Ο Κωστής Χαραμουντάνης ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία και να φέρει μαζί της μια γλυκιά καλοκαιρινή νοσταλγία σε ένα χειμώνα που μπορεί να άργησε, αλλά τελικά έκανε την εμφάνισή του.
Η «Κιούκα: Πριν το Τέλος του Καλοκαιριού» ξεκίνησε το ταξίδι της στο ACID των Καννών και συνέχισε την διαδρομή της στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ένας πατέρας με τα δίδυμα ενήλικα παιδιά του ταξιδεύουν στον Πόρο για τις καλοκαιρινές τους διακοπές με το οικογενειακό ιστιοφόρο και μια απρόσμενη συνάντηση με την βιολογική τους μητέρα, η οποία τα εγκατέλειψε όταν ήταν μωρά, δημιουργεί μια σειρά από στιγμές σύγχυσης και γέλιου, με την θάλασσα και τα τζιτζίκια να υπογράφουν άτυπα το soundtrack.
Στο γυρισμό προς Αθήνα, ο Κωστής χρειάστηκε να βρει λίγο χώρο στη βαλίτσα του για να χωρέσει τα τέσσερα βραβεία που απέσπασε η ταινία του: Fisher audience award, Youth jury award, Finos Film award και Greek Film Center award for best debut film. Για εκείνον, όμως, μικρή σημασία έχουν όλα αυτά.
Τα όμορφα λόγια που μοιράστηκαν θεατές/ριες μαζί του και τα συναισθήματα που τους γέννησε η «Κιούκα» είναι όλα όσα θα κρατήσει από την επίσκεψη του στη Θεσσαλονίκη. Λόγια που μεταμορφώνονται σε ένα αίσθημα λύτρωσης για μια δαιδαλώδη διαδρομή γεμάτη δυσκολίες, μέχρι να καταφέρει να γυριστεί η ταινία και να κάνει την ελληνική της πρεμιέρα στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Το πρωί του Σαββάτου, μια ημέρα πριν τη λήξη του Φεστιβάλ, συναντηθήκαμε με τον Κωστή στο λιμάνι. Μπορεί το Βέλος να έκλεβε λίγο από την θέα της θάλασσας, αλλά η εικόνα της από τα υπέροχα καρέ στον Πόρο ήταν αρκετή για να τη φανταστούμε. Βγάζω τα ακουστικά μου, πατάω pause στο κομμάτι «Και η βάρκα γύρισε μόνη» του Τώνη Μαρούδα (το οποίο κλείνει την ταινία) και τον ευχαριστώ για αυτό τον εθισμό που δεν ήξερα ότι χρειαζόμουν.
Πάιζει στο repeat από το απόγευμα της Τετάρτης. Δεν μπήκαμε σε άλλη ταινία μετά, για να μη βγούμε καθόλου από το mood. Το είπε ωραία και ο Χρήστος: «Ήθελα να κοιμηθώ με το Κιούκα σήμερα». Είσαι χαρούμενος;
Αυτό το είπε και η αδερφή μου, είχε κλείσει μια ταινία να δει, αλλά επέλεξε να μην τη δει τελικά, γιατί ήθελε να φύγει με την ταινία μου από εδώ. Δεν περίμενα αυτή την ανταπόκριση. Πήρε πολλά χρόνια, κουράστηκα πολύ και σε σημεία, ήταν ακατόρθωτο. Τώρα νιώθω σαν να ανταμοιβόμαστε όλοι για την δουλειά που κάναμε. Άξιζε όλη αυτή η δουλειά, όλα αυτά τα χρόνια. Το σημαντικό είναι ότι όχι απλά αρέσει, αλλά καταφέρνει να περάσει αυτά που θέλαμε να περάσει. Ταυτίζονται με την ιστορία, γελάνε, σαν να έχουν πετύχει όλα στο βαθμό που θέλαμε και μπορούσαμε να το κάνουμε να πετύχει. Γενικά ναι, πολύ χαρούμενος.
Χρειάστηκε να σκάψεις βαθιά μέσα σου για να διηγηθείς αυτή την ιστορία;
Ξεκίνησα από κάτι δικά μου, προσωπικά βιώματα από διακοπές στον Πόρο. Επηρεάστηκα πολύ και από τις σχέσεις στην οικογένειά μου, αλλά και από ιστορίες που μου είχαν διηγηθεί. Έτσι, άρχισε μια διαδικασία γραφής που πήρε πολλά χρόνια. Μέχρι και στο γύρισμα έγραφα, έσβηνα και ήμουν πολύ ανοιχτός στο feedback. Ρωτούσα γνώμες και έτσι άλλαξαν πολλά πράγματα προς το καλύτερο. Ήταν 160 σελίδες σενάριο. Στις σκηνές που έπαιζε η Ιόλη, η ανιψιά μου, πέντε χρονών τότε, ήταν δύσκολο να ακολουθήσουμε το σενάριο. Ήταν πολύ ντροπαλή. Ήθελε πολύ να είναι στην ταινία και το περίμενε, αλλά μόλις είδε τον κόσμο και τις κάμερες μάγκωσε. Για να μην την κάνουμε να εστιάζει τόσο πολύ στο ότι κάνουμε ταινία, αποφασίσαμε να παίξουμε κρυφτό. Στη σκηνή που χάνει τη μαμά της, είχαμε πει στην αδερφή μου να κρυφτεί κάπου και είπαμε στην Ιόλη ότι θα την βοηθήσουν ο Κωνσταντίνος και η Έλσα να την βρει, κι αν τα καταφέρει θα της δώσουμε κι ένα δωράκι. Οπότε έφυγε το focus από το ότι γυρίζαμε ταινία και κάπως έτσι, αρχίσαμε να παίζουμε κρυφτό. Έγινε πολύ αληθινή αυτή η σκηνή, οργανικά και φυσικά. Έτσι ήταν όλες οι σκηνές με την Ιόλη.
Γιατί ήταν τόσο δύσκολο να καταφέρεις να γυρίσεις την ταινία;
Πολλές δυσκολίες και σε πολλά τμήματα. Πρέπει να είσαι προετοιμασμένος ότι θα σου έρθει από παντού. Στην αρχή περίμενα πολλά χρόνια για να μαζέψω τα χρήματα. Τότε περίμενες και δύο χρόνια από το Κέντρο και μπορεί η απάντηση να ήταν και αρνητική. Εγώ δούλευα το σενάριο συνέχεια, ξανά και ξανά. Καταλήγει μια πολύ μοναχική δουλειά και είναι πολύ ψυχοφθόρο συναισθηματικά μέχρι να ξεκινήσεις να το κάνεις. Μετά στο γύρισμα, γίνονται όλα πάρα πολύ γρήγορα. Μόλις πάρεις το πράσινο φως, πρέπει μέσα σε ένα μήνα να έχουν γίνει όλα: Πρόβες, να μαζέψεις ηθοποιούς και τοποθεσίες. Πήγαμε δύο φορές στον Πόρο. Τα γυρίσματα κράτησαν 18 μέρες. Όλος αυτός ο κόπος που έχεις κάνει αυτά τα χρόνια, όλες αυτές οι σκηνές που πρέπει να γίνουν, χρειάζεται να γίνουν σε μια μέρα. Δεν τη γυρίσαμε καλοκαίρι, τη γυρίσαμε Σεπτέμβρη-Οκτώβρη, τα τζιτζίκια είναι φορεμένα από πάνω.
Όταν κατάφερες τελικά να επικοινωνήσεις την ιστορία σου, ένιωσες μια λύτρωση;
Νιώθεις ότι σου φεύγει ένα τεράστιο βάρος που έρχεται μαζί και με μια συγκίνηση, υπάρχει και λύτρωση σε αυτό το συναίσθημα, σαν να ξελαφρώνεις. Όταν βλέπω ότι η ταινία αρέσει και πηγαίνει καλά, αυτό το συναίσθημα γίνεται ακόμα πιο έντονο και σου δίνει δύναμη να κάνεις την επόμενη. Το πιο δύσκολο είναι να διατηρήσεις αυτή τη φλόγα, την ελπίδα ότι θα γίνει και ότι όλα θα πάνε καλά. Μπορεί να έχεις γύρω σου πολλούς ανθρώπους που να σε στηρίζουν, αλλά πρόκειται για μια πολύ μοναχική διαδικασία. Είναι δύσκολο να το διαφυλάξεις και να το διατηρήσεις για χρόνια.
Είδαμε την «Κιούκα» μαζί με μια παρέα που θα ήθελε πολύ να μάθει για τις επιρροές σου. Οκ, και για το πότε θα είναι η επόμενη ταινία σου. Κυρίως, για το πότε θα είναι η επόμενη ταινία σου
Δουλεύω επόμενες ταινίες τώρα. Η μία θα είναι σίγουρα μεγάλου μήκους. Το πότε θα γίνουν, εξαρτάται από το αν θα βρω παραγωγή, αν θα έρθουν τα χρήματα, είναι άγνωστο. Είχα περάσει και μια φάση μετά το τέλος της ταινίας που έλεγα ότι δε μπορώ άλλο. Έχω πάρει επιρροές και έχω φτιάξει έναν φαντασιακό κόσμο. Πήγαινα με τους γονείς μου στον Πόρο, μέναμε σε ένα μικρό σκάφος, ήμασταν τέσσερα μέλη και ήταν πολύ δύσκολο μέσα σε έναν τόσο περιορισμένο χώρο να υπάρξεις, υπάρχουν τριβές και εντάσεις που φέρνουν χιούμορ, πνίγεσαι όμως και την ίδια στιγμή. Είναι όλα πολύ έντονα. Εννοείται και κάποια πράγματα σε σχέση με την οικογένειά μου, τις σχέσεις που έχουμε, τους γονείς μου.
Αφιερώνεις και λίγο την ταινία στην οικογένεια σου; Σαν ένα «ευχαριστώ που μεγαλώσαμε εκεί» με όλες τις ωραίες στιγμές αλλά και τις δύσκολες
Έχει αυτή την γλυκιά αίσθηση της νοσταλγίας των αναμνήσεων στον Πόρο, αλλά θα μπορούσε να είναι και μια ιστορία αφιερωμένη στους γονείς μου, στη μαμά μου και στο μπαμπά μου, οι οποίοι ήρθαν και το είδαν κιόλας. Δεν το είχαν ξαναδεί και δεν ήξεραν πολλά πράγματα. Δεν έχουμε και πολύ κοντινή σχέση, το καταλαβαίνεις και κάπως μέσω της ταινίας. Ήθελα να την δουν και να ταυτιστούν με αυτό και ίσως να πάρουν και κάτι από αυτό.
Ένας τρόπος επικοινωνίας για κάποια πράγματα που δεν είχες πει ευθέως
Εντελώς. Νομίζω ότι αρκετός κόσμος δε νιώθει πάντα την άνεση να πει στους γονείς του αυτά που θέλει. Αυτός είναι ένας τρόπος για να πεις πράγματα, να τα επικοινωνήσεις με περισσότερο συναίσθημα μέσα από μια φόρμα που δεν είναι ακριβώς προσωπική γιατί λες μια ιστορία οπότε είναι λίγο πιο εύκολο και άμεσο γιατί ο άλλος αυτό που βλέπει το δέχεται αμέσως, ενώ αν το πεις ευθέως μπορεί να αντιδράσει, να βγει σε άμυνα και να χαθεί η μπάλα.
Πώς αντέδρασαν;
Τους άρεσε πάρα πολύ. Συγκινήθηκαν πολύ, γέλασαν πολύ, παρατήρησαν ομοιότητες, θυμήθηκαν όσα έχουμε ζήσει σαν οικογένεια. Μου έφυγε ένα βάρος και με αυτό. Δεν θα έλεγα ότι: «Να δες μαμά, μπαμπά, έφτιαξα αυτή την ταινία για εσάς» (γέλια). Σαν να τους μαλάκωσε, όχι σαν επίπληξη ή σαν να έχω τραύματα. Είναι μια ταινία, είναι αυτό που είναι, έχει κάποια ωραία πράγματα, κάποια αστεία, κάποια θλιβερά, ακριβώς αυτό που είναι οι αναμνήσεις και η ζωή, τα έχει όλα. Ήθελα να κάνω μια ταινία για τις αναμνήσεις μου στον Πόρο, να πω κάτι για τις σχέσεις που είχα με την οικογένειά μου.
Η ιστορία της μαμάς που φεύγει είναι κάτι που μου έχουν διηγηθεί. Καθώς άρχισα να την δουλεύω μέσα στα χρόνια, άρχισα να καταλαβαίνω πράγματα που μου έχουν συμβεί. Υπήρχαν και πράγματα που τα είχα γράψει πριν συμβούν, σαν να προβλέπω την κατάληξη των γεγονότων. Η αδερφή μου θυμήθηκε επίσης πολλά συμβάντα, τα πειράγματα, το ψάρεμα. Συνειδητοποίησε πτυχές για εκείνη, για τους γονείς μας, για εμένα, τα οποία δεν θα μπορούσε να τα δει αλλιώς γιατί και σαν οικογένεια δε μιλούσαμε πολύ ο ένας με τον άλλον.
Καμιά φορά, η οικογένεια είναι μια συζήτηση που αποφεύγουμε να κάνουμε με τον εαυτό μας
Ακόμα κι αν είναι πολύ τοξική σχέση, δεν γίνεται να μη σε ενδιαφέρει, θα σε βαραίνει πάντα, εκτός να βρεις έναν τρόπο να το φτιάξεις.
Υπάρχουν σκηνοθέτες που σε επηρέασαν;
Μου αρέσει πάρα πολύ ο Werner Herzog, ο Harmony Korine, ο Peter Tscherkassky, η Agnes Varda. Μου αρέσει πολύ η γλώσσα τους και με έχουν επηρεάσει, αλλά δεν είναι ότι έχω δει και πάρα πολύ σινεμά.
Πρόσφατα είδα Jarmusch, δεν είχα δει ποτέ. Μπορεί να πιάσω ένα όνομα και να δω ό,τι έχει κάνει, να διαβάσω βιβλία και συνεντεύξεις. Μικρός έβλεπα αυτά που έβλεπαν όλοι. Lord of the Rings, Πειρατές της Καραϊβικής, Harry Potter, τέτοια πράγματα. Έχω σπουδάσει ηθοποιός, δεν έχω σπουδάσει σκηνοθεσία.
Στα μαθήματα που κάναμε με τον Φραντζή που ήταν δάσκαλος μου τότε, μας ρωτούσε ποια είναι η αγαπημένη σας ταινία. Έλεγαν κάποιοι για Αγγελόπουλο, εγώ έλεγα για τους Πειρατές της Καραϊβικής, αυτό ήξερα, αυτό μου άρεσε. Όταν τελείωσα το ωδείο και έγραψα το πρώτο μου σενάριο, τότε μου είχε αρέσει πολύ ο Wes Anderson. Οπότε η πρώτη μου ταινία Το Μάτι και το Φρύδι έχει πολλά τέτοια στοιχεία, γιατί αυτό ήξερα. Μετά ανακάλυψα τον Herzog και το Το Τέρας Κοιμάται, έχει πολλά στοιχεία προς εκείνη την πλευρά. Κάθε σκηνοθέτης που ανακάλυπτα, άνοιγε μια νέα πόρτα και ένα διάλογο με το τι θέλω να κάνω. Δεν ήμουν πολύ σινεφίλ, ούτε έβλεπα ποιοτικές ταινίες μικρός.
Δεν έχω πάει σε σχολή κινηματογράφου αλλά όταν ήμουν μικρός, στην έκτη δημοτικού και λίγο αργότερα, έκανα ταινίες με τους φίλους μου. Είχα δει το Mrs. Doubtfire του Robin Williams, μου είχε αρέσει πολύ αυτή η ταινία δεν ξέρω γιατί. Πήρα τηλέφωνο ένα φίλο μου και του λέω: «Θέλεις να έρθεις να κάνουμε μια ταινία;». Καλοκαίρι έκτης δημοτικού, για παιχνίδι, αντί να παίξουμε με τα κομπιούτερ, πήρα την κάμερα της αδερφής μου και λέω «έλα να κάνουμε αυτό». Ξαφνικά, είχαμε φτιάξει μια ιστορία που δεν ξέραμε πώς να τη μοντάρουμε και την προχωρούσαμε με τα βελάκια. Μετά φτιάξαμε κι άλλες ταινίες, μετά έμαθα να μοντάρω.
Έλεγα πώς θα βάλω μουσική και άρχισα να ηχογραφώ τους Πειρατές της Καραϊβικής, ηχογραφούσα με το κινητό και το περνούσα από πάνω. Είναι σαν να κάνω το ίδιο πράγμα και τώρα. Πώς θα κάνουμε πιο ενδιαφέρουσα την σκηνή; Θα πάρω την κάμερα την παλιά και θα τραβήξω την οθόνη του υπολογιστή μου. Η διαδικασία πρώτα είναι δημιουργική και διασκεδαστική και μετά όλα τα άλλα. Οι σκηνοθέτες που θαυμάζω δεν έχουν πάει σε σχολή κινηματογράφου και κανείς δεν το προτείνει. Πάρε ένα κινητό και κάνε μια ταινία, θα μάθεις πολλά περισσότερα. Έμαθα πολλά από τις μικρού μήκους και πήγαινα προς την κατεύθυνση που ήθελα να πάω, χωρίς να με οριοθετεί κάποιος. Δεν περίμενα χρηματοδοτήσεις, έβαζα ό,τι λεφτά είχα και έκανα μια ταινία.
📸 Κωνσταντίνος Βρεττός
Ο κινηματογράφος είναι ένας τρόπος έκφρασης, νιώθεις αυτή την λύτρωση, το έβγαλες από μέσα σου, είναι εκεί πέρα και δεν χρειάζεται να το κουβαλάς πια.
Το διασκεδάζω πολύ, παρά τις δυσκολίες. Άμα κάτσω να γράψω, άμα κάνω μοντάζ, αν πάω μια βόλτα να σκεφτώ ιδέες μπορούν να περάσουν πολλές ώρες και να μην καταλάβω τίποτα, είναι κάτι που μου αρέσει να κάνω. Περνάω πολύ όμορφα κάνοντάς το.
Η «Κιούκα πριν το τέλος του καλοκαιριού» του Κωστή Χαραμουντάνη θα βγει στα θερινά σινεμά τον Μάιο του 2025 από το Cinobo.
