Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης «θρυμματίζει» γι’ άλλη μια φορά τον παραμορφωτικό καθρέφτη του εξιδανικευμένου, παρουσιάζοντας στην 88η ΔΕΘ σύγχρονες μορφές τέχνης, οι οποίες αναδεικνύουν τα τρωτά σημεία της ανθρώπινης φύσης.
Από τις αμέτρητες εκθέσεις που φιλοξενεί η φετινή ΔΕΘ, εκείνη που σίγουρα ξεχωρίζει, είναι η έκθεση του MOMus. Μέσα από το πρίσμα του αυθεντικού, τα εκθέματα χαρακτηρίζονται από μια συνειδητή ασυμμετρία, το στοιχείο του ρεαλισμού, του φόβου και της απογύμνωσης έναντι των πάλαι ποτέ συντηρητικών αντιλήψεων που ήθελαν την τέχνη να «ασφυκτιά».
Η Ιστορία με το Κοτόπουλο
Ένα άκρως εντυπωσιακό έκθεμα που συνιστά επιτομή της σύγχρονης τέχνης είναι η «Ιστορία με το Κοτόπουλο», ένα έργο του 1968 που φέρει την υπογραφή του Martial Raysse, ενός Γάλλου καλλιτέχνη, ο οποίος ξεκίνησε να ζωγραφίζει και να γράφει ποίηση σε ηλικία 12 ετών. Η «Ιστορία με το Κοτόπουλο» δημιουργήθηκε ακολουθώντας τη φιλοσοφία του παζλ, καθώς αποτελείται από δώδεκα κάδρα, καθένα εκ των οποίων απεικονίζει τα χαρακτηριστικά ενός γυναικείου προσώπου. Καθώς πρόκειται για ένα παιχνίδι του μυαλού, στο πρώτο κάδρο της τελευταίας σειράς, ο καλλιτέχνης πρόσθεσε ένα μαύρο κοτόπουλο, το οποίο φαίνεται πως προσπαθεί να αρπάξει με το ράμφος του τρεις μαύρους κύκλους-τελείες –ένα στοιχείο φαινομενικά ασύνδετο με το υπόλοιπο έργο. Μέσα από αυτή την επαναστατική κίνηση του τυχαίου, γίνεται προσπάθεια για αμφισβήτηση του τακτικού και του συμμετρικού.
Ghost Town
Εν συνεχεία, διατίθεται μια άκρως ανατριχιαστική συλλογή, η οποία αφορμάται από μια πραγματική καταστροφή. Το 1988, ένας καταστροφικός σεισμός έπληξε την αρμενική πόλη, Γκουμρί. Προκειμένου να βοηθηθούν οι άστεγοι, η σοβιετική κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει σε ανέγερση κτιρίων, στην περιοχή Μους. Εντούτοις, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης οι πόροι της Αρμενίας μειώθηκαν σε ασφυκτικά επίπεδα, οπότε το προαναφερθέν έργο παρέμεινε ημιτελές.
Έτσι, οι άστεγοι έγιναν έρμαια των συνθηκών, καλούμενοι να βασιστούν αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις και, σταδιακά, η Μους μετατράπηκε σε πόλη-φάντασμα. Ο Vahram Aghasyan, Αρμένιος καλλιτέχνης, φρόντισε να αποτυπώσει την εν λόγω πόλη όπως είχε διαμορφωθεί μέχρι το 2007 και την ίδια χρονιά, παρουσιάστηκε στην 1η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης.
Ο ελληνικός μοντερνισμός μέσα από το βλέμμα του Βλάση Κάνιαρη
Ο Βλάσης Κάνιαρης αποτελεί σπουδαίο κεφάλαιο της εγχώριας σύγχρονης τέχνης, καθώς εισήγαγε μια πρωτοποριακή μέθοδο νέας γλυπτικής, φέρνοντας σε επαφή φαινομενικά ετερόκλητα υλικά, όπως γύψο και συρματόπλεγμα, η οποία πολύ γρήγορα ταξίδεψε σε παγκόσμιο επίπεδο. Από το 1973 ως το 1975, εργάστηκε στο Δυτικό Βερολίνο, ως υπότροφος της DAAD, όπου ολοκλήρωσε τη σειρά «Gastarbeiter-Fremdarbeiter», η οποία περιλάμβανε ανδρείκελα από συρματόπλεγμα, ντυμένα με παλιά ρούχα, μαζί με αντικείμενα της καθημερινής ζωής των μεταναστών. Μέσω των ανθρωπόμορφων κατασκευών αυτού του τύπου, ο Κάνιαρης σχολίαζε με στόμφο τα δυσμενή ζητήματα του κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι.
Ο Μέγας Αλέξανδρος του Andy Warhol
Στα τέλη του ‘40, διασταυρώθηκαν τα μονοπάτια του Andy Warhol με τον συλλέκτη έργων σύγχρονης τέχνης, Αλέξανδρο Ιόλα, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από τα σχέδιά του. Έτσι λοιπόν, το 1952 πραγματοποιήθηκε η έκθεση του Warhol, με σχέδια εμπνευσμένα από τα γραπτά του Truman Capote. Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Ιόλας ανέθεσε στον Warhol να ενσωματώσει στοιχεία της Pop Art στο πρόσωπο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Έτσι λοιπόν, η δημοφιλής ιστορική φιγούρα που έζησε από το 356 π.Χ. μέχρι το 323 π.Χ., μετατράπηκε σε πρόσωπο-τομή της δεκαετίας του ’80, με την ποπ αισθητική να κατέχει μέχρι και σήμερα ιδιάζοντα ρόλο στη σύγχρονη τέχνη.
Phobia
Πρόκειται για μια συλλογή εικόνων και κειμένων που εμφανίζεται στην αμερικανική καλλιτεχνική σκηνή το 1931, τη στιγμή της μεγάλης ύφεσης. Η ιδρυτική μυθολογία του έθνους και η καταγωγή της, οι αξίες του ευρωπαϊκού ουμανισμού, παραλλαγές του ατομικισμού δηλαδή, που καλλιεργήθηκαν στα οράματα των Πιονέρων, έγιναν στόχος αμφισβήτησης των διανοούμενων. Μια πραγματιστική επινόηση που προωθεί την οραματιζόμενη απελευθέρωση από το βάρος καθολικών, άχρονων και αναλλοίωτων σκοπών, συνάμα από την αλλοτρίωση της μαζικής κουλτούρας. Υπό αυτό το πρίσμα, η ψυχανάλυση στην Αμερική εμφανίζεται σαν ένα υποσχόμενο βοήθημα χειραφέτησης από παρηκμασμένες εκδοχές της πατρικής λειτουργίας.
Άλλα έργα
Στο μουσείο προσφέρονται αμέτρητες συλλογές και έργα τέχνης, τα οποία απευθύνονται όχι απλώς σε φιλότεχνους επισκέπτες, αλλά και σε πλάσματα που ενδιαφέρονται για την μεταλαμπάδευση σημαντικών γνώσεων, για την εξερεύνηση ασυμβίβαστων πρακτικών που συνδέονται με κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα της εκάστοτε εποχής, για την ανακάλυψη έργων που συνδέονται με φυσικά φαινόμενα κ.ά.
Περισσότερες πληροφορίες για την είσοδο και τα εισιτήρια, εδώ.
Κείμενο-φωτογραφίες: Εύα Καρολίδου