Για το φονικότερο ναυάγιο στην ελληνική Ζώνη Έρευνας και Διάσωσης, μιλά ένας επιζών, μαζί με δικηγόρους, ερευνητές και ανθρώπους της κοινωνίας των πολιτών, θίγοντας τα εγκληματικά θολά σημεία για ένα από τα μεγαλύτερα ναυάγια της Μεσογείου.
Τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου «μαύρισαν» και τραυμάτισαν για άλλη μια φορά την κοινωνία. Είχε γίνει το ναυάγιο της Πύλου. Από τους 750 ανθρώπους που ζητούσαν απεγνωσμένα βοήθεια στις θάλασσές μας, οι 650 είναι νεκροί και όσοι επέζησαν ζητούν δικαιοσύνη.
Ο Συνήγορος του Πολίτη μάλιστα ανακοίνωσε σήμερα (9.11.23) ότι ξεκινά ανεξάρτητη έρευνα, καθώς το Λιμενικό Σώμα αρνήθηκε να προβεί σε εσωτερική πειθαρχική έρευνα για τυχόν πράξεις ή παραλείψεις στελεχών του σχετικά με το ναυάγιο της Πύλου.
Την πληρέστερη έως σήμερα αποτύπωση της πορείας του αλιευτικού σκάφους Adriana μέχρι και τη βύθισή του, που οδήγησε στον πνιγμό πάνω από 600 ανθρώπους υπό ελληνική και ευρωπαϊκή εποπτεία, παρουσιάζει η συνεργατική έρευνα των Solomon, Forensis, Guardian και ARD «Μπροστά στις κλειστές κάμερες των Αρχών: Πεθαίνοντας στο βαθύτερο σημείο της Μεσογείου».
Προ ολίγων ημερών, η συγκεκριμένη έρευνα κέρδισε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Δημοσιογραφίας Daphne Caruana Galizia, καθώς υπερασπίζεται βασικές αρχές και αξίες, όπως η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Μισό χρόνο μετά το έγκλημα στην Πύλο, επιζώντες, συγγενείς και δικηγόροι των θυμάτων, ακτιβιστές και ΜΚΟ, δημοσιογράφοι που ερεύνησαν την υπόθεση, αναδεικνύουν σε πολιτικό επίπεδο τις συνθήκες και τις λανθασμένες αποφάσεις, που οδήγησαν στο πολύνεκρο έγκλημα, στις καθυστερήσεις της έρευνας και στην προσπάθεια συγκάλυψης των ευθυνών, σε μια εκδήλωση που διοργάνωσε ο ευρωβουλευτής Στέλιος Κούλογλου και η ευρωομάδα “The Left in the European Parliament – GUE/NGL” στην καρδιά της Ευρώπης, στις Βρυξέλλες.
#Thread #shipwreck #Pylos cameras/recording
— RSA (@rspaegean) November 2, 2023
1/13 The Hellenic Coast Guard vessel 920 was the first and only vessel of the Hellenic Coast Guard to approach the fishing vessel Adriana until the tragic shipwreck in Pylos on 14 June. pic.twitter.com/bTcqpFZiOy
Το χρονικό του ναυαγίου της Πύλου, όπως το βίωσε ένας επιζών
Ο Ahmad Alkilani, επιζών του ναυαγίου, κατέθεσε την εμπειρία του μέσω βιντεοκλήσης στην εκδήλωση που έλαβε χώρα χτες στις Βρυξέλλες. «Είχα μείνει στη Λιβύη για 27 ημέρες. Αλλάξαμε διαμέρισμα 5 φορές. Περίπου 150 ανθρώπους μας έβαλαν σε φορτηγά και μας πήγαν σε μια παραλία. Μπήκαμε σε μια σειρά και μας έβαζαν στα πλοία. Όταν μπήκα στο πλοίο, πλήρωσα περίπου 50 ευρώ για να είμαι πάνω στο κατάστρωμα», είπε ο Ahmad, ενώ για να καταφέρει να επιβιβαστεί στο πλοίο είχε πληρώσει περίπου 4.000 δολάρια στον διακινητή.
«Το δεύτερο βράδυ είχαμε πρόβλημα με τη μηχανή κι ένας από τους επιβαίνοντες την έφτιαξε, με αποτέλεσμα τώρα να είναι στη φυλακή. Είναι αθώος όμως. Συνεχίσαμε το ταξίδι προς την Ευρώπη. Την τρίτη μέρα δεν είχαμε καθόλου νερό. Υπήρχε μόνο μια δεξαμενή για τη μηχανή του πλοίου και κάποιοι έπιναν από εκεί, εγώ δεν μπόρεσα. Κάποιοι άλλοι έπιναν νερό από τη θάλασσα, βάζοντας μέσα χουρμάδες, ώστε να μην είναι τόσο αλμυρό. Πολλοί άνθρωποι είχαν κουραστεί πάρα πολύ. Το πρωί ο ήλιος ήταν πολύ δυνατός και το βράδυ είχε πολύ κρύο», συμπλήρωσε ο Ahmad Alkilani.
Ο καπετάνιος προσπαθούσε πολλές φορές να επικοινωνήσει με τις ιταλικές αρχές. «Κάθε φορά μας έλεγαν “Περιμένετε, κάποιος θα έρθει”. Την τέταρτη μέρα, δεν είχαμε νερό, δεν είχαμε φαγητό και όλα πήγαιναν στραβά. Την πέμπτη μέρα, οι άνθρωποι λέγαμε “Θέλουμε βοήθεια από οποιαδήποτε ακτοφυλακή του κόσμου, δεν θα αρνηθούμε καμία, χρειαζόμαστε και την παραμικρή βοήθεια”», συνέχισε.
Ένα από τα επιχειρήματα των ελληνικών αρχών ήταν ότι οι επιβαίνοντες στο πλοίο αρνήθηκαν την βοήθεια από την Ελληνική Ακτοφυλακή. «Εμείς δεν αρνηθήκαμε τίποτα, γιατί χρειαζόμασταν βοήθεια. Το πρωί επικοινώνησε μαζί μας η οργάνωση SOS από την Ιταλία και μας έλεγαν: “Στείλτε μας την τοποθεσία σας, θα σας βοηθήσουμε”. Τους είπαμε ότι έχουμε πολλούς ανθρώπους και δεν έχουμε νερό, ούτε φαγητό κι απλά έστειλαν δύο ελικόπτερα που έβγαλαν φωτογραφίες και έφυγαν. Μετά από 4 ώρες, έστειλαν ένα εμπορικό πλοίο και ξεκίνησαν να μας δίνουν νερό και ψωμί, όμως ήταν μόνο 100 λίτρα και δεν έφτανε να πιουν όλοι. Οι άνθρωποι ξεκίνησαν να τσακώνονται μεταξύ τους, γιατί ήθελαν να πιουν νερό. Ένα ακόμη πλοίο ήρθε και έγινε το ίδιο πράγμα. Απλά έβγαλαν φωτογραφίες. Εν τω μεταξύ, ένας άνθρωπος από το Πακιστάν πέθανε από τη δίψα. Είδαν τους ανθρώπους που πέθαιναν αλλά δεν μας βοήθησαν».
Έπειτα, έφτασε η Ελληνική Ακτοφυλακή. «Δεν είχα ιδέα γιατί ήθελαν να μας στείλουν στα ιταλικά ύδατα. Τους ακολουθούσαμε για 4 ώρες, όμως τους χάσαμε, αλλά επέστρεψαν και μας είπαν ότι θα μας δέσουν με σχοινί και θα μας πάνε στα ιταλικά ύδατα. Όμως το σχοινί κόπηκε την πρώτη φορά. Προσπάθησαν ξανά και μόλις ξεκίνησαν να μας μετακινούν, το πλοίο έγειρε στα αριστερά και τους λέγαμε να σταματήσουν, αλλά κανένας δεν μας άκουγε. Το πλοίο επανήλθε, αλλά αμέσως έγειρε ξανά. Μετά, βυθίστηκε».
Ο Ahmad Alkilani από το κατάστρωμα, σύντομα βρέθηκε μέσα στην θάλασσα. «Η πίεση με τραβούσε προς τα κάτω, όμως προσπαθούσα να ανέβω στην επιφάνεια. Έψαχνα για το πλοίο της Ελληνικής Ακτοφυλακής και τους φώναζα: “Σας παρακαλώ, βοηθήστε μας, σας παρακαλώ!”. Ήταν μακριά», δήλωσε, ενώ για να σωθεί, ξεκίνησε να κολυμπάει προς το πλοίο της Ελληνικής Ακτοφυλακής.
«Κολυμπούσα για μία ώρα περίπου μέχρι να τους φτάσω. Όταν έφτασα, δεν έριξαν τίποτα, ούτε σωσίβιο. Τους ζήτησα να μου ρίξουν οτιδήποτε και έριξαν ένα σχοινί. Θέλω να ρωτήσω κάτι: Γιατί δεν μας βοήθησαν; Ζητούσαμε την βοήθειά τους από το πρωί. Η Frontex και η Ελληνική Ακτοφυλακή γνώριζαν ότι ήμασταν εκεί και δεν είχαμε νερό, ούτε φαγητό, είχαν πεθάνει άνθρωποι, είχαμε γυναίκες και παιδιά. Γιατί δεν επιχείρησαν διάσωση; Γιατί γύρισαν το καράβι και το βύθισαν; Έπρεπε να μας είχαν δώσει σωσίβια, νερό και φαγητό. Γιατί δεν μας βοήθησαν όταν βυθίστηκε το πλοίο; Χρειάζομαι απαντήσεις από την Ελληνική Ακτοφυλακή».
9 Αιγύπτιοι: διακινητές ή εξιλαστήρια θύματα;
Ο Αλέξανδρος Γεωργούλης, δικηγόρος των διασωθέντων Αιγυπτίων που κατηγορούνται ως διακινητές, σημειώνει: «Όσον αφορά την ποινικοποίηση των προσφύγων, η υπόθεση της Πύλου είναι ίδια με χιλιάδες άλλες υποθέσεις. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, η οποία ακολουθεί ευρωπαϊκή οδηγία, δεν έχει σημασία αν είχες πρόθεση ή αν επωφελήθηκες από τα κέρδη. Αν ακούμπησες το πλοίο, τότε είσαι ένοχος επειδή βοήθησες την παράνομη μετανάστευση και θεωρείσαι διακινητής. Το ίδιο συμβαίνει και αν έτυχε να βοηθήσεις τον καπετάνιο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Αυτός είναι ένας παράλογος νόμος, ο οποίος χρειάζεται να αλλάξει, γιατί δεν αντιμετωπίζει ούτε τους διακινητές και τις παράνομες πρακτικές τους, ούτε και τη μετανάστευση την ίδια. Πρέπει να γίνει διαχωρισμός ανάμεσα στους πραγματικούς διακινητές που κερδοφορούν και τους μετανάστες που προσπαθούν να έρθουν στην Ευρώπη, ψάχνοντας ένα καλύτερο μέλλον».
Σύμφωνα με τον δικηγόρο, η ευρωπαϊκή οδηγία πρέπει να τροποποιηθεί. «Αυτό πρέπει να ξεκινήσει από εδώ, στις Βρυξέλλες. Οι κατεστραμμένες ζωές όσων σαπίζουν στις φυλακές τώρα λόγω ψευδών κατηγοριών, έχουν αξία. Οι 9 κατηγορούμενοι δεν ήταν καπετάνιοι, δεν άγγιξαν καν το τιμόνι του πλοίου. Τους χρησιμοποιούν απλά ως εξιλαστήρια θύματα. Σε εμάς δεν μοιάζουν για φυλακισμένοι εγκληματίες, αλλά για πολιτικοί κρατούμενοι. Το κράτος βρήκε 9 άτυχους ανθρώπους για να καλύψει τις ευθύνες του, καθώς και τις ευθύνες της Ελληνικής Ακτοφυλακής».
Η δίκη αυτή, κατά τον κ. Γεωργούλη, όταν διεξαχθεί, «δεν θα είναι ποινική δίκη, αλλά πολιτική δίκη. Δεν ζητάμε κάτι παραπάνω από το αυτονόητο. Ζητούμε οι νόμοι για την έρευνα, τη διάσωση και το άσυλο να εφαρμοστούν. Ζητάμε η αξία της ανθρώπινης ζωής να μην βασίζεται σε ρατσιστικά κριτήρια. Δεν ζητάμε τίποτα άλλο από το δικαίωμα σε μια δίκαιη δίκη σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φυλής. Μακάρι η υπόθεση της Πύλου να ανοίξει τον δρόμο για την εξάλειψη των αδικιών απέναντι στους μετανάστες μια για πάντα», ολοκλήρωσε.
3 months after the #pylos massacre (650 ppl dead), 40 survivors filed a criminal complaint according to which the🇬🇷authorities not only refrained from rescuing them, but instead proceeded to an effort to tow the vessel that resulted in its capsizing and sinking#justice4pylos pic.twitter.com/Oyg9AmCFRW
— Iasonas Apostolopoulos (@Iasonas_Apost) September 14, 2023
Το ναυάγιο της Πύλου είναι μέρος ενός συστημικού προβλήματος
Η Ειρήνη Γαϊτάνου, από την RSA (Refugee Support Aegean), μια ΜΚΟ που στοχεύει στην παροχή νομικής υποστήριξης στους πρόσφυγες, τονίζει: «Έχουμε καταθέσει μήνυση εκ μέρους 40 επιζώντων, ζητώντας ανεξάρτητη διερεύνηση για τις παραλείψεις, αλλά και πράξεις των αρχών που οδήγησαν στο ναυάγιο και στην αδυναμία διάσωσης εκατοντάδων ανθρώπων».
«Δυστυχώς, το ναυάγιο της Πύλου δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό, αλλά αναδεικνύει τον συστημικό χαρακτήρα των παραβιάσεων. Υπήρχε χρόνος, 15 ώρες μεσολάβησαν και υπήρχαν συγκεκριμένα πρωτόκολλα, τα οποία δεν ακολουθήθηκαν», συνέχισε, ενώ έθιξε και τα σοβαρά ζητήματα όσον αφορά στην διερεύνηση που ακολούθησε.
«Οι δικηγόροι από τις οργανώσεις μας κατέθεσαν αίτημα στις 6 Ιουλίου για την ανέγερση του πλοίου και τη συλλογή φωτογραφικού και βιντεοληπτικού υλικού, όμως το αίτημα δεν απαντήθηκε ποτέ. Δεν συλλέχθηκαν βασικά αποδεικτικά στοιχεία. Πριν λίγες εβδομάδες μόλις(!) κατασχέθηκαν τα κινητά των λιμενικών που εμπλέκονταν στην επιχείρηση πολλούς μήνες μετά το ναυάγιο. Οι επιζώντες κατήγγειλαν ότι έλειπαν τα κινητά τους τηλέφωνα τα οποία είχαν χαθεί για λίγες μέρες, μέχρι να βρεθούν σε μια σακούλα, η οποία στη συνέχεια κατασχέθηκε από τον εισαγγελέα. Πάντως, τα κινητά έλειπαν για κάποιο καιρό εντελώς. Επίσης, στην αυτεπάγγελτη διαδικασία οι ίδιοι οι επιζώντες δεν είχαν κληθεί μέχρι και τον Σεπτέμβριο για να δώσουν μαρτυρίες», σχολίασε η Ειρήνη Γαϊτάνου.
«Στην Καλαμάτα, συγκλονιστήκαμε όλοι από τις εικόνες των ανθρώπων που βρίσκονταν στην πραγματικότητα σε κράτηση, σε μια limbo διαδικασία. Γιατί δεν είχαν καταθέσει αιτήματα ασύλου, καθώς βρέθηκαν για πολλές ώρες σε κράτηση σε μια αποθήκη, ξυπόλητοι, να κοιμούνται στο πάτωμα, ενώ είχαν μόλις διασωθεί από ένα τέτοιο τραυματικό γεγονός. Στη συνέχεια, μεταφέρθηκαν στη Μαλακάσα και όχι φυσικά σε χώρους για ευάλωτους ανθρώπους, όπως οι επιζώντες του ναυαγίου. Είναι διαχρονικό και συστημικό πρόβλημα».
Υπογραμμίζoντας την παντελή απουσία δομών υποδοχής και την παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων, η Ειρήνη Γαϊτάνου είπε: «Ακολουθούνται πρακτικές που δυστυχώς οδηγούν τους ανθρώπους ακόμη και στον θάνατο. Σήμερα, συζητείται η μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και περιορίζουν ακόμη περισσότερο την προστασία των ανθρώπων που αιτούνται άσυλο και το ίδιο το θεμελιώδες δικαίωμα στο άσυλο, ενώ εντείνουν τις βεβιασμένες πολιτικές συνόρων. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις οδηγούν σε μια οπισθοδρόμηση των ελάχιστων προδιαγραφών που υπάρχουν τώρα στα σύνορα».
«Το μεγαλύτερο ρατσιστικό έγκλημα στην ιστορία της Ευρώπης»
Τέλος, ο Ιάσονας Αποστολόπουλος, Συντονιστής Έρευνας και Διάσωσης στην Κεντρική Μεσόγειο, σχολίασε: «Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, αν μιλήσεις κατά των pushbacks, θεωρείσαι εχθρός του κράτους και προδότης της χώρας. Σύμφωνα με το αφήγημα των κυβερνήσεων, οι εισερχόμενοι πρόσφυγες δεν θεωρούνται πλέον άνθρωποι που φεύγουν από συγκρούσεις και διώξεις και αναζητούν προστασία και ασφάλεια σε ευρωπαϊκό έδαφος, αλλά μάλλον κρίνονται ως παράνομοι, εισβολείς και ως όπλο στα χέρια του εχθρού Ερντογάν».
«Πολλοί άνθρωποι, εμού συμπεριλαμβανομένου, δέχονται απειλές θανάτου από ρατσιστικές ομάδες, ενώ δικηγόροι ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφοι και ΜΚΟ, στοχοποιούνται άμεσα από την κυβέρνηση. Πέρυσι, όταν έδωσα μια ομιλία για το ίδιο ακριβώς θέμα, εδώ στο ίδιο μέρος, στοχοποιήθηκα από την ίδια μου την κυβέρνηση απευθείας, η οποία με αποκάλεσε προδότη της Ελλάδας», συνέχισε.
Η απάντηση του Ιάσονα Αποστολόπουλου σε όλα αυτά είναι η εξής: «Αν η αγάπη για την πατρίδα σημαίνει να αποδεχόμαστε τις δολοφονίες προσφύγων στα σύνορά μας, τότε είμαστε περήφανοι που μας αποκαλούν εθνικούς προδότες. Πρέπει να ορθώσουμε το ανάστημά μας ενάντια σε αυτή την απάνθρωπη πολιτική φοβήτρων και κτηνωδίας στα σύνορα και να απαιτήσουμε δικαιοσύνη για τα χιλιάδες θύματα της κρατικής βίας».
Όπως είπε ο ίδιος: «Το ναυάγιο της Πύλου είναι το μεγαλύτερο ρατσιστικό έγκλημα στην ιστορία της Ευρώπης εν καιρώ ειρήνης. 650 άνθρωποι νεκροί ή αγνοούμενοι. Και είναι ρατσιστικό έγκλημα γιατί νομίζω ότι όλοι εδώ γνωρίζουμε ότι αν ήταν Ευρωπαίοι πολίτες μέσα στο αλιευτικό σκάφος και όχι μετανάστες, το λιμενικό θα τους είχε σώσει από την πρώτη στιγμή».