«Δικαιοσύνη για το έγκλημα στην Πύλο – Ένας χρόνος μετά» έφερε τον τίτλο η συνέντευξη Τύπου όπου συζητήθηκε το χρονολόγιο, οι παραλείψεις, οι ευθύνες και τα κρίσιμα στάδια της μη ενεργοποίησης διάσωσης εκατοντάδων ψυχών εκ μέρους των ελληνικών αρχών.
Τα μελανά σημεία της Ιστορίας δεν ανήκουν στο μακρινό παρελθόν. Γράφονται στο σήμερα και στο κοντινό χτες. Οι μελλοντικοί ιστορικοί θα αναρωτιούνται. Πώς γίνεται να έχεις στα ανοιχτά της Πύλου ένα σκάφος με 750 ανθρώπους σε κίνδυνο, οι οποίοι ζητούν βοήθεια από τις 11 το πρωί μέχρι τις 2.30 το βράδυ, οπότε και βυθίστηκαν, χωρίς κανένας από όσους είχαν ενημερωθεί να κινητοποιείται για να τους διασώσει;
Η απάντηση είναι απλή και ίσως για αυτό τόσο απάνθρωπη και τραγική. Οι ευθύνες κάτω από το ευρωπαϊκό χαλί είναι οι ρατσιστικές, αντιμεταναστευτικές πολιτικές της ΕΕ και των κρατών-μελών της.
Ακριβώς έναν χρόνο πριν είδαμε να εκτυλίσσεται το μεγαλύτερο πολύνεκρο ναυάγιο και μεγαλύτερο ρατσιστικό έγκλημα που καταγράφηκε στη Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια.
Σχεδόν 650 νεκροί, αγνοούμενοι, συγγενείς και επιζώντες αναζητούν δικαίωση και δικαιοσύνη. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, 84 σωροί έχουν ανασυρθεί, ενώ οι υπόλοιποι εκατοντάδες σωροί βρίσκονται κάπου στον βυθό του Ιονίου και 18 παραμένουν άταφοι μέχρι και σήμερα στο Σχιστό.
Στη συνέντευξη Τύπου στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθήνας συμμετείχαν οι δικηγόροι Γιάννα Κούρτοβικ, Δήμητρα Λιναρδάκη, Μαρία Παπαμηνά, Κατερίνα Πουρναρά και Ελένη Σπαθανά, με συντονιστή τον Βασίλη Παπαδόπουλο, δικηγόρο και πρόεδρο του ΔΣ του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), οι οποίοι μίλησαν για το χρονικό του ναυαγίου, τις ευθύνες και τις παραλείψει των ελληνικών και ευρωπϊκών αρχών, καθώς και την μήνυση που έχει υποβληθεί από 53 –μέχρι στιγμής– διασωθέντες κατά παντός υπευθύνου που συνέβαλε στο ναυάγιο και τον θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων.
Συνέντευξη Τύπου: «Δικαιοσύνη για το έγκλημα στην Πύλο – Ένας χρόνος μετά»
— lolos marios (@lolosmarios) June 13, 2024
Πληροφορία που δεν ήξερα.
Παραμένουν 18 άταφοι σωροί. 8 δεν έχουν ταχτοποιηθεί. Οι 10 όμως παραμένουν άταφοι γιατί δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα να ταφούν σε μουσουλμανικό νεκροταφείο
Πόσο ξεφτίλα; pic.twitter.com/6hlgYToNgf
Το χρονικό «πολλών προαναγγελθέντων θανάτων»
«Πριν από έναν ακριβώς χρόνο, ένα αλιευτικό σκάφος, έπειτα από πέντε ημέρες πλεύσης βρίσκεται νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου. Το σκάφος έχει ξεκινήσει από το Τομπρούκ της Λιβύης. Πριν από ακριβώς ένα χρόνο, 750 άνθρωποι βρίσκονται σε κίνδυνο ζωής. Δύο τουλάχιστον επιβαίνοντες έχουν ήδη καταλήξει. Οι προμήθειες σε νερό και τρόφιμα έχουν ήδη τελειώσει. Στο σκάφος δεν υπάρχει κανένα σωστικό μέσο. Στο αλιευτικό υπάρχουν γυναίκες και παιδιά».
«Στις 11 η ώρα, ένα χρόνο πριν, το κέντρο επιχειρήσεων της Ρώμης που είχε ειδοποιηθεί από την ακτιβίστρια Ναουάλ Σουφί, ενημερώνει το ενιαίο κέντρο συντονισμού έρευνας και διάσωσης του λιμενικού σώματος και τον Frontex ότι ένα αλλιευτικό με περίπου 750 άτομα πλέει στα διεθνή ύδατα, νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου στην ελληνική περιοχή ευθύνης για έρευνα και διάσωση. Το κέντρο επιχειρήσεων της Ρώμης ενημερώνει ότι επί τους σκάφους υπάρχουν ήδη δύο νεκρά παιδιά. Βρισκόμαστε στο πρώτο χρονικά σημείο στο οποίο θα έπρεπε να ξεκινήσει η επιχείρηση έρευνας και διάσωσης αλλά δεν ξεκίνησε» έτσι ξεκίνησε η αφήγηση της Δήμητρας Λιναρδάκη από την Πρωτοβουλία δικηγόρων και νομικών για το ναυάγιο της Πύλου των δραματικών στιγμών που έζησαν εκατοντάδες άνθρωποι μερικά χιλιόμετρα δίπλα μας.
«Στις 12.47, αεροσκάφος επιτήρησης του Frontex εντοπίζει το αλλιευτικό σκάφος που έπλεε με χαμηλή ταχύτητα εντός της ελληνικής ΣΑΡ και δεν φαίνεται να διαθέτει σωστικό εξοπλισμό και ειδοποιεί άμεσα τις ελληνικές αρχές. Βρισκόμαστε στο δεύτερο χρονικά σημείο στο οποίο θα έπρεπε να ξεκινήσει η επιχείρηση έρευνας και διάσωσης και πάλι δεν ξεκίνησε. Σχεδόν τρεις ώρες μετά την ενημέρωση από τις ιταλικές αρχές, στις 14.10, το λιμενικό κινητοποιεί το πρώτο επιχειρησιακό μέσο. Ένα ελικόπτερο από τη Μυτιλήνη με προορισμό τον εντοπισμό του αλληλευτικού σκάφους. Προξενεί πραγματικά τεράστια εντύπωση, γιατί δεν κινητοποιήθηκαν καταρχάς νωρίτερα επιχειρησιακά μέσα με βάση τις πληροφορίες των ιταλικών αρχών και γιατί επιλέγεται το πρώτο μέσο να είναι ελικόπτερο εφόσον οι συντεταγμένες και η από αέρος εικόνα, η οποία επιβεβαίωνε ήδη ότι το σκάφος βρισκόταν σε κίνδυνο, είχε ήδη δοθεί από το Frontex».
«Στις 15.17 επιβαίνοντες στο αλληλευτικό σκάφος επικοινωνούν με τη γραμμή επείγουσας βοήθειας στη Μεσόγειο, το Alarm Phone και ενημερώνουν ότι βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο και ότι δεν θα επιβιώσουν τη νύχτα. Στις 15.35 το ελικόπτερο του λιμενικού εντοπίζει πλέον το αλληλευτικό σκάφος να πλέει, με σταθερή πορεία, με σταθερή ταχύτητα και με ικανό αριθμό ατόμων στα καταστρώματά του. Στις φωτογραφίες από το ελικόπτερο, οι πρόσφυγες στο πλοίο φαίνονται να κουνούν τα χέρια τους ζητώντας βοήθεια. Την ίδια ώρα, 4,5 ώρες δηλαδή μετά την αρχική κλήση, το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας & Διάσωσης δίνει εντολή σε ένα από τα πλωτά του σκάφη, το πλωτό περιπολικό ΛΣ 920, να αποπλεύσει από τα χανιά της Κρήτης, με προορισμό τη θαλάσσια περιοχή νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου, για τον εντοπισμό του Αλευτικού.
The Pylos Massacre, one year on
— @alarmphone (@alarm_phone) June 13, 2024
Exactly one year ago, at 16:53h on 13 June 2023, we alerted the Hellenic Coast Guard to over 700 people in distress near #Pylos in Greece. They could still be alive today but due to a state crime, most of them are not. 1/6https://t.co/SiFZJXnh2Q pic.twitter.com/VRplRUhFBC
«4,5 ώρες μετά την αρχική ενημέρωση, το μόνο σκάφος στο οποίο δίνεται η εντολή, δεν είναι ένα ναυαγωσοστικό σκάφος, δεν είναι το διασωστικό σκάφος «Αιγαίων Πέλαγος», το οποίο ακριβώς την ίδια μέρα βρισκόταν στο λιμάνι του Γυθείου, αλλά ένα περιπολικό σκάφος, το οποίο δεν βρίσκεται καν στα πλησιέστερα λιμάνια του Γυθείου, της Καλαμάτας, της Πύλου, και ξεκινάει από την Κρήτη, που βρίσκεται σε απόσταση 170 περίπου ναυτικών μηλίων. Προτιμήθηκε δηλαδή η αποστολή ενός σκάφους, το οποίο δεν είναι κατάλληλο για διάσωση, το οποίο δεν ήταν στις πλησιέστερες λιμενικές αρχές και διέθεται μόνο 50 σωσίβια. Ενώ από την ήδη προηγούμενη ενημέρωση και των Ιταλικών αρχών και του ελικόπτερου του λιμενικού των ελληνικών αρχών, υπήρχε ενημέρωση για απουσία σωστικών μέσων στο αλιευτικό, και για το γεγονός ότι στο αλιευτικό επιβαίνουν περίπου 750 άτομα».
«Βρισκόμαστε σε αυτή τη φάση, στο τρίτο χρονικά σημείο, στο οποίο θα έπρεπε να ξεκινήσει η επιχείρηση έρευνας και διάσωσης. Ούτε τώρα ξεκινάει. Στις 18.07 το Alarm Phone στέλνει SOS στις ελληνικές αρχές, στην Ύπατη Αρμοστία για τους Πρόσφυγες μέσω email. Το email αναφέρει «Ζητούν επιγόντως βοήθεια». Κοινοποιεί εκ νέου τις συντεταγμένες του αλιευτικού. Οι ελληνικές αρχές δεν απαντούν στο SOS. Στις 18.04 η ακτιβίστρια Ναουάλ Σουφί επανέρχεται με ανάρτηση στο Facebook, επισημαίνει τον κίνδυνο, την ύπαρξη νεκρών και αναμεταδίδει ηχογραφημένη συνομιλία με άτομο που δηλώνει ότι επιβαίνει στο αλιευτικό. Βρισκόμαστε στο τέταρτο χρονικό σημείο στο οποίο θα έπρεπε να ξεκινήσει επιχείρηση έρευνας και διάσωσης και πάλι δεν ξεκίνησε. Στις 18.04 το παραπλέον πλοίο Lucky Sailor προσεγγίζει το αλλιευτικό σκάφος για παροχή εφοδίων και νερού».
— nawal soufi (@nawal_soufi) June 13, 2024
«Σε βίντεο που έχει ληφθεί από τη γέφυρα του Lucky Sailor εμφανίζεται το αλιευτικό με προβλήματα στην πλέυση, με προβλήματα στη μηχανή. Στις 20.05 το Frontex επικοινωνεί με τις ελληνικές αρχές προσφέροντας να στείλει ξανά αεροσκάφος για να συνδράμει. Οι ελληνικές αρχές δεν απαντούν. Στις 20.08 δεύτερο εμπορικό πλοίο το Faithful Warrior ξεκινάει επιχείρηση για την παροχή τροφίμων, νερού και ντίζελ. Το Lucky Sailor το προηγούμενο παραπλέον λαμβάνει άδεια να αποχωρήσει και συνεχίζει την αρχική του πορεία. Περίπου στις 21.09 το Faithful Warrior προσεγγίζει το αλλιευτικό σκάφος προκειμένου να παράσχει τα τρόφιμα, το νερό και το ντίζελ. Στις 22.04 ο κυβερνήτης του Faithful Warrior αναφέρει στις αρχές ότι το πλοίο κλυδωνιζόταν επικίνδυνα λόγω των υπεράριθμων ατόμων σε όλα τα καταστρώματα».
«Σε σχετικό βίντεο που έχει δει το φως της δημοσιότητας, εμφανίζεται το αλλιευτικό σκάφος να κλυδωνίζεται επικίνδυνα δίπλα στο Faithful Warrior με υπερβολικό αριθμό ατόμων στα καταστρώματά του. Δεν χρειάζεται κάποιος να είναι ειδικός για να καταλάβει από αυτό το βίντεο ότι το πλοίο βρίσκεται σε κίνδυνο. Βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή στο πέμπτο χρονικά σημείο, στο οποίο θα έπρεπε να ξεκινήσει η επιχείρηση έρευνας και διάσωσης και πάλι δεν ξεκινάει. Στις 22.09 ο καπετάνος του Faithful Warrior βλέπει για πρώτη φορά το σκάφος 920 του λιμενικού να πλησιάζει. Το Faithful Warrior λαμβάνει εντολή να παραμείνει σε απόσταση 5 ναυτικών μηλίων από το αλιευτικό, διότι προσεγγίζει σε απόσταση παροχής βοήθειας σκάφος του λιμενικού σώματος. Στις 12.18 το Faithful Warrior αποδεσμεύεται από το λιμενικό, λαμβάνει εντολή να φύγει και όντως φεύγει στις 12.30».
«Από αυτή τη στιγμή το σκάφος 920 του λιμενικού είναι το μοναδικό σκάφος δίπλα στο αλιευτικό. Παραμένει ακόμα ερώτημα ποια ήταν η πρόθεση της εντολής για αποχώρηση των παραπλέοντων αντί για κλήση επιπλέον μέσων, με αποτέλεσμα να αφεθεί το Αντριάννα και οι επιβάτες του τελείως αβοήθητοι, δεδομένου ότι το 920 δεν είχε ούτε επαρκή σωστικά μέσα ούτε επαρκή χώρο. Αυτό το χρονικό σημείο του χρονολογίου που σας αναφέρουμε επιβεβαιώνει πως ούτε αυτή τη χρονική στιγμή σκοπός της επιχείρησης του λιμενικού είναι η διάσωση. Στις 01.26 το Frontex επικοινωνεί εκ νέου με τις ελληνικές αρχές προσφέροντας να στείλει ξανά αεροσκάφος για να συνδράμει. Οι ελληνικές αρχές δεν απαντούν. Στις 02.08 γίνεται η τρίτη απόπειρα του Frontex να στείλει αεροσκάφος πάλι μένει αναπάτητο από τις ελληνικές αρχές παρά τις ανωτέρω διαθεσιμότητες και αυτό θέλουμε να το βάλουμε στη σημερινή συζήτηση του Frontex περί συνδρομής και οι ευθύνες του Frontex είναι ανεξερεύνητες, γιατί ενώ διαπίστωσε από νωρίς την κατάσταση κινδύνου στην οποία βρισκόταν το αλληλευτικό και διαβίβασε τις πληροφορίες τις ελληνικές αρχές, δεν εξέδωσε Mayday, ούτε εξ αρχής ούτε και στη συνέχεια όταν πλέον δεν έλαβε ενημέρωση για έρευνα και διάσωση από την ελληνική πλευρά;»
«Είμαστε στις 02.20 το σκάφος του λιμενικού αναφέρει ότι το αλιευτικό δεν κινείται και ότι παρουσιάζονται βλάβες στη μηχανή του. Αρχίζει να πλησιάζει για να αξιολογήσει την κατάσταση και αρχίζει να προετοιμάζεται για πιθανή διάσωση. Ακόμα και σήμερα παραμένει άγνωστο τι θα περιελάμβανε η προετοιμασία για πιθανή διάσωση, έστω κι αυτή τη στιγμή αφού ούτε τώρα, 26 λεπτά πριν το ναυάγιο, δεν εκδίδεται Mayday από το λιμενικό, ενώ το σκάφος του λιμενικού δεν διαθέτει επαρκή σωστικά μέσα και δεν έχει το κατάλληλο μέγεθος. Βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή στο έκτο χρονικά σημείο στο οποίο θα έπρεπε να ξεκινήσει η επιχείρηση ερεύνας και διάσωσης και ούτε τώρα, 26 λεπτά πριν το ναυάγιο, δεν ξεκινάει».
«Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των επιζώντων, καταγγέλουν ότι δέθηκε σκοινί στο αλιευτικό και ότι υπήρξε προσπάθεια ρυμούλκισης του αλιευτικού σκάφους από το σκάφος του λιμενικού πριν την ανατροπή και τη βύθιση. Θυμίζουμε ότι για το ζήτημα της ρυμούλκησης προκύπτουν μεγάλες αντιφάσεις από τις δημόσιες τοποθετήσεις του εκπρόσωπου του λιμενικού σώματος με πιο χαρακτηριστική την αρχική απόλυτη άρνηση της οποιασδήποτε πρόσδεσης του αλλιευτικού και μετά τις μαρτυρίες που έδωσαν οι επιζώντες στην Καλαμάτα η γραμμή αλλάζει και ο εκπρόσωπος τύπου παραδέχεται την πρόσδεση αρνούμενος όμως τη ρυμούλκηση. Με βάση τις μαρτυρίες των επιζώντων, η ρυμούλκηση είχε ως συνέπεια την ανατροπή του αλιευτικού και τη βύθιση. Στις 02.06 ο κυβερνήτης του λιμενικού ενημερώνει το κέντρο επιχειρήσεων ότι μετά από κάποιες απότομες κλίσεις το αλιευτικό ανατράπηκε και σύμφωνα με το λιμενικό μέσα σε 10 με 15 λεπτά βυθίζεται. Μόνο τότε το λιμενικό αναφέρει έναρξη ευρείας επιχείρησης, έρευνας και διάσωσης».
«Μέχρι τη στιγμή του ναυαγίου περνάνε 15 ώρες. Θέλω για μια στιγμή να προσπαθήσετε να βάλετε τον εαυτό σας σε αυτή τη συνθήκη των 15 ωρών κινδύνου για τη ζωή που βίωσαν οι επιζώντες και οι νεκροί. Καθ’όλο το χρονικό διάστημα δεν καλείται κανένα διασωστικό πλοίο να παράσχει βοήθεια. Δεν δίνεται ούτε ένα σωσίβιο στους επιβάτες του αλιευτικού. Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα των 15 ωρών δεν καταγράφεται τίποτα στις κάμερες του 920, ενώ διαθέτει υπερσύγχρονο εξοπλισμό και παρότι σύμφωνα με τις συστάσεις το σκάφος του λιμενικού οφείλει να καταγράφει τις ενέργειές του. Ακόμη και κατά το στάδιο της διάσωσης μετά την ανατροπή και τη βύθιση του σκάφους υπάρχουν καταγγελίες για καθυστερημένες ενέργειες του σκάφους του λιμενικού. Υπάρχουν καταγγελίες ότι δεν πετάχτηκαν σωσίβια στη θάλασσα, ότι δεν κατέβηκαν πάνω από μία ή δύο βάρκες για να διασώσουν τους ανθρώπους που πνίγονταν, τους ανθρώπους που πάλευαν να κρατηθούν στη ζωή».
«Ακόμα και μετά τη βύθιση προξενεί τεράστια ερωτήματα το γεγονός ότι το Magia Queen καλείται 25 λεπτά μετά. Καλείται στις 02.30 η ώρα. Από αυτό το έγκλημα κατάφεραν να σωθούν 104 άνθρωποι, 94 ενήλικοι και 8 ανήλικοι, 47 από τη Συρία, 43 από την Αίγυπτο, 12 από το Πακιστάν και 2 από την Παλαιστίνη».
«Με το που πατάνε το πόδι τους στην Καλαμάτα, αντί να τύχουν των κατάλληλων συνθηκών υποδοχής, αντί να τύχουνε της ψυχοκοινωνικής συνδρομής που θα έπρεπε να τύχουν ως θύματα του ναυαγίου, βρίσκονται σε καθεστώς κράτησης, φρουρούμενοι σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες στις αποθήκες στην Καλαμάτα. Κάποιοι από αυτούς σε κατάσταση σοκ, κάποιοι από αυτούς βρεγμένοι, κάποιοι από αυτούς χωρίς παπούτσια. Διεθνή κατακραυγή προκαλούν οι εικόνες των συγγενών που με αγωνία έρθαν να δούνε αν οι συγγενείς τους ζούνε και τους αγκαλιάζουν μέσα από κάγκελα. Ακολουθεί η μεταφορά στο ΚΥΤ Μαλακάσας και πριν προλάβουν οι άνθρωποι να συνέλθουν από το σοκ, καλούνται να δώσουν συνεντεύξεις για τα αιτήματα ασύλου, χωρίς νομική συνδρομή κάποιοι εξ αυτών, με σαφείς παραβιάσεις των ειδικών διαδικαστικών εγγυήσεων των οποίων έπρεπε να τύχουν ως επιζώτες ναυαγίου. Κάποιοι από αυτούς παραμένουν μέχρι και σήμερα στη Μαλακάσα. Κάποιοι από αυτούς βρίσκονται πλέον σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Την ίδια στιγμή, κάποιοι έχασαν τις ζωές τους και για κάποιες οικογένειες ο χρόνος σταμάτησε στις 14 Ιούνιου 2023 και σταμάτησε λόγω των εγκληματικών πράξεων και των παραλείψεων των ελληνικών αρχών. 84 σωροί έχουν ανασυρθεί και οι υπόλοιποι εκατοντάδες σωροί δεν έχουν ανασυρθεί μέχρι και σήμερα. Με βάση την επικαιροποίηση των στοιχείων που έχουμε λάβει από την αρμόδια υπηρεσία του DVI, από τους 84 σωρούς που ανασύρθηκαν, οι 76 σωροί έχουν ταυτοποιηθεί, 8 παραμένουν αταυτοποιητοί μέχρι και σήμερα».
Θέλουμε να αναφέρουμε ότι 18 σωροί παραμένουν άταφοι μέχρι και σήμερα στο Σχιστό, εκ των οποίων οι 8 είναι οι 8 αταυτοποιητές και 10 σωροί για τις οποίες δεν υπήρξε μέχρι σήμερα οικονομική δυνατότητα ταφής στο μουσουλμανικό νεκροταφείο. Μέχρι και σήμερα δεν έχει καλυφθεί το κόστος ταφής από την ελληνική πολιτεία. Τέλος, θέλουμε να τονίσουμε ότι μέχρι και σήμερα οι συγγενείς δεν έχουν πάρει επίσημο πιστοποιητικό για τους αγνοούμενους, καθώς όπως μας ενημέρωσε πάλι η αρμόδια υπηρεσία του DVI, οι διαδικασίες πιστοποίησης αγνοούμενου θα γίνουν από την εισαγγελία Καλαμάτας.
53 μηνυτές κατά παντός υπευθύνου μέχρι τη δικαίωση
Στις 13 Σεπτεμβρίου του 2023, 40 επιζώντες του ναυαγίου της Πύλου, εκπροσωπούμενοι από τις παραπάνω οργανώσεις, καταθέτουν μήνυση ενώπιον της εισαγγελίας του Ναυτοδικείου Πειραιώς.
«Ζητούν την άσκηση ποινικής δίωξης κατά παντός υπεθύνου για πράξεις και παραλήψεις που έλαβαν χώρα και συντέλεσαν στην επέλευση του ναυαγίου. Η μήνυση συσχετίζεται με την αυτεπάγγελη πρωκαταρκτική διερεύνηση που έχει ξεκινήσει από 19 Αυγούστου του 2023. Σήμερα οι μηνυτές είναι 53. Η μήνυση προσδιορίζει αναλυτικά τις αντιεπαγγελματικές ενέργειες και παραλείψεις που τελέστηκαν σε βάρος τους, με συνέπεια την πρόκληση του ναυαγίου, την έκθεσή τους σε κίνδυνο ζωής, την παράληψη προσφοράς βοήθειας, που είχε ως συνέπεια τη διακινδύνευση όλων των επιβαινόντων, τις σωματικές βλάβες και τα βαριά ψυχικά τραύματα που φέρνουν οι επιζώντες, όσο και το θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων που θα μπορούσαν να έχουν διασωθεί, εφόσον οι αρμόδιοι υπάλληλοι των Υπηρεσιών Έρευνας και Διάσωσης είχαν ενεργήσει σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους» δηλώνει η Κατερίνα Πουρναρά, από την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ).
THE FIGHT IS NOT OVER, ONE YEAR AFTER THE PYLOS SHIPWRECK
— FreePylos9 (@FreePylos9) June 14, 2024
In the early morning hours of 14 June 2023, the overcrowded fishing boat “Adriana” sank in international waters around 50 miles from the port of Pylos, Greece. pic.twitter.com/s6JER8cPXX
«Ενέργειες και παραλείψεις που οδήγησαν στο τραγικό Ναυάγιο, βαρύνουν τόσο τα αρμόδια όργανα του ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης, του ΕΚΣΕΔ, όσο και το προσωπικό και τα αρμόδια όργανα του λιμενικού σκάφους 920, αλλά και όλους τους υπεύθυνους ανώτερους ιεραρχικά που αναφέρονται σε τρία στάδια. Το πρώτο στάδιο είναι το στάδιο έρευνας και εντοπισμού του αλιευτικού. Οι αρμόδιες αρχές είχαν την υποχρέωση άμεσα να επέμψουν SOS, να βοηθήσουν και να διασώσουν τους επιβαίνοντες. Αποτελεί νομική υποχρέωση, όπως προσδιορίζεται από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασης, το Δίκαιο Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Δίκαιο της ΕΕ και το Εθνικό Δίκαιο. Οι αρμόδιες αρχές είναι σαφές ότι παρέλειψαν και δεν έδωσαν εντολή για άμεση επιχείρηση έρευνας και εντοπισμού, αλλά καθυστέρησαν σημαντικά και αναιτιολόγητα την επιχείρηση, με αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος, ο οποίος απέβη μοιραίος για τη διάσωση των επιβαίνοντων» συμπλήρωσε.
«Δεύτερο στάδιο είναι το στάδιο της διάσωσης που ακολουθεί τον εντοπισμό. Οι αρμόδιοι του ΕΚΣΕΔ προκύπτει ότι παρέλειψαν να δώσουν τις αναγκαίες εντολές για την εκκίνηση της επιχείρησης διάσωσης, που όπως είπαμε ξεκίνησε μόνο μετά από την ανατροπή του αλευτικού, δεύτερον, παρέλειψαν να ενεργοποιήσουν πρόσφορα, διαθέσιμα και κατάλληλα μέσα και μονάδες διάσωσης και ταυτόχρονα έδωσαν εντολή για απεμπλοκή από την επιχείρηση ήδη εμπλεκόμενων εμπορικών πλοίων που είχαν βρεθεί στο σημείο για παροχή βοήθειας. Τρίτον, αρνήθηκαν αναιτιολόγητα να αποδεχθούν την προσφορά για συνδρομή από τα μέσα επιτήρησης της Frontex τρεις φορές».
«Όπως το διατύπωσε και η Ευρωπαία Συνήγορος Έμιλι Ο’Ρέιλι: Γιατί ένα σκάφος που τόσο εμφανώς χρειάζεται βοήθεια δεν έλαβε ποτέ αυτή τη βοήθεια, παρά το γεγονός ότι ένας οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι αρχές δύο κρατών-μέλων, η κοινωνία των πολιτών και τα ιδιωτικά πλοία γνώριζαν για την ύπαρξή του; Για μας, είναι αναγκαίο να υπάρξει μια αληθινή και αντικειμενική, ανεξάρτητη, εξαντλητική και αποτελεσματική διερεύνηση των συνθήκων του πλέον πολύνεκρου ναυαγίου στη Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια. Είναι αναγκαίο να αναδειχθεί η αλήθεια και να καταλογιστούν οι ποινικές ευθύνες. Για τους επιζώντες, για τις οικογένειες των νεκρών και των αγνοωμένων, για να μην ξαναγίνει ποτέ κάτι τέτοιο, για να μην συνηθίσουμε τη φρίκη».
Η Ελένη Σπαθανά από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) ξεκίνησε τονίζοντας ότι «Το ναυάγιο της Πήλου δεν είναι ένα τραγικό δυστύχημα. Βεβαίως, δεν είναι ένα ατύχημα, αλλά είναι ένα έγκλημα. Αυτό δεν είναι μια υπερβολή στον χαρακτηρισμό. Είναι ένας χαρακτηρισμός, ο οποίος γίνεται μετά λόγου γνώσεως. Και τούτο γιατί όπως μέχρι τώρα έχει εκτεθεί και όπως έχουμε παρακολουθήσει όλοι μας καθ’ όλη τη διάρκεια των ημερών εκείνων, αλλά και στη συνέχεια όλα όσα διημείφθησαν κατά τη διάρκεια εκείνου του 15ωρου, ήταν ένα χρονικό πολλών προαναγγελθέντων θανάτων στην ουσία. Γιατί ήταν ένα έγκλημα που διαπράχθηκε σε διάστημα 15ωρών. Και αυτό εξαιτίας ακριβώς των ενεργειών και των παραλείψεων των ελληνικών λιμενικών αρχών κυρίως, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό ακριβώς τη μη ενεργοποίηση της οφειλόμενης επιχείρησης διάσωσης. Επιμένουμε σ’ αυτό. Γιατί αυτό είναι και το βασικό σημείο, το οποίο είναι αντικειμενικό και προκύπτει με βάση τα στοιχεία που έχουμε και τα στοιχεία του λιμενικού ακόμα, όσα έχουν δημοσιοποιηθεί. Γιατί ακριβώς ενώ έχουμε τον εντοπισμό του σκάφους που είναι προφανώς σε κίνδυνο από τις 11 η ώρα το πρωί της 13ης Ιουνίου του 2023, επί 15 ώρες θα το παρακολουθούμε, το επιτηρούμε, και βάζω και το Frontex μέσα, γιατί όλη αυτή η διαδικασία ήταν εν γνώση του».
«Αυτό είναι μία σοβαρή παραβίαση νομικού και με υπερνομοθετική ισχύ πλαισίου, όπως είναι οι διεθνείς συμβάσεις για το δίκαιο της θάλασσας, για την έρευνα και διάσωση και για την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Να σημειώσω ότι η έρευνα και η διάσωση ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα είναι κανόνας εθνικού δικαίου, ο οποίος βεβαίως έχει κωδικοποιηθεί σε πλείστες διεθνείς συμβάσεις. Θα αναφέρω τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, τη Διεθνή Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής, το ΣΟΛΑΣ δηλαδή, και βεβαίως τη Διεθνή Σύμβαση για την Έρευνα και τη Διάσωση, τη ΣΑΡ, που είναι ακριβώς η βίβλος των υποχρεώσεων αυτών».
«Εκτός του ότι είναι τρομακτικό, είναι ποινικώς κολάσιμο. Και γι’αυτόν το λόγο δεν είναι τυχαία η χρήση των όρων και στη μήνυση αλλά και στο δημόσιο λόγο μας» συνεχίζει.
«Εξ αρχής ήταν μία επιχείρηση επιτήρησης συνόρων και αποτροπής και τούτο φαίνεται επίσης γιατί το συγκεκριμένο σκάφος ανήκει σε αυτόν τον κλάδο του Λιμενικού, τον κλάδο ασφάλειας και αστυνόμευσης, αυτό προκύπτει από την ιστοσελίδα, ο οποίος εδικεύεται μεταξύ άλλων βεβαίως, σε εφαρμογή προληπτικών μέτρων για την αποτροπή σοβαρών απειλών κατά της ασφάλειας της ναυσιπλοείας από παράνομες πράξεις και καταστολή των παράνομων πράξεων στη θάλασσα, αποτροπή εισόδου και εξόδου από πλοία και οχήματα –όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα– “λαθρομεταναστών, καταζητουμένων και παράνομων, επιχειρήσεις δίωξης ναρκωτικών, αρχαιοκαπηλείας, λαθρομετανάστευσης, διακίνησης παρανόμων ειδών και λαθρομπορίου” και βεβαίως δεν αναφέρεται πουθενά ότι αυτό το σκάφος το οποίο είναι και σε αυτόν τον κλάδο ειδικεύεται σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης».
«Κανένας άλλος δεν μπορεί να διασώσει μέσα σε αυτή τη ζώνη παρά μόνο το ελληνικό κράτος είναι και άσκηση εθνικής κυριαρχίας. Η άσκηση δικαιοδοσίας και αρμοδιότητας σε αυτές τις ζώνες χρειάζεται μια αποσαφήνιση για την αναζήτηση των ευθυνών και επίσης για την άσκηση δικαιοδοσίας ότι ειδικώς σε σκάφη του δημοσίου υπάρχει αποκλειστική αρμοδιότητα της κάθε σημαίας και βεβαίως στους πολίτες μιας χώρας υπάρχει αρμοδιότητα του κράτους να ελέγχει βεβαίως και να αποδίδει τις ποινικές ευθύνες. Το λέω γιατί σε αντίστοιξη με αυτό που ακούσαμε ως προς την απόφαση περί απουσίας αρμοδιότητας του δικαστηρίου της Καλαμάτας να κρίνει επί πράξεων, αποδιδόμενων πράξεων σε εννέα πολίτες Αιγύπτου για πράξεις που τελέστηκαν σε διεθνή είδατα και δεν εμπίπτουν στις εξαιρέσεις τις οποίες προβλέπει το διεθνές δίκαιο για την ανάληψη αυτής της αρμοδιότητας από ένα εθνικό δικαστήριο καμία σχέση και καμία σύγχυση δεν μπορεί να προκληθεί. Είναι μια τελείως άλλη και διακριτή υπόθεση και κατηγορία».
«Σε αυτά το έγκλημα βεβαίως υπάρχουν οι ευθύνες και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού του Frontex, που εντοπίζει ένας σκάφος σε κίνδυνο και υπερφορτωμένο, χωρίς σωστικά, χωρίς σημαία, χωρίς καπετάνιο, τουλάχιστον διαπιστευμένο και βεβαίως με ήδη μια έκκληση για βοήθεια καταχωρημένη. Από εκείνη τη στιγμή υπάρχουν αντικειμενικές ευθύνες για όλες τις εμπλεκόμενες αρχές» πρόσθεσε η δικηγόρος.
Με τη μήνυση αυτή αναζητούνται οι ευθύνες ελληνικών κρατικών οργάνων και σε επόμενο στάδιο μπορεί να αναζητηθούν ευθύνες των διεθνών οργάνων του Frontex, γεγονός που σημαίνει ότι τα δικαστήρια έχουν αρμοδιότητα επ’ αυτών. Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση του Φαρμακονησίου, καθότι οι ελληνικές δικαστικές αρχές δεν είχαν διεξάγει υπεύθυνη, πλήρη και αποτελεσματική έρευνα.
«Θα τους υποστηρίξουμε μέχρι τέλους. Ο αγώνας τους είναι αγώνας για δικαιοσύνη και αγώνας για κράτος δικαίου» – Βασίλης Παπαδόπουλος, δικηγόρος και πρόεδρος του ΔΣ του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες.
«Εκπροσωπώντας τους μηνυτές διασωθέντες του Ναυαγγείου έχουμε υποβάλει αιτήματα ενώπιον της εισαγγελίας του Ναυτοδικείου για τη διενέργεια ανακριτικών πράξεων και τη διασφάλιση και εξέταση κρίσιμων αποδεκτικών στοιχείων που μόνο οι αρχές έχουν στη διάθεσή τους και μόνο αυτές μπορούν να προβούν στις αναγκαίες ανακριτικές πράξεις. Ενώ είναι ακόμα σε εξέλιξη η προκαταρκτική, δεν έχουμε ακόμα εικόνα για το ποιες από αυτές τις ανακριτικές πράξεις που έχουν λάβει η χώρα. Έχουμε ζητήσει να συλλεχθούν και να αξιολογηθούν μεταξύ άλλων οι καταγραφές, τα σήματα και οι επικοινωνίες του ΕΚΣΕΔ με το αντίστοιχο κέντρο της Frontex που ενεπλάκη στη διαχείριση του περιστατικού με το σκάφος του λιμενικού, με το δορυφορικό τηλέφωνο του αλιευτικού σκάφους και με τα λοιπά παραπλέοντα. Επίσης, έχουμε ζητήσει τις κάμερες και τα συστήματα καταγραφής του ίδιου του σκάφους του λιμενικού» λέει η δικηγόρος Μαρία Παπαμηνά, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ).
«Όπως και τις κάμερες και τα δεδομένα καταγραφής των κινητών τηλεφώνων των διασωθέντων, οι αναφορές και καταγραφές των ελικοπτέρων του λιμενικού σώματος που επιτήρησαν το σκάφος, του αεροσκάφους της Frontex, όσο και των παραπλέον των σκαφών που κλήθηκαν σε παροχή εφοδίων. Και τις καταγραφές των παραπλεόντων σκαφών ως προς την ενεργοποίηση της φάσης συναγερμού, Mayday, σε σχέση ιδίως με τις καταγγελίες περί ρυμούλκησης του αλιευτικού σκάφους, όσο και πρόσδεσης του κάβου από το σκάφος του λιμενικού, το οποίο, τελικά, το παραδέχτηκε. Ζητήσαμε να διερευνηθεί η ύπαρξη αυτής της πρόσδεσης με φωτογράφηση από βαθυσκάφος, στο σημείο όπου βυθίστηκε, εφόσον δεν είναι τεχνικά εφικτή η ανέλκυση του ίδιου του σκάφους. Η άρση του απορρήτου των τηλεφωνικών επικοινωνιών, των επαγγελματικών και των ιδιωτικών τηλεφώνων, του πληρώματος, αλλά και των μελών του κλιμακίου ειδικών αποστολών που είχαν επιβεβαστεί στο σκάφος του λιμενικού, καθώς και όλων των μελών των εμπλεκόμενων διευθύνσεων. Τα σήματα που έχουν εκδοθεί και οι καταγραφές σχετικά με το περιστατικό από το ΕΚΣΕΔ και τις λοιπές ερμόδιες υπηρεσίες» συνεχίζει.
«Επίσης, ζητήσαμε να ανατεθεί σε ειδικούς πραγματογνώμονες η διενέργεια πραγματογνωμοσύνης για να διαλευκανθούν κάποια κρίσιμα ζητήματα, όπως ποια ήταν τα επιχειρησιακά σχέδια που έπρεπε να ενεργοποιηθούν κατά την αντίστοιχη φάση έρευνας και διάσωσης; Αν οι ενέργειες των αρμοδίων οργάνων του λιμενικού σκάφους, ως προς την πρόσδεση και ρυμούλκηση του αλιευτικού ήταν οι ενδεδειγμένες και κατά πόσο συντέλεσαν στην ανατροπή και βύθισή του».
Σχετικά με τα κινητά τηλέφωνα των διασωθέντων, κάποια στιγμή εντοπίστηκαν σε μια αποθήκη στα Κύθηρα. Η ανακριτική αρχή της Καλαμάτας χωρίς ειδικές γνώσεις και χωρίς να διατάξει οποιαδήποτε πραγματογνωμοσύνη έκρινε ότι τα κινητά είχαν βραχεί και επομένως δεν είχε καμία αξία η εξατασή τους.
«Με την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου της Καλαμάτας τα κινητά αυτά διημήφθηκαν και ακόμα δεν έχουν εισφερθεί στην ποινική δικογραφία του Ναυτοδικείου και θα υποβάλλουμε και πάλι σχετικό αίτημα ώστε να συμπεριληφθούν και να εξεταστούν αυτά τα κινητά από ειδικό πραγματογνώμα. Ως προς τον καταγραφέα δεδομένων ταξιδιού, το VDR, το οποίο πρέπει να είναι ενσωματωμένο σε κάθε σκάφος, να πω ότι οι πληροφορίες που καταγράφονται σε αυτή τη μονάδα του VDR περιλαμβάνουν πολύ κρίσιμα αποδεκτικά στοιχεία ως προς την ταχύτητα, τη θέση, την καταγραφή ήχων από τη γέφυρα τις ραδιοεπικοινωνίες, τη λειτουργία του πηδαλίου της μηχανής κτλ. Μόλις πριν μία εβδομάδα πληροφορηθήκαμε από την εισαγγελία του Ναυτοδικείου Πειραιά ότι το λιμενικό σκάφος δεν είχε το σύστημα καταγραφής VDR, το οποίο δεν λειτουργούσε επί δύο χρόνια, από το 2021 και επισκευάστηκε τον Αύγουστο του 2023, δύο μήνες μετά το ναυάγιο. Προκύπτει βέβαια μια εύλογη απορία, πολλές δηλαδή προκύπτουν, αλλά μία από αυτές είναι γιατί επιλέχθηκε το συγκεκριμένο σκάφος να επιχειρήσει στη συγκεκριμένη περίπτωση με δεδομένες αυτές τις ελλείψεις.»
«Ζητάμε λοιπόν να διερευνηθεί εξονυχιστικά το πώς έγινε αυτή η τραγωδία. Επιμένουμε να υπάρξει πλήρης διαφάνεια να αναζητηθούν και να εξεταστούν και να αξιολογηθούν όλα τα κρίσιμα στοιχεία από τις δικαστικές αρχές. Γιατί δεν νοείται σε ένα κράτος δικαίου να μην υπάρχει αποτελεσματική διαρρεύνηση και απόδοση ευθυνών και της δικαιοσύνης και να καταλήγουμε σε τέτοιες υποθέσεις σε καταδίκες της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων των Ενθρώπων».
Photos from the memorial called by @ProAsyl and @alarm_phone in Berlin this morning, on the occasion of the one year since the #Pylos #shipwreck in #Greece.
— RSA (@rspaegean) June 14, 2024
Dozens survivors of the shipwreck participate, who were actively engaged in organising the event.
❤️#Justice4Pylos pic.twitter.com/5ASJy6zCKK
Η Ελλάδα καίριο ρόλο στα σχέδια αποτροπής των μεταναστών και πολλές φορές έχει συμμετάσχει στις συναντήσεις που οδήγησαν σε τέτοιου είδους συμφωνίες. Μάλιστα, έχει αναγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από την Ursula von der Leyen, σε «ασπίδα της Ευρώπης», της έχει ανατεθεί ο ρόλος να αποτρέπει τις εισόδους και να οργανώνει επομένως και της πολιτικής εκφοβισμού σε βάρος αυτών που τολμάνε να περάσουν στην Ευρώπη.
«Και η Ευρώπη και εμείς είμαστε υπεύθυνοι. Αν δεν αλλάξουν οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συνεχίσουμε να θρηνούμε θύματα που θυσιάζονται στο βωμό της εκστρατείας του φόβου και του εκφοβισμού. Αν δεν καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να εξακολουθήσουμε να αποτελούμε μια νησίδα ευημερίας απέναντι σε ένα πλανήτη που βυθίζουμε και με τις πολιτιές τις δικές μας, τις ευρωπαϊκές δηλαδή, στον πόλεμο και στη δυστυχία, δεν μπορούμε να θεωρούμε ότι μπορούμε να έχουμε μια περίφρακτη Ευρώπη απέναντι σε αυτά τα αποτελέσματα των πολέμων και της καταστροφής που κι εμείς πια με τις υπογραφές μας, η χώρα μας με την συνυπογραφή της στα οποία επιδίδεται σε διάφορα μέρη του κοντινού μας κόσμου και του μακρινού» υπογραμμίζει τέλος η Γιάννα Κούρτοβικ από το Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών.
Χαρακτηριστική –και ανατριχιαστική αν σκεφτούμε τι έχει περάσει– είναι η δήλωση ενός εκ των διασωθέντων σε σχέση με την Ευρώπη και την Ελλάδα: «Δεν θέλω να μείνω στην Ελλάδα. Θέλω να γυρίσω πίσω στη χώρα μου. Την είδα τη χώρα σας, την είδα την Ευρώπη σας, δεν τη θέλω».