Όλοι μας, στην Ελλάδα, έχουμε τον τουρισμό μόνο ως κάτι θετικό στο μυαλό μας. Εξάλλου, αυτή είναι και η κύρια πηγή εσόδων του κράτους μας.
Προβάλλουμε τις ομορφιές του τόπου μας και παγκόσμιοι επισκέπτες έρχονται να θαυμάσουν τα αξιοθέατα μας, την ιστορία τον πολιτισμό και την κουλτούρα αλλά και τις πανέμορφα τοπία μας, τόσο στα νησιά όσο και την ηπειρωτική Ελλάδα. Η οικονομία της χώρας, όμως, δεν θα έπρεπε να μονοπωλεί στον τουρισμό αλλα να ερευνά και άλλες πηγές εσόδων, καθώς ο τουρισμός μπορεί να φέρει και την καταστροφή.
Τι είναι υπερτουρισμός και πότε συμβαίνει;
Ο υπερτουρισμός συμβαίνει όταν ο αριθμός των τουριστών ή η διαχείριση της τουριστικής βιομηχανίας σε έναν προορισμό γίνεται μη βιώσιμη. Όταν υπάρχουν πάρα πολλοί επισκέπτες, η ποιότητα ζωής της τοπικής κοινότητας μπορεί να μειωθεί, το περιβάλλον και η φύση μπορούν να επηρεαστούν αρνητικά και η ποιότητα της εμπειρίας των τουριστών να μειωθεί. Συνεπώς, όλα τα θετικά του τουρισμού ενδέχεται να κατακερματιστούν εν μία νυκτί.
Το περιβάλλον καταπονείται – Τι δείχνουν οι έρευνες;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, υπήρξαν 1,5 δισεκατομμύρια διεθνείς αφίξεις τουριστών παγκοσμίως το 2019, μια αύξηση 4% σε σχέση με το 2018. Ο τουρισμός αυξάνεται και ορισμένα μέρη φαίνεται ότι δεν μπορούν να συμβαδίσουν… Αν και ο ίδιος ο όρος δεν εμφανίστηκε μέχρι περίπου το 2017, το πρόβλημα του υπερτουρισμού δεν είναι καθόλου καινούργιο. Ο “δείκτης ερεθισμού”, γνωστός ως Irridex, έχει εξετάσει τη μεταβολή μεταξύ της στάσης των κατοίκων απέναντι στους τουρίστες σε διάφορα στάδια της τουριστικής ανάπτυξης από το 1975.
Σύμφωνα με το Galapagos Conservation Trust, η κατάταξη της ικανοποίησης των τουριστών μειώνεται σταθερά από το 1990 λόγω του υπερπληθυσμού. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών έχει ορίσει τον υπερτουρισμό ως “τον αντίκτυπο του τουρισμού σε έναν προορισμό, ή τμήματα αυτού, που επηρεάζει υπερβολικά την αντιλαμβανόμενη ποιότητα ζωής των πολιτών και/ή την ποιότητα των εμπειριών των επισκεπτών με αρνητικό τρόπο”.
Οι περιβαλλοντικές συνέπειες είναι ένα σύμπτωμα του υπερτουρισμού και η πρόσφατη αύξηση της ευαισθητοποίησης γύρω από τη λέξη-κλειδί οφείλεται απλώς στο γεγονός ότι υπάρχουν περισσότεροι προορισμοί σε όλο τον κόσμο που τον βιώνουν.
Ποια είναι τα αίτια του υπερτουρισμού;
Όσον αφορά στο τι ακριβώς ευθύνεται για τον υπερτουρισμό, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που παίζουν ρόλο. Οι φθηνότερες πτήσεις καθιστούν τα ταξίδια πιο προσιτά, τα κρουαζιερόπλοια αφήνουν χιλιάδες τουρίστες για να περάσουν αρκετές ώρες σε έναν προορισμό χωρίς να ξοδέψουν χρήματα σε τοπικό επίπεδο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εμπνέουν τους χρήστες να κάνουν διαφήμιση στον προορισμό που έχουν επισκεφθεί, αλλά τα αίτια του προβλήματος έχουν και άλλες πηγές.
Εταιρείες βρίσκουν την ευκαιρία να αισχροκερδούν και προσπαθούν να διατηρηθεί η κατάσταση του υπερτουρισμού για δικό τους οικονομικό όφελος. Η ταξιδιωτική βιομηχανία έχει επικεντρωθεί υπερβολικά στην ανάπτυξη και όχι αρκετά στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Δεν χρειάζεται να πούμε ότι οι περιβαλλοντικές συνέπειες του υπερτουρισμού μπορεί να είναι καταστροφικές.
Η συσσώρευση σκουπιδιών, η ατμοσφαιρική ρύπανση, ο θόρυβος και η φωτορύπανση μπορούν να διαταράξουν τα φυσικά ενδιαιτήματα ή τα πρότυπα αναπαραγωγής. Μελέτες δείχνουν, ακόμη, ότι η τηλεόραση και οι ταινίες μπορούν να επηρεάσουν την ελκυστικότητα ενός τόπου. Τα επεισόδια του “Game of Thrones” που γυρίστηκαν στην ιστορική κροατική πόλη Ντουμπρόβνικ αντιστοιχούσαν σε 5.000 επιπλέον διανυκτερεύσεις τουριστών ανά μήνα (59.000 ανά έτος) μετά την προβολή τους.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους τουρίστες έμειναν λιγότερες από τρεις ημέρες, γεμίζοντας τα τείχη της Παλιάς Πόλης με ημερήσιες εκδρομές που αύξησαν τη ρύπανση και επιβάρυναν τις υποδομές του 13ου αιώνα.
Οι δυσμενείς συνέπειες του υπερτουρισμού έχουν αντίκτυπο σε όλους
Τόσο οι φυσικοί όσο και οι τοπικοί πόροι, όπως το νερό, θα υποβαθμιστούν, καθώς οι προορισμοί ή τα αξιοθέατα αγωνίζονται να φιλοξενήσουν αριθμό επισκεπτών για τον οποίο απλώς δεν κατασκευάστηκαν για να τον διαχειριστούν. Και ακόμη και όταν αυτά τα σημεία αρχίζουν να αυξάνουν την τουριστική ανάπτυξη για να συμβαδίσουν, μπορεί να στραφούν σε μη βιώσιμες πρακτικές γης ή αποψίλωση των δασών για να δημιουργήσουν περισσότερα καταλύματα και άλλες τουριστικές υποδομές.
Ήδη, στη χώρα μας, έχει παρατηρηθεί οτι έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν τις θάλασσες μας ακίνδυνα φαγώσιμα είδη ψαριών, και στη θέση τους έρχονται δηλητηριώδη επικίνδυνα ψάρια τα οποία μέσα στις επόμενες δεκαετίες θα καταστήσουν τις θάλασσες απαγορευτικές για κολύμπι.
Εκτός των επιπτώσεων στη φύση, ο υπερτουρισμός έχει επιπτώσεις και στις ίδιες τις πόλεις και στους κατοίκους του. Τρανό παράδειγμα θύματος υπερτουρισμού αποτελεί η Βενετία. Η πόλη γέμισε με τουρίστες σε τόσο μεγάλο βαθμό που είχε ως αποτέλεσμα οι κάτοικοι της να την εγκαταλείψουν και να πουλήσουν τα σπίτια τους σε εύπορους ξένους που τα έχουν για διακοπές, μετατρέποντας έτσι την πόλη σε μια πόλη φάντασμα. Για να ξαναγίνει η πόλη βιώσιμη, οι αρμόδιοι έβαλαν όριο επισκεψιμότητας..!
Χρειαζόμαστε περισσότερα μέτρα προστασίας από τους φορείς για την καταπολέμηση του υπερτουρισμού
Τόσο οι τουρίστες όσο και οι αρμόδιοι φορείς έχουν χρέος να σέβονται το περιβάλλον, τη φύση, τα αξιοθέατα του κάθε τόπου και την ιστορία την κουλτούρα και τον πολιτισμό που τα συνοδεύει. Μια μορφή τουρισμού που λειτουργεί με αυτή τη λογική είναι ο οικοτουρισμός.
Ο οικοτουρισμός περιλαμβάνει δραστηριότητες που βασίζονται στη φύση και αυξάνουν την εκτίμηση και την κατανόηση των φυσικών και πολιτιστικών αξιών από τους επισκέπτες. Πρόκειται για εμπειρίες που συμβάλλουν στην ευημερία και τη διατήρηση των φυσικών περιοχών και των τοπικών κοινοτήτων όπου δραστηριοποιούνται.
Επίσης, οι αρμόδιοι πρέπει, σεβόμενοι τον τόπο τους, να έχουν ως προτεραιότητα την προστασία του τόπου τους, και όχι την αισχροκέρδεια ακόμη και αν αυτό απαιτεί να μπεί όριο επισκεψιμότητας.