Μετά από 20 χρόνια προσμονής, το πολυσυζητημένο Μετρό Θεσσαλονίκης εγκαινιάστηκε, φέρνοντας αισιοδοξία και ενθουσιασμό με έναν… αστερίσκο.
Το ημερολόγιο έδειχνε Δευτέρα 2 Δεκέμβρη σε μια συννεφιασμένη Θεσσαλονίκη. Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε ήταν επεισοδιακό, αφενός λόγω της κακοκαιρίας Bora, που έμοιαζε σαν να είχε στόχο να ξεριζώσει όσα περισσότερα δέντρα της πόλης μπορούσε, και αφετέρου λόγω της νέας άφιξης στo δίκτυο συγκοινωνιών της πόλης.
Το πολυαναμενόμενο Μετρό Θεσσαλονίκης είναι –παραδόξως– γεγονός. Για πολλούς, όλη η καχυποψία και ο δισταγμός σχετικά με το έργο είχε αντικατασταθεί με ενθουσιασμό ή έστω περιέργεια. Στις 30 Νοεμβρίου, ημέρα των εγκαινίων, πλήθος κόσμου είχε συγκεντρωθεί έξω από σταθμούς παρά τη βροχή, περιμένοντας να ανέβουν στα πρώτα δρομολόγια. Επιτέλους, ένα σημάδι πως η πόλη δεν μένει μονίμως στάσιμη, αλλά ενίοτε προοδεύει.
@xalkitis_ Πανάκριβα και χρυσά #skg #metro #metrothessalonikis #on #thessaloniki #fyp #para5 #theopoula #greece ♬ πρωτότυπος ήχος – georgebelesiotis
Δύο μέρες μετά τα εγκαίνια, αποφάσισα να αφήσω τους δικούς μου δισταγμούς στην άκρη και να δω κι εγώ από κοντά αυτό το πολύπαθο μετρό, για το οποίο ακούω από τότε που ήμουν παιδί. Στο εγχείρημα αυτό δεν ήμουν μόνη, αλλά με τον Κωνσταντίνο, ντόπιο αρχαιολόγο, ο οποίος ήταν καλά ενημερωμένος για όλα τα αρχαιολογικά τεκταινόμενα του μετρό.
Σταθμός πρώτος: Συντριβάνι
Φτάνοντας στο επίπεδο πριν από την αποβάθρα κοιτάζουμε γύρω μας και η αίσθηση είναι περίεργη. Κατακλυζόμαστε από έντονες συζητήσεις ατόμων όλων των ηλικιών, και τους ήχους των κινητών που βγάζουν φωτογραφίες για να απαθανατίσουν τη στιγμή. Ένα νέο αξιοθέατο ήρθε στην πόλη και η είσοδος ήταν δωρεάν.
«Νιώθω πως βρίσκομαι σε ένα έκθεμα που σε έναν μήνα δεν θα υπάρχει», είπε μια έφηβη κοπέλα στους φίλους της καθώς περιμέναμε τον συρμό στην αποβάθρα. Όταν το μετρό καταφτάνει, μοιάζει λιγότερο «απειλητικό» σε σχέση με άλλα μετρό που έχουμε επισκεφθεί. Τα πάνελ και οι σχετικά αθόρυβοι συρμοί δημιουργούν μια πιο άνετη αίσθηση.
«Δεν ξέρω αν θα παραμείνει έτσι» λέω στον Κωνσταντίνο, με τον ίδιο δισταγμό που είχε νωρίτερα η έφηβη κοπέλα.
Σταθμός δεύτερος: Αγίας Σοφίας
Πριν κατέβουμε στη δεύτερη στάση μας, καθόμαστε κοντά στο πίσω παρμπρίζ. Δύο γονείς φωτογραφίζουν τα παιδιά τους μπροστά από το τζάμι, και στη συνέχεια πρέπει να τα παρακαλέσουν να τους ακολουθήσουν, γιατί έπρεπε να κατέβουν.
Μετά από λίγο στρίμωγμα βγαίνουμε κι εμείς από τον συρμό, στοιβαζόμαστε στις κυλιόμενες και ανεβαίνουμε προς τα πάνω. Μου προκαλεί εντύπωση ένα μεγάλο γκρουπ ατόμων που στέκεται μπροστά από μια προθήκη. Όταν βρίσκουμε την ευκαιρία, πλησιάζουμε κι εμείς.
«Τι είναι αυτά;» ρωτάει ένα αγοράκι που στεκόταν δίπλα μας με τον παππού του, και πλησιάζει τόσο που σχεδόν ακουμπάει τη μύτη του στο τζάμι. Το έκθεμα ίσως είναι κάπως χαοτικό για κάποιον που δεν επισκέπτεται τον σταθμό μαζί με ένα άτομο που μπορεί να το εξηγήσει, όμως η εικόνα είναι εντυπωσιακή, σχεδόν συγκινητική. Αποτελεί χειροπιαστή απόδειξη όλων των διαδοχικών εποχών κατά τις οποίες κατοικήθηκε η πόλη, όλων των ανθρώπων που ζούσαν εδώ, και υπενθύμιση όσων δημιούργησαν.
Και πράγματι, γύρω από αυτήν την προθήκη υπάρχει ενθουσιασμός που είχα καιρό να δω στην πόλη για κάτι παρόμοιο. Τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι της πόλης, τουλάχιστον σύμφωνα με τις δικές μου εμπειρίες, σπάνια προσελκύουν τόσο ενδιαφέρον. «Εξάγουμε πολιτισμό», είπε ένα αγόρι γύρω στα 20 στον φίλο του, όταν ξαφνικά εμφανίστηκε μέσα από τον κόσμο.
Σταθμός τρίτος: Βενιζέλου
Το grand finale ήταν προφανές: Ο πολυσυζητημένος και αμφιλεγόμενος σταθμός Βενιζέλου.
Η άφιξή μας, όμως, συνοδεύτηκε από εικόνες που μας επανέφεραν στην πραγματικότητα.
Η ουρά στον γκισέ έκδοσης καρτών είναι μεγάλη και μοιάζει ακινητοποιημένη. Σε μια άκρη, λίγα νερά και μια πινακίδα “Caution: Wet floor” μου θυμίζει τις εικόνες που είχα δει τις προηγούμενες ημέρες με τους σταθμούς που είχαν διαρροή νερού κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας. Ένα από τα μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων ήδη δεν λειτουργεί.
Δεν πτοούμαστε και ανεβαίνουμε τις σκάλες που οδηγούν στον αρχαιολογικό χώρο, προσπαθώντας να μη ποδοπατηθούμε. Το θέαμα που αντικρίζουμε, άλλωστε, αξίζει τον κόπο. Την ίδια άποψη φαίνεται να έχουν και οι γύρω μας, καθώς όλοι έχουν βγάλει τα κινητά τους για να φωτογραφίσουν τον χώρο, και από παντού ακούγονται τα σχόλια άλλων ενθουσιασμένων επισκεπτών.
Μια μικρή πικρία για την απόσπαση θα συνεχίσει να υπάρχει. Το μοναδικό αυτό εύρημα, το οποίο φαίνεται να καμαρώνουμε τόσο, «ξεριζώθηκε» μετά από σχεδόν δύο χιλιετίες από το σημείο που χτίστηκε, παρόλο που υπήρχε ρεαλιστική εναλλακτική. Παρόλα αυτά, ως χώρος παρέμενε μοναδικός, και ο θαυμασμός γύρω του ήταν αδιαμφισβήτητος.
«Άρα έχουν πολύ καιρό που τα βρήκαν» σχολίασε ένα παιδάκι στη μαμά του, έχοντας δει την σχετική παρουσίαση με πληροφορίες δίπλα από τα εκθέματα. «Δεν έχουν πολύ καιρό, τα τελευταία 20 χρόνια που φτιάχνουν το μετρό τα βρήκαν».
«Λίγα είναι 20 χρόνια;» λέει με απορία το παιδάκι.
Ως κάτοικος της Θεσσαλονίκης, είναι δύσκολο να μην χαρείς έστω και λίγο με τα εγκαίνια του μετρό. Πολλά από τα άτομα που έβλεπα, άτομα της γενιάς μου, μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα δεν γνώριζαν πως ήταν το κέντρο χωρίς τις λαμαρίνες και τα εργοτάξια που έφραζαν επί τόσα χρόνια δρόμους και έκρυβαν πλατείες. Τα εγκαίνια έδωσαν την αίσθηση πως κάτι αλλάζει στην πόλη, πως η παραμελημένη συμπρωτεύουσα πράγματι θα εκσυγχρονιστεί.
Παράλληλα όμως, είναι δύσκολο να αγνοήσει κανείς ορισμένα σημάδια «προχειρότητας». Το περίφημο λογότυπο, οι διαρροές στην οροφή, η έλλειψη ενιαίων εισιτηρίων, τα μηχανήματα που δεν δουλεύουν και οι βλάβες που έχουν ήδη σημειωθεί δημιουργούν δεύτερες σκέψεις ακόμα και στους πιο αισιόδοξους. Μετά από 20 χρόνια, λοιπόν, «το πιο σύγχρονο μετρό της Ευρώπης» δημιουργεί αδιαμφισβήτητα χαρά στους κατοίκους της πόλης. Παραμονεύει, όμως, ένα αναπόδραστο «θα δούμε στην πορεία».