Ο εμπνευστής του Save Your Hood, Βασίλης Σφακιανόπουλος, μίλησε στη Χρύσα Λύκου, για τα καλοκαίρια που περνά ανάμεσα στις φλόγες, το τραυματισμένο ζαρκάδι που ελευθέρωσε στη Δαδιά και την προσπάθεια να πείσει τον εαυτό του ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει όλα.
Πάνε λίγα μόλις χρόνια, μπορεί κι αιώνες από τότε που αραγμένες σε ένα καναπέ με έναν παλιό ανεμιστήρα να μας πλευριτώνει λέγαμε τυχαία ονόματα νησιών και βουνών, μέρη που ονειρευόμασταν να κρυφτούμε και να ξεκουράσουμε τον χειμώνα, μέσα στο καλοκαίρι. Σήμερα, υπάρχουν ημέρες που ο Κώστας μου λέει ότι κάθε που ανανεώνει τις σελίδες που παρακολουθεί στο Internet, του εμφανίζεται και μια νέα φωτιά, διαλύοντας τον χάρτη. Για τα τελευταία πολύ δύσκολα καλοκαιρία, μίλησα με τον Βασίλη Σφακιανόπουλο, εμπνευστή της ομάδας Save Your Hood, που έγινε αρχικά γνωστή μέσα από τις δράσεις καθαρισμού των γειτονιών από τα σκουπίδια σε όλη την Ελλάδα και που σήμερα αγκαλιάζουν την άγρια ζωή που ξεφεύγει απ’ τις φλόγες.
Μπαίνουμε αγκομαχώντας σε ένα καφέ του κέντρου, για να είναι κοντά στο επόμενο ραντεβού του. Γκρινιάζω σαν να τον ξέρω καιρό, μου φταίνε τα τσιμέντα, η αποψίλωση του κέντρου, οι σκιές που χάθηκαν μαζί με τα δέντρα, τα πάρκα κι ό,τι δίνει ανάσα σε μια πόλη που η άσφαλτος μας τηγανίζει σε κάθε βήμα. Συμφωνούμε ότι στην Ελλάδα, έχουμε αναπτύξει την έννοια του ιδιωτικού χώρου εξυμνώντας την αξία του, παραμελώντας και συναινώντας στην εξαθλίωση του δημόσιου. Αρκεί το σπίτι μας να είναι καθαρό και η οικογένεια μας καλά. Τίποτα άλλο δεν μας απασχολεί.
Τον ρωτάω αν θα φύγει για διακοπές
«Τα τελευταία τέσσερα καλοκαίρια δεν έχω ζήσει διακοπές. Ενώ φεύγω, τελικά τις κόβω στη μέση, νιώθω ότι δεν μπορώ να μη βρεθώ στο πεδίο, να μη βοηθήσω στη φωτιά. Με φοβίζει, η σκέψη ότι για μια ακόμη χρονιά θα θρηνήσω κάτι το οποίο θεωρούσα εξαιρετικά τυχερός που έχω κοντά μου, όπως ένα δάσος, κι απ’ την άλλη δεν θα απολαύσω στιγμές χαλάρωσης με τον γιο μου. Πέρυσι, ήταν μια χρονιά που ξεκίνησε αισιόδοξα με μεγάλα ποσοστά βροχοπτώσεων και υγρασίας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Ιούνιος ήταν ένας φανταστικός καλοκαιρινός μήνας, σκεφτήκαμε πως θα τη γλιτώσουμε. Τελικά, όλα ήταν χειρότερα».
«Φέτος, από τα μέσα Μαΐου έχουμε παρατεταμένους καύσωνες κι ακούμε να λένε απ’ τις αρχές Ιουλίου: “Τι καλά που αντιδρά ο κρατικός μηχανισμός” και ότι “Δεν έχει ξεφύγει καμία φωτιά”. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι τις προηγούμενες χρονιές, τέλη Ιουλίου αρχές Αυγούστου, γίνονταν τα χειρότερα. Τρέμω! Πλέον, κάθε καλοκαίρι με κυριεύει η ανησυχία για το να είμαστε καλύτεροι απ’ την προηγούμενη χρονιά, αν έχουμε οργανώσει τα πράγματα καλύτερα ώστε να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί, να σώσουμε ο,τιδήποτε αν σώζεται».
Τον ρωτάω για τη διαδικασία της προετοιμασία της ομάδας τους
«Το βασικό που επιδιώκουμε είναι η καλύτερη συνεργασία με όλους τους φιλοζωικούς φορείς, να καταφέρνουμε να συνεργαζόμαστε σαν μια ομάδα, αντιμετωπίζοντας την κατάσταση και φροντίζοντας όσο πιο έγκαιρα γίνεται τόσο για τα ζώα συντροφιάς, όσο και για την άγρια ζωή, που είναι κι ο βασικός μας τομέας. Σε επίπεδο πρόληψης, δυστυχώς, το Save your hood δεν έχει αρκετή δύναμη αυτή τη στιγμή, ώστε να ανταπεξέλθει σε αυτό. Θέλω να πιστεύω ότι και με τη φετινή εμπειρία, του χρόνου θα μπορούμε να καταθέσουμε προτάσεις με νόημα για τη χώρα, ώστε να πιέσουμε να υιοθετηθούν εγκαίρως».
Ο Βασίλης, είναι απ’ τους πρώτους που θα βρεθεί στο μέτωπο της φωτιάς
«Έχω λάβει κατάλληλη εκπαίδευση και μαζί με μια μικρή ομάδα που δεν τη συσχετίζω με το Save your hood, βοηθάμε με κάθε τρόπο στην πυρόσβεση, ενώ ταυτόχρονα καταγράφω τις ανάγκες που προκύπτουν. Όταν η φωτιά σβήσει, αρχίζει με την ομάδα μου, η διάσωση της άγριας ζωής. Υπάρχει όμως κι ένα επιπλέον στάδιο, αν αξιολογήσουμε ότι χρειάζεται μια μεγάλη δράση, ανοιχτή στους εθελοντές. Πριν συμβεί όμως κάτι τέτοιο, προϋποθέτει διάφορες μελέτες. Αρχικά, να δούμε την έκταση που έχει καεί, τη βιοποικιλότητα που είχε και να επικοινωνήσουμε με το δασαρχείο και τους αρμόδιους φορείς. Έπειτα, να γίνει από μια μικρή ομάδα επιτόπια έρευνα που θα ελέγξει όλη την περιοχή για απώλειες ζώων αλλά και σημάδια ζωής. Η περιοχή πρέπει να χαρτογραφηθεί ώστε να εκτιμηθούν οι κίνδυνοι για τον εθελοντή και να σχεδιαστεί η αποστολή κι ο τρόπος δράσης, για να γίνει τελικά το ανοιχτό κάλεσμα».
Τον ρωτάω αν είναι όσο δύσκολο ακούγεται και μου απαντά ότι είναι πολύ περισσότερο
«Σε μια κρίση υπάρχουν πάρα πολλοί οι παράμετροι. Φορείς, ομάδες ανθρώπων, ευθύνη για τους εθελοντές σου και φυσικά να έχει αποτέλεσμα αυτό που κάνεις για τα ζώα για τα οποία βρίσκεσαι εκεί. Αν είναι να πάρεις ένα ζώο απ’ τη Δαδιά και να το μεταφέρεις στην Αθήνα τραυματισμένο κι ετοιμοθάνατο, τι να το κάνεις; Πρέπει να βρεις άμεσα έναν τρόπο να περιθαλπτεί εγκαίρως και σωστά, στον τόπο που βρέθηκε».
Απ’ την ώρα που βρεθήκαμε σκέφτομαι διαρκώς να του πω: «Ναι, αλλά ευτυχώς δεν θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές», το αφήγημα που τρεντάρει όσο κανένα τα τελευταία χρόνια και που μετατρέπει τον άνθρωπο σε βασιλιά του πλανήτη, που μόνο η δική του ζωή λογίζεται σαν απώλεια. «Σε κάθε πυρκαγιά, όλοι μιλάνε για περιουσίες που χάθηκαν και για ανθρώπινες ζωές που ενδέχεται να έχουν χαθεί. Στη φωτιά στη Σταμάτα, βρήκαμε καμένο ένα μωρό αλεπουδάκι. Κατά τα άλλα, δεν θρηνούμε ζωές. Να μιλήσω για τον Έβρο; Ξεπερνά κάθε φαντασία το πόσα νεκρά ζώα βρήκαμε».
Τον ρωτάω για το ψυχικό κόστος όλης αυτής της διαδικασίας
«Όλοι φεύγουν με χαμόγελο απ’ τις δράσεις. Ακόμα κι αν εσύ δεν βρεις κάποιο ζωντανό ζώο, αν βρει ο διπλανός σου χαίρεσαι. Κι όταν, στο τέλος της δράσης, βλέπεις πόσες ζωές έχουν βρεθεί και είναι καλά ή είναι τραυματισμένες και θα γίνουν καλά, μόνο φως υπάρχει μέσα στο σκοτάδι».
Συζητάμε για τις εξοργιστικές εικόνες που έχουν καταγραφεί σε βίντεο και φωτογραφίες, με ζώα δεμένα κι εγκαταλελειμμένα δίπλα στη φωτιά. «Πρόσφατα, στη φωτιά στην Κερατέα, βρήκαμε ένα σπίτι καμένο με έναν δεμένο σκύλο στην αυλή. Δεν ήταν σε καλή κατάσταση, βρισκόταν σε ένα καμένο τοπίο χωρίς νερό και σκιά. Μιλήσαμε με την πυροσβεστική και την αστυνομία, υπηρεσίες οι οποίες είχαν ζητήσει από τον ιδιοκτήτη να το πάρει. Τον πήρε και τον ξαναπήγε πίσω στα καμένα. Για ποιο λόγο; Βρες μια λύση για το ζώο σου. Πέρυσι στην Πεντέλη, ήταν δύο σκυλιά σε ένα μπαλκονάκι δεμένα ακριβώς δίπλα στη φωτιά. Στήσαμε ολόκληρη επιχείρηση να τα κατεβάσουμε και να βρούμε τους ιδιοκτήτες τους που ήταν διακοπές. Τι μας είπαν; Αν μπορούμε να τα κρατήσουμε μια εβδομάδα για να μη χαλάσουν το πρόγραμμά τους και γυρίσουν νωρίτερα. Είναι εξοργιστικό αλλά μια μεγάλη μερίδα πολιτών, αντιλαμβάνεται τα κατοικίδια του σαν αντικείμενα».
Ο Βασίλης μου περιγράφει στιγμές από τις διασώσεις με τους εθελοντές του
«Αν δεις περσινές φωτογραφίες μας, θα δεις να κρατάμε τις χελώνες ανάποδα, μιας και μας είχαν ενημερώσει ότι έτσι δεν κινδυνεύουμε από το να μας γδάρουν. Τελικά, διαπιστώσαμε ότι το στρες που δημιουργείται σε μια χελώνα όταν της συμβαίνει αυτό, ξεπερνά κάθε όριο. Τώρα ξέρουμε και το κάνουμε σωστά, προσπαθούμε να γινόμαστε διαρκώς καλύτεροι. Ξέρεις ότι οι χελώνες είναι ένας πολύτιμος κρίκος στην αναγέννηση του τόπου. Γι’ αυτό αντέχουν. Έχουν μηχανισμούς για να κρύβονται κι όχι για να φεύγουν. Όταν εκπαιδευτήκαμε από Γάλλους ειδικούς που τις μελετάνε πάνω από 20 χρόνια, καταλάβαμε πόσο αξιοθαύμαστο ζώο είναι. Δεν είναι καθόλου καημενούλια, αλλά απ’ τα πιο σκληροτράχηλα ζώα που υπάρχουν και που πρέπει να τις επιστρέφουμε πάντα στο σημείο που τις βρήκαμε. Τις ενυδατώνουμε, τους παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες κι αν είναι υγιείς τις επιστρέφουμε στις τρύπες που τις βρήκαμε, βάσει των συντεταγμένων που κρατά κάθε εθελοντής που βρήκε κάθε ζώο. Τις ίδιες συντεταγμένες κρατάμε και για τα νεκρά ζώα».
«Δεν μπορώ, επίσης, να ξεχάσω εκείνο το ζαρκάδι στη Δαδιά. Το βρήκαμε γεμάτο εγκαύματα, καταφέραμε όμως και το πιάσαμε. Ο αρμόδιος φορέας μας υπαγόρευσε ένα ευρύχωρο κλουβί για να το βάλουμε μέχρι να περιποιηθούμε τα τραύματά του. Η χαρά μας ήταν απερίγραπτη. Την επόμενη ημέρα, το ζαρκάδι ήταν γεμάτο πληγές. Ήταν αφηνιασμένο, έπαιρνε φόρα κι έπεφτε στα κάγκελα. Μας έπιασε πανικός, δεν ξέραμε πώς να το ηρεμήσουμε. Άνοιξα την πόρτα και το άφησα να φύγει. Ήμασταν επικίνδυνοι γι’ αυτό το ζώο. Γνωρίζαμε πώς να το πιάσουμε, όχι όμως πώς θα το περιθάλψουμε. Πρέπει να γνωρίζεις ότι δεν μπορείς να ξέρεις ούτε να τα κάνεις όλα. Μέχρι και σήμερα προσπαθώ με δυσκολία να αποδεχτώ ότι δεν είναι δικιά μου κάθε μάχη».
Τελικά, η διατήρηση της ομορφιάς μέσα στο σκοτάδι, γίνεται χωρίς θυσία;
«Τίποτα δεν γίνεται χωρίς θυσία. Οφείλεις να βρεις ισορροπία σε αυτό που κάνεις και στην προσωπική σου ζωή, όμως χωρίς θυσία δεν παλεύεις κι αυτό είναι το νόημα. Αν ξέρεις τι θυσιάζεις κάθε φορά, βοηθάς περισσότερο. Δράση! Όσο δρούμε, επηρεάζουμε κι όσο επηρεάζουμε, πετυχαίνουμε περισσότερο πράγματα».