Η Ευρώπη βρέθηκε σε ρόλο θεατή το βράδυ της Τετάρτης (13/02), καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν συζήτησαν, σε κλίμα προσωρινής σύμπνοιας, για το μέλλον της Ουκρανίας.
Ήταν η στιγμή που Ευρωπαίοι και Ουκρανοί φοβόντουσαν εδώ και καιρό. Όταν τελικά έφτασε, μέσα σε ένα παγωμένο απόγευμα στο Κίεβο, το απροσδόκητο ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ προκάλεσε σοκ στους συμμάχους της Ουκρανίας, όπως ανέφερε το Politico. Οι ΗΠΑ ουσιαστικά απέσυραν τη στήριξή τους, με τον Τραμπ να ανακοινώνει άμεσες διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν και να προτρέπει τον Ζελένσκι να εγκαταλείψει την ιδέα ανάκτησης των χαμένων εδαφών.
Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, αποκάλυψε τη νέα στρατηγική των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια συνάντησης στο ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. «Η επιδίωξη αυτού του απατηλού στόχου θα παρατείνει μόνο τον πόλεμο και θα προκαλέσει περισσότερη δυστυχία», δήλωσε, υπονοώντας ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να ανακτήσει την Κριμαία και την ανατολική Ουκρανία. Παράλληλα, προειδοποίησε πως οι ΗΠΑ αποσύρουν τη δέσμευσή τους για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, αφήνοντας την πρωτοβουλία στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Λίγο αργότερα, ο Τραμπ επιβεβαίωσε την αλλαγή πορείας, γράφοντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Μόλις είχα μια μακρά και εξαιρετικά παραγωγική τηλεφωνική συνομιλία με τον Πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν». Δήλωσε επίσης πως «θα αρχίσουμε καλώντας τον Πρόεδρο Ζελένσκι της Ουκρανίας για να τον ενημερώσουμε για τη συνομιλία… Καμία άλλη ζωή δεν πρέπει να χαθεί!».
Το CNN σχολίασε ότι οι ανακοινώσεις Τραμπ και Χέγκσεθ σηματοδοτούν ένα ξεκάθαρο ρήγμα στις σχέσεις ΗΠΑ-Ευρώπης, αναδεικνύοντας την πολιτική «Πρώτα η Αμερική» και την αντίληψη του Τραμπ για τις διεθνείς συμμαχίες ως οικονομικές συναλλαγές. Οι κινήσεις αυτές υπογραμμίζουν την απεξάρτησή του από το παραδοσιακό κατεστημένο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Ο Ζελένσκι δεν συμμετείχε αρχικά στις συνομιλίες, γεγονός που προκάλεσε ανησυχία στο Κίεβο. Όταν τελικά μίλησε με τον Τραμπ, αυτός απέφυγε να απαντήσει αν η Ουκρανία θα είναι ισότιμος εταίρος στις διαπραγματεύσεις, λέγοντας: «Ενδιαφέρουσα ερώτηση». Ο Χέγκσεθ ήταν πιο άμεσος: η Ουκρανία δεν θα επιστρέψει στα σύνορα του 2014, δεν θα μπει στο ΝΑΤΟ και δεν θα υπάρξει αμερικανική συμμετοχή σε ειρηνευτική αποστολή.
Για τον Πούτιν, η Τετάρτη ήταν η καλύτερη μέρα από την έναρξη της εισβολής. Η προσέγγιση του Χέγκσεθ αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα ότι κανείς στη Δύση δεν πίστευε πως η Ουκρανία μπορούσε να ανακτήσει όλα τα χαμένα εδάφη. Ωστόσο, αφαιρώντας αυτό το διαπραγματευτικό χαρτί από το τραπέζι, ο Τραμπ στέρησε από τους Ουκρανούς μια πιθανή πίεση προς τον Πούτιν.
Ο Ζελένσκι προσπάθησε να διατηρήσει ψύχραιμη στάση, συνοψίζοντας τη συνομιλία του με τον Τραμπ ως «ουσιαστική» και λέγοντας: «Ο Πρόεδρος Τραμπ μοιράστηκε λεπτομέρειες της συνομιλίας του με τον Πούτιν… Όπως είπε ο Πρόεδρος Τραμπ, ας το προχωρήσουμε.»
Ευρωπαίοι διπλωμάτες εμφανίστηκαν αμήχανοι, καθώς οι σχέσεις με την Ουάσινγκτον είναι ήδη τεταμένες. Η Κάγια Κάλας έγραψε στο Χ: «Η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας είναι αδιαπραγμάτευτες.» Η Γερμανίδα Υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, τόνισε: «Η ειρήνη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μαζί. Και αυτό σημαίνει: με την Ουκρανία και με τους Ευρωπαίους.»
Η προσέγγιση του Χέγκσεθ, αν και αναμενόμενη, αιφνιδίασε ακόμα και τους πιο προετοιμασμένους συμμάχους των ΗΠΑ. Όπως σημείωσε το CNN, επικύρωσε την απαίτηση του Τραμπ για αύξηση των αμυντικών δαπανών των συμμάχων και ξεκαθάρισε ότι οι ΗΠΑ επικεντρώνονται πλέον περισσότερο στην Κίνα παρά στην Ευρώπη.
Ο Τραμπ, που ανέκαθεν θαύμαζε αυταρχικούς ηγέτες, φαίνεται να πιστεύει πως οι μεγάλες δυνάμεις έχουν δικαίωμα να ελέγχουν τις περιφέρειές τους. Αυτό ενισχύει τους φόβους ότι η στάση του απέναντι στη Ρωσία δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο.