Μέλη απεξαρτησιακών προγραμμάτων αντιδρούν στον νέο νόμο, κάνοντας λόγο για κατάρρευση εμπιστοσύνης και κινδύνους υποτροπής.
Σοβαρές ανησυχίες εκφράζουν οι θεραπευόμενοι και οι εργαζόμενοι σε προγράμματα απεξάρτησης σε όλη τη χώρα, μετά την εφαρμογή του νέου νόμου που θεσπίστηκε το καλοκαίρι του 2024, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Μάνου Φραγκιουδάκη για το NEWS24/7. Ο νόμος αυτός ενοποιεί όλες τις σχετικές δομές υπό την εποπτεία του ΕΟΠΑΕ (Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων), προκαλώντας αντιδράσεις από την αντιπολίτευση και ανθρώπους των ίδιων των κοινοτήτων.
Η εμπειρία του Ηλία από το πρόγραμμα ΑΡΓΩ
Ο Ηλίας, που συμμετέχει στο πρόγραμμα ΑΡΓΩ στη Θεσσαλονίκη, δηλώνει: «Εδώ και έξι μήνες είμαι καθαρός. Βρίσκομαι στο πρόγραμμα ΑΡΓΩ, της ανοικτής θεραπευτικής κοινότητας Θεσσαλονίκης». Περιγράφει πως βρήκε για πρώτη φορά στην κοινότητα αποδοχή, φροντίδα και προσωπική ανάπτυξη: «Η κατανόηση και η φροντίδα με την οποία με περιέβαλαν οι άνθρωποι που συνάντησα εκεί ήταν κάτι που δεν έχω ξαναγνωρίσει στη ζωή μου».
Το πρόγραμμα, που λειτουργεί από το 1998, δεν χρησιμοποιεί υποκατάστατα και στηρίζεται στη θεραπευτική σχέση και την ενεργή συμμετοχή των μελών. Προσφέρει ατομικές και ομαδικές συνεδρίες, ενώ διαθέτει κοινωνικές πρωτοβουλίες όπως το αγρόκτημα και τη συνεταιριστική επιχείρηση «Βιοκοφινάκι». Όπως εξηγεί ο Ηλίας, «είναι ένα πολύ επιτυχημένο και πολύ λειτουργικό μοντέλο».
Εν μέσω αλλαγών: απώλεια προσώπων-κλειδιών
Ωστόσο, οι πρόσφατες αλλαγές έχουν επηρεάσει δραματικά την αίσθηση σταθερότητας του προγράμματος. Ο Ηλίας αφηγείται πως ενημερώθηκαν ότι μπορεί να ξεκινήσει η αντικατάσταση θεραπευτών και η σύμπτυξη ομάδων από διαφορετικά προγράμματα. Πράγματι, δύο σημαντικοί θεραπευτές και η μοναδική νοσηλεύτρια απομακρύνθηκαν. «Αρχίσαμε να ανησυχούμε… Εκτός από αυτούς τους δύο, μετέφεραν και την γραμματέα του προγράμματος και μοναδική νοσηλεύτρια…».
Η κρίσιμη σημασία της εμπιστοσύνης
Για τους θεραπευόμενους, οι σχέσεις με τους θεραπευτές δεν είναι απλές επαγγελματικές αλληλεπιδράσεις αλλά βαθιά προσωπικές. Όπως τονίζει ο Ηλίας: «Ξεκινώντας αυτό το πρόγραμμα, σου παίρνει μήνες να εμπιστευτείς… Ο άνθρωπος αυτός με ξέρει, έχουμε κλάψει παρέα». Οι απρόσμενες αλλαγές τους προκαλούν άγχος και ανασφάλεια, με την προοπτική υποτροπής να γίνεται όλο και πιο πραγματική.
Πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις
Η νέα νομοθεσία δέχεται έντονη κριτική από την αντιπολίτευση. Κόμματα όπως το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν καταθέσει ερωτήσεις και καταγγελίες στη Βουλή, μιλώντας για την υποβάθμιση δημοσίων δομών και την ισοπεδωτική ενοποίηση προγραμμάτων με διαφορετικές φιλοσοφίες. Όπως επισημαίνεται, στόχος φαίνεται να είναι η εξοικονόμηση κόστους μέσω μιας «ρομποτικής διοίκησης», που απομακρύνεται από τις πραγματικές ανάγκες των θεραπευόμενων.
Κοινή κινητοποίηση από ΑΡΓΩ και ΚΕΘΕΑ
Σε απάντηση, τα μέλη του προγράμματος ΑΡΓΩ συνέστησαν συντονιστική επιτροπή. Απαιτούν την κατάργηση του νόμου 5129/2024, ενίσχυση των υποδομών και επαναφορά του θεραπευτικού προσωπικού. Συνεργάζονται επίσης με θεραπευόμενους του ΚΕΘΕΑ Θεσσαλονίκης για συντονισμένες ενέργειες.
Η δική τους αλήθεια: «Όλα λάθος – μέχρι που ανοίξαμε την πόρτα ενός προγράμματος απεξάρτησης»
Σε ανακοίνωσή τους οι θεραπευόμενοι αναφέρουν:
«Στη ζωή μας διαλέγαμε πάντα τον λάθος δρόμο… Όλα λάθος».
Και συνεχίζουν: «Μέχρι που ανοίξαμε την πόρτα ενός προγράμματος απεξάρτησης… Και οι περισσότεροι από εμάς, μάθαμε πάλι να εμπιστευόμαστε, να κοιτάμε στα μάτια, να ελπίζουμε…».
Κατηγορούν το νέο νομοθέτημα για προχειρότητα, ταξική μεροληψία, και για έλλειψη αξιολόγησης των υπαρχόντων δομών. «Η προχειρότητα με την οποία γράφτηκε αυτό το νομοσχέδιο είναι ξεκάθαρη… ΚΑΜΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ!».
Αμφισβητούν την ιδέα πως όλοι οι πρώην εξαρτημένοι παραμένουν «ασθενείς εφ’ όρου ζωής»: «Οι πρώην εξαρτημένοι είναι ενεργά μέλη της κοινωνίας…».
Επισημαίνουν ακόμη πως η εξοικονόμηση πόρων θα αποβεί τελικά ζημιογόνα για την κοινωνία και την οικονομία.
Και καταλήγουν με έκκληση:
«Ζητάμε τη βοήθεια της κοινωνίας… Είμαστε δικά σας παιδιά. Οι ζωές μας έχουν νόημα».
Η θέση του ΕΟΠΑΕ
Το Magazine απηύθυνε ερωτήματα προς τον ΕΟΠΑΕ για τις διαμαρτυρίες των θεραπευόμενων. Ο Οργανισμός απάντησε, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, πως «σε κανένα αδιέξοδο δεν οδηγούνται τα θεραπευτικά προγράμματα» και ότι οι αλλαγές αποσκοπούν σε καλύτερη οργάνωση και προσβασιμότητα.