Το πόρισμα της έρευνας που διεξήγαγε ο Συνήγορος του Πολίτη αποτελεί καταδικαστικό χτύπημα για τουλάχιστον οκτώ υψηλόβαθμους αξιωματικούς της Ελληνικής Ακτοφυλακής.
Ο Συνήγορος του Πολίτη, ολοκληρώνοντας την έρευνά του για το ναυάγιο της Πύλου, διαπιστώνει μια σειρά σοβαρών και επιλήψιμων παραλείψεων στις υποχρεώσεις έρευνας και διάσωσης από ανώτερους αξιωματικούς του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής (Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.). Όπως υπογραμμίζει η Ανεξάρτητη Αρχή στο πόρισμά της, οι παραλείψεις αυτές συνιστούν σαφείς ενδείξεις για την τεκμηρίωση της θανατηφόρου έκθεσης και της έκθεσης σε κίνδυνο ζωής, υγείας και σωματικής ακεραιότητας των επιβαινόντων στο αλιευτικό Adriana, βάσει του άρθρου 306 Π.Κ., κατά τη διαχείριση του περιστατικού στις 13 και 14 Ιουνίου 2023.
Ο ΣτΠ «αποφάσισε να προβεί σε ιδία έρευνα, με την ειδική αρμοδιότητα του Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας, τον Νοέμβριο του 2023, σε συνέχεια της ρητής άρνησης πειθαρχικής διερεύνησης από το Λιμενικό Σώμα, την οποία είχε ζητήσει η Αρχή στις επιστολές της από τον Ιούνιο 2023, μετά το τραγικό ναυάγιο της Πύλου».
Στο πόρισμα των 148 σελίδων, «συνέβαλε η συγκέντρωση αποδεικτικού υλικού 5.000 περίπου σελίδων, στο οποίο μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονταν έγγραφες απαντήσεις των εμπλεκομένων υπηρεσιών, δημοσιογραφικές έρευνες, 17 ένορκες μαρτυρικές καταθέσεις, μία έκθεση πραγματογνωμοσύνης και μία γνωμοδότηση που ζήτησε η Αρχή, καθώς και ο φάκελος της δικογραφίας».
Η Ανεξάρτητη Αρχή καταλήγει «σε σαφείς ενδείξεις για οκτώ ανώτερους αξιωματικούς του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. ως προς την εκ μέρους τους γνώση και παράβλεψη του κινδύνου για τη ζωή, την υγεία και τη σωματική ακεραιότητα των επιβαινόντων αλλοδαπών στο αλιευτικό Adriana, οι οποίοι κρίνονται ελεγκτέοι για θανατηφόρα έκθεση, καθώς και για έκθεση σε κίνδυνο της ζωής, υγείας και σωματικής ακεραιότητας των επιβαινόντων στο αλιευτικό Adriana, κατά το άρθρο 306 Π.Κ.».
Επιπλέον, το πόρισμα αξιολογεί την καταγγελλόμενη ρυμούλκηση του αλιευτικού Adriana από το σκάφος του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. που ανταποκρίθηκε στο συμβάν.
Τα κρατικά «εμπόδια» στην έρευνα
Ο ΣτΠ καταγγέλλει επίσης ότι «κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία δεν της γνωστοποιήθηκαν, παρά τα σχετικά αιτήματά της, ιδίως τα δεδομένα από το κινητό τηλέφωνο του πλοιάρχου Λ.Σ. του σκάφους αυτού, τα οποία διαθέτει το Ναυτοδικείο Πειραιά, και όλες οι συνομιλίες του πλοιάρχου με το Ε.Κ.Σ.Ε.Δ. του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. μέχρι την ανατροπή του αλιευτικού, για τις οποίες το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. ενημέρωσε, ότι δεν κατεγράφησαν ψηφιακά, παρά τις περί του αντιθέτου προβλεπόμενες διατάξεις».
Παρόμοια, η Αρχή δεν έλαβε το καταγραφικό υλικό από τις κάμερες του σκάφους του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ., με τη σχετική ενημέρωση να αναφέρει ότι το σύστημα δεν λειτουργούσε λόγω βλάβης. Η εξέταση αυτού του αποδεικτικού υλικού θεωρείται κρίσιμη για τη θεμελίωση ευθυνών σχετικά με την πρόκληση του ναυαγίου.
Το πόρισμα της Ανεξάρτητης Αρχής διαβιβάστηκε στον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής για την άσκηση πειθαρχικής δικαιοδοσίας, καθώς και στην Εισαγγελία του Ναυτοδικείου Πειραιά, προκειμένου να αξιολογηθεί η νομική υπόσταση των σχετικών ποινικών αδικημάτων.
Οι συγκρίσεις με το Φαρμακονήσι
Ο Συνήγορος του Πολίτη, Ανδρέας Ποττάκης, τόνισε ότι «για την Ανεξάρτητη Αρχή, η διαφάνεια της διοικητικής δράσης και η απόδοση ευθυνών, όπου υπάρχουν, για το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου αποτελεί στοιχειώδες δικαιοκρατικό αίτημα, άρρηκτα συνδεδεμένο με το σεβασμό στο κράτος δικαίου, όπως και η ενδελεχής διερεύνηση από τη διοίκηση, κάθε άλλου περιστατικού που συνδέεται με προσβολή του δικαιώματος στη ζωή, την υγεία και τη σωματική ακεραιότητα».
Ο ΣτΠ υπενθύμισε τις αρχές που έχει διαμορφώσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), το οποίο, στην υπόθεση του ναυαγίου του Φαρμακονησίου, επεσήμανε ότι οι αρχές «δεν έλαβαν, στο πλαίσιο των εξουσιών τους, τα μέτρα που μπορούσαν να θεωρηθούν, ευλόγως, ικανά να αποτρέψουν τον κίνδυνο».
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το πρωταρχικό ζήτημα σε μια επιχείρηση έρευνας και διάσωσης είναι εάν οι ενέργειες των αρχών «επικεντρώθηκαν επαρκώς και καταλλήλως, στη ζωή» των εμπλεκομένων ατόμων.