά στον μέσο Αμερικανό πρώτα, αργότερα Βρετανό αργότερα και τελικά Δυτικό.
Στον λόγο του George Bush του Πρεσβύτερου, η πολιτική ορθότητα αντιμετωπιζόνταν ως πόλεμος στην ελευθερία του λόγου, λόγω της προσπάθειας εκ μέρους των υπερασπιστών τη πολιτικής ορθότητας να στιγματιστούν ιδεολογικά προσβλητικοί όροι και λέξεις που μέχρι τότε θεωρούνταν κανονικοί. Στη νέα εποχή, οι προνομιούχες κοινωνικές κατηγορίες έπρεπε έστω να προσέχουν πώς μιλάνε και τι όρους χρησιμοποιούν, γεγονός που θεωρήθηκε μία νέα μορφή ολοκληρωτισμού.
Το πλάνο ήταν ευφυές μέσα στην απλοϊκότητά του. Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, πολιτευτές και δημοσιολογούντες φαντασιώθηκαν αυτόν τον μπαμπούλα, τού έδωσαν σάρκα και οστά και τελικά έφτασαν να κάνουν καριέρα ως αυτοί που τον αντιπαλεύουν στο όνομα της παράδοσης, των ηθικών αρχών και της ορθής λογικής.
Από την πολιτική ορθότητα στην woke ατζέντα
Σταδιακά, ο μπαμπούλας της «πολιτικής ορθότητας» διευρύνθηκε και σταμάτησε να δηλώνει μόνο έναν πόλεμο τον λέξεων. Έτσι, τα τελευταία χρόνια,, η πολιτική ορθότητα άρχισε να αντικαθίσταται από έναν ανανεωμένο όρο ο οποίος μάλλον δηλώνει τα ίδια περίπου πράγματα αλλά στο νέο ιστορικό συγκείμενο: O μπαμπούλας της πολιτικής ορθότητας έγινε πια ο μπαμπούλας της woke κουλτούρας και του δικαιωματισμού.
Όλο το πλαίσιο ονομάστηκε «woke ατζέντα» η οποία ως όρος υποδηλώνει ένα συγκεκριμένο πλάνο μίας αφηρημένης άρχουσας τάξης να δημιουργήσει τις συνθήκες, ώστε να ανατραπεί η καθεστηκυία τάξη πραγμάτων όσον αφορά ζητήματα δικαιωμάτων, φύλου, φυλής, μετανάστευσης κτλ στο όνομα μίας ολότελα νέας συνθήκης η οποία, σύμφωνα με όσους χρησιμοποιούν τον όρο, θα αφανίσει την ίδια τη ρίζα του Δυτικού πολιτισμού, καθώς θα ανατρέψει το είναι κανονικό και τι όχι.
Όπως ακριβώς είχε κάνει και με την πολιτική ορθότητα, η δεξιά και η ακροδεξιά δανείστηκε τον όρο “woke” από τα κινήματα (κυρίως από το Black Lives Matter) των αρχών της δεκαετίας του 2010. Από το 2019 και μετά, λοιπόν, κατάφεραν να του δώσουν μία σαρκαστική και αρνητική χροιά. Ο “woke” πλέον δεν σήμαινε τον ευαισθητοποιημένο πολίτη για ζητήματα ισότητας αλλά τον οπαδό μίας ακραίας και διχαστικής ιδεολογίας.
Μέσα από κρυφά και φανερά υπόγεια (και κυρίως ψηφιακά) δίκτυα, η woke κουλτούρα άρχισε να απασχολεί όλο και περισσότερους ανθρώπους ως κάτι αστείο και μαζί επικίνδυνο. Κάτι για το οποίο τέλος πάντων πρέπει να κάνουν οι εχέφρονες πολίτες, γιατί «οκ τα δικαιώματα, αλλά δεν θα μας καβαλήσετε κιόλας».
Τον ρόλο του υπερασπιστή της κανονικότητας απέναντι στην επινοημένη woke παράνοια στην οποία βυθιζόταν η Δύση τον πήραν πολύ ευχαρίστως πολιτικοί, δημοσιογράφοι, lifecoaches και youtubers που βρήκαν έναν εύκολο τρόπο να βρουν κοινό, ψηφοφόρους και να αυξήσουν το οικονομικό και πολιτικό κεφάλαιό τους. Η προσφυγιά αντιμετωπίστηκε ως σχέδιο σκοτεινών δυνάμεων, η γυναικεία χειραφέτηση ως εξαλλοσύνη και ευνουχισμός των ανδρών, η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα συνδέθηκε με την ασυδοσία μέχρι και με την παιδοφιλία.
Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, είχαμε την πιο παραδοσιακή ακροδεξιά της Ελληνικής Λύσης, κομμάτια της Νέας Δημοκρατίας και τελικά τη Φωνή Λογικής της Λατινοπούλου, ένα κόμμα του οποίου ουσιαστικά μόνος λόγος ύπαρξης ήταν η αντίσταση στη woke κουλτούρα. Ταυτόχρονα βέβαια έχουν παρόμοια δίκτυα σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ με τον Trump, τη Le Pen, τη Meloni και τον Orban.
Στην εποχή της αντιwoke προπαγάνδας
Το καλοκαίρι του 2024 είδαμε μία πολύ ισχυρή επικοινωνιακή καταιγίδα όλων αυτών των δικτύων με έμφαση τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού. Πρώτα με τον σάλο που ξέσπασε εξαιτίας της Τελετής Έναρξης των Αγώνων και δευτερευόντως, σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό, λόγω της περίπτωσης της πυγμάχου Imane Khelif που δήθεν αγωνίστηκε ως trans άτομο σε γυναικείες κατηγορίες.
Σε αυτό τον διαδικτυακό ορυμαγδό πρέπει να προσθέσουμε και τις βίαιες αντιμεταναστευτικές διαδηλώσεις που ξεκίνησαν στο Southport και τελικά έφτασαν σε πολλές πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας. Αφορμή γι’ αυτές ήταν η δολοφονία τριών μικρών κοριτσιών από έναν άνδρα που ταυτοποιήθηκε ψευδώς ως μουσουλμάνος και πρόσφυγας, αιτούμενος ασύλου.
Και οι τρεις περιπτώσεις γεννήθηκαν από fake news: Η Imane Khelif δεν υπήρξε ποτέ άνδρας, η τελετή έναρξης δεν διακωμώδησε τον χριστιανισμό και ο δράστης της δολοφονίας των μικρών κοριτσιών ήταν γεννημένος στη Μεγάλη Βρετανία και χριστιανός. Παρόλα αυτά, μία διαστρεβλωμένη πραγματικότητα οδήγησε σε μία γενικευμένη αντίδραση που ξεπέρασε τα όρια της άκρας δεξιάς.
Διαφόρων ειδών και αποχρώσεων αντίπαλοι της περίφημης woke ατζέντας σκηνοθέτησαν ή εκμεταλλεύτηκαν τρία ανύπαρκτα γεγονότα, προκειμένου να δημιουργήσουν έναν γενικευμένο ηθικό πανικό. Όσα ξέραμε για την ασφάλεια, τον σεβασμό στον χριστιανισμό και τα φύλα των ανθρώπων καταρρέουν όχι στο όνομα κάποιας χειραφέτησης ή προόδου αλλά στο πλαίσιο του πλάνου μίας σκοτεινής ελίτ, έλεγαν τα δίκτυα της ακροδεξιάς με ύποπτα πανομοιότυπο λόγο και χτυπώντας τις καμπάνες της Αποκάλυψης.
Η πραγματικότητα βεβαίως είναι πολύ διαφορετική. Μία αναδυόμενη και ολοένα και πιο επιθετική ακροδεξιά επιχειρεί να αντιδράσει στο γεγονός ότι κοινωνικές ομάδες που ζούσαν περιθωριοποιημένες και καταπιεσμένες βρήκαν την πρόσβαση στον δημόσιο λόγο, τη στιγμή που κάποιες από αυτές κατάφεραν, μετά από σκληρούς αγώνες, να θεσμοποιήσουν βασικά δικαιώματά τους.
Έτσι, η περίφημη woke ατζέντα που προβληματίζει τόσο πολύ κόσμο εν μέσω κλιματικής κρίσης και ακραίων κοινωνικών ανισοτήτων δεν είναι τίποτα άλλο από έναν μπαμπούλα της ακροδεξιάς. Κι αν ο παραδοσιακός μπαμπούλας βοηθάει τις γιαγιάδες να ταΐζουν τα εγγόνια τους, αυτός ο μπαμπούλας απλά βοηθάει την ακροδεξιά και τις ιδεολογίες μίσους να χρησιμοποιούν τον ακραίο τους λόγο ως θύματα και όχι ως θύτες, ως διωκόμενοι και όχι ως διώκτες, ως ήρωες και όχι ως μισάνθρωποι.