Η Frontex εξετάζει την αναστολή της αποστολής της στην Ελλάδα ή την ενεργοποίηση κυρώσεων λόγω συνεχών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος προσφύγων και μεταναστών.
Έντονη δυσαρέσκεια επικρατεί στη Frontex απέναντι στις συνεχείς αναφορές για επαναπροωθήσεις μεταναστών από την Ελλάδα, σε βαθμό που, σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχου στον POLITICO και τη WELT, εξετάζεται η επιβολή κυρώσεων εις βάρος της χώρας.
Όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ των Νεκταρίας Σταμούλη και Tim Röhn, ο Jonas Grimheden, επικεφαλής Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, εξήγησε ότι η συμπεριφορά των ελληνικών αρχών απέναντι στους μετανάστες έχει φέρει την υπηρεσία σε δίλημμα: είτε να σταματήσει τη δράση της στην Ελλάδα είτε να απευθυνθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έναρξη πειθαρχικής διαδικασίας κατά της Αθήνας.
Η πρώτη επιλογή, όμως, όπως τονίζεται, ενέχει σοβαρούς κινδύνους καθώς, χωρίς την παρουσία της Frontex, δεν θα υπάρχει καμία διεθνής επίβλεψη σχετικά με τη μεταναστευτική διαχείριση της χώρας.
«Πρέπει να υπάρξει κάποιο είδος τιμωρίας. Η ίδια η Επιτροπή είναι σε θέση να κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά ενός κράτους μέλους», δήλωσε ο Grimheden. «Η Frontex δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα μόνη της».
Σε περίπτωση που η Ελλάδα συνεχίσει να αγνοεί τις υποχρεώσεις της ως προς τη μεταχείριση των μεταναστών, η Επιτροπή ενδέχεται να καταφύγει στο Δικαστήριο της ΕΕ.
Το Politico υπενθυμίζει ότι το 2023, ο Grimheden είχε ήδη προτείνει την προσωρινή αναστολή της αποστολής της Frontex στην Ελλάδα βάσει του άρθρου 46, εξαιτίας των παραβιάσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Αν εφαρμοστεί μια τέτοια απόφαση, αυτό θα σήμαινε την απόσυρση μέσων — όπως πλοίων, συνοριοφυλάκων και αεροσκαφών — από μια από τις πλέον ενεργές μεταναστευτικές διαδρομές στην Ευρώπη. Η Frontex, σύμφωνα με το Politico, έχει υποβάλει στην Ελλάδα συγκεκριμένες προτάσεις, με σαφείς προειδοποιήσεις σε περίπτωση μη εφαρμογής.
Πρόσφατο περιστατικό στις 3 Απριλίου φέρνει ξανά το ζήτημα στο προσκήνιο: τουλάχιστον επτά μετανάστες, μεταξύ αυτών δύο παιδιά, πνίγηκαν όταν η βάρκα τους ανατράπηκε κοντά στη Λέσβο. Η Frontex διερευνά την καταγγελία που εστάλη από έναν από τους 23 διασωθέντες, ενώ συλλέγει φωτογραφίες, βίντεο και μαρτυρίες.
Η Ελληνική Ακτοφυλακή υποστηρίζει ότι η βάρκα ανατράπηκε λόγω υπερφόρτωσης. «Το ανθρωπιστικό έργο της ελληνικής ακτοφυλακής είναι αδιαμφισβήτητο και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο αναγνωρίζεται ευρέως με την πάροδο του χρόνου», δήλωσε στο Politico ο εκπρόσωπος Νικόλαος Αλεξίου. «Σε περίπτωση πιθανών αποκλίσεων από την απαιτούμενη συμπεριφορά, ενεργοποιούνται εσωτερικοί μηχανισμοί έρευνας και παρακολούθησης […] Η ελληνική ακτοφυλακή συνεργάζεται πλήρως με αυτές τις αρχές».
Από την πλευρά της κυβέρνησης, ο εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης απέρριψε αναφορές ότι η Frontex σκέφτεται να αποσύρει τη χρηματοδότηση για τα σκάφη της ακτοφυλακής, λέγοντας πως δεν έχει διατυπωθεί επισήμως τέτοια απειλή: «Η χώρα μας είναι αυτή που προστατεύει τα θαλάσσια σύνορα της Ευρώπης στη συντριπτική πλειονότητα των αφίξεων […] Σε κάθε περίπτωση, η Frontex διερευνά όλες τις καταγγελίες, ακόμη και αυτές που προέρχονται από ανεπιβεβαίωτες πηγές».
Σημειώνεται ότι το 2024, σχεδόν το 1/3 των 56 ανοικτών υποθέσεων της Frontex αφορούν την Ελλάδα — η οποία έχει τις περισσότερες ανοιχτές υποθέσεις επαναπροωθήσεων στο μπλοκ, συνολικά 13.
«Η Ελλάδα παραμένει το μεγαλύτερο πρόβλημά μας όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα», ανέφερε ο Grimheden.
Η πρακτική της επαναπροώθησης, που καταγγέλλεται συστηματικά, θεωρείται παράνομη βάσει της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και του διεθνούς δικαίου. Τον Ιανουάριο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε την Ελλάδα για συστηματικές παραβιάσεις.
Τέλος, το άρθρο υπενθυμίζει πως το 2022 η ίδια η Frontex δέχθηκε επικρίσεις για κακομεταχείριση μεταναστών και συμμετοχή σε απωθήσεις, γεγονός που οδήγησε στην παραίτηση του τότε διευθυντή της. Επίσης αναφέρεται στο τραγικό ναυάγιο της Πύλου τον Ιούνιο του 2023, με εκατοντάδες θύματα, για το οποίο ερευνάται η ευθύνη οκτώ Ελλήνων λιμενικών, κατόπιν σύστασης του Συνηγόρου του Πολίτη.