Η έμφυλη βία βρίσκεται μερικές φορές πίσω από την ευτυχία των ζευγαριών που βλέπουμε στα media. Τι μπορεί να μας διδάξει η υπόθεση του Απόστολου Λύτρα.
Την Κυριακή 16 Ιουνίου 2024 κυκλοφόρησε η είδηση πως γνωστός ποινικολόγος αντιμετωπίζει κατηγορίες για τον ξυλοδαρμό της συζύγου του. Παρά τον απόηχο του αθηναϊκού Pride και τη θερινή ραστώνη στις παραλίες, τα social media πήραν «φωτιά» και γρήγορα έγινε γνωστό το όνομα του δικηγόρου. Τέτοιες υποθέσεις περί έμφυλης βίας άλλωστε είναι και το πραγματικό «καύσιμο» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ο εισαγγελέας είχε ασκήσει δίωξη στον Απόστολο Λύτρα, ένα πρόσωπο το οποίο είχε προβληθεί σε μεγάλο βαθμό από τα ελληνικά ΜΜΕ.
Το όνομά του είχε συνδεθεί με την υπεράσπιση της μητέρας της 12χρονης στον Κολωνό, τη Ρούλα Πισπιρίγκου, την Ιωάννα Παλιοσπύρου, την οικογένεια του Παντελή Παντελίδη, την πρώην σύντροφο του Στάθη Παναγιωτόπουλου που καταδικάστηκε για revenge porn και διάφορες άλλες μεγάλες υποθέσεις που απασχόλησαν το πανελλήνιο και είχαν έντονη προβολή σε Τύπο και τηλεόραση.
"ΈΠΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΑΛΑ!"
— Jenny Fragouli (@FragouliJenny) June 16, 2024
➡️Η σύζυγος του Απ. #Λύτρα, είναι επίσης μάχιμη δικηγόρος και νομική σύμβουλος σε θέματα ενδοοικογενειακής βίας, κακοποίησης ανηλίκων κλπ.
➡️Πολλά μπράβο στον γιατρό που ειδοποίησε τις αρχές!#Κακοποίηση #Λύτρας pic.twitter.com/XHrgF5Ejwc
Μόλις 24 ώρες μετά, ο ίδιος ο Απόστολος Λύτρας παραδέχτηκε πως είχε χτυπήσει τη σύζυγό του με την τελευταία να καταλήγει στα επείγοντα. Σύμφωνα με την κατάθεσή της ίδιας, αφορμή του ξυλοδαρμού ήταν η ενασχόλησή της με το κινητό κατά την έξοδό τους. Ο θύτης επικαλέστηκε ψυχολογικά προβλήματα και αφέθηκε ελεύθερος σύμφωνα με τις τυπικές διαδικασίες. Για την ιστορία, οι αρχές απέσπασαν τα δύο όπλα που κατείχε νόμιμα, καθώς ως χόμπι είχε τη σκοποβολή.
Έμφυλη βία και προβολή
Διαχρονικά μας απασχολούν υποθέσεις με celebrities οι οποίοι κατηγορούνται για κακοποίηση γυναικών. Εκβιασμοί, σεξουαλικές παρενοχλήσεις, βιασμοί, ξυλοδαρμοί και σπανιότερα γυναικοκτονίες. Πολλές υποθέσεις καταλήγουν στα δικαστήρια, όταν τα θύματα βρίσκουν τη δύναμη και μιλούν ανοιχτά, ενώ άλλες πλανώνται ως φήμες.
Συχνά, βέβαια, κάποιες από αυτές τις φήμες επιβεβαιώνονται, καθώς η κακοποιητική συμπεριφορά είναι ένα μοτίβο το οποίο αναπαράγεται επαναλαμβανόμενα από τους θύτες σε πλήθος γυναικών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα το κίνημα #MeToo και οι εγχώριες υποθέσεις, όπως αυτές του Πέτρου Φιλιππίδη και του Στάθη Παναγιωτόπουλου.
Πίσω από κάποια χαρούμενα ζευγάρια που προσπαθούν να διαφημίσουν την ευτυχία μέσω ΜΜΕ και social media, κρύβονται ιστορίες εξάρτησης και φόβου. Ακόμα και γυναίκες που απολαμβάνουν το καθεστώς της διασημότητας, βρίσκονται εγκλωβισμένες εντός καταστάσεων που στην πράξη τις καθιστούν αιχμάλωτες των συντρόφων τους.
Η βία δεν είναι μόνο σεξουαλική ή σωματική, αλλά και ψυχολογική, συναισθηματική, λεκτική και οικονομική. Αυτό σημαίνει πως μία γυναίκα μπορεί:
- Να αντιμετωπίζει διαφόρου τύπου απειλές στην καθημερινότητά της
- Να στερείται επαγγελματικές ευκαιρίες
- Να βιώνει παραμέληση
- Να γίνεται συνεχόμενα αποδέκτρια υποτιμητικών σχολίων
- Να ωθείται στον αποκλεισμό επικοινωνίας από άλλα άτομα
- Να εξαναγκάζεται στην αποδοχή εξευτελιστικών συμπεριφορών από τον σύντροφό της
Λανθασμένα, θεωρούμε πως το prestige ή η υψηλή κοινωνική θέση μίας γυναίκας λειτουργούν ως ασπίδες απέναντι σε αυτές τις κακοποιητικές συμπεριφορές. Το αντίθετο, αρκετές φορές δημιουργούν πολύ πιο δύσκολες και πιεστικές καταστάσεις. Ο βασικός λόγος είναι πως ο κακοποιητικός άντρας προσπαθεί να προστατέψει την υπόληψή του και βιώνει όλα τα άγχη της πατριαρχίας, από την οποία έχει επωφεληθεί και δεν επιθυμεί να αλλάξει.
Παράλληλα, μία γυναίκα έχει πάντα να αντιμετωπίσει την κοινωνική κριτική ή ακόμα και τον επαγγελματικό αποκλεισμό της. Πολλές διάσημες γυναίκες, λοιπόν, βρίσκονται σε μία κατάσταση συνεχούς διακινδύνευσης και δεν μπορούν να μιλήσουν ή απλά να φύγουν, καθώς οι κακοποιητικοί σύντροφοί τους μπορούν να τις καταδιώξουν πολύ ευκολότερα και να σταθούν ως εμπόδια.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως οι celebrities κατασκευάζονται μιντιακά και έχουν υψηλή εξάρτηση από την εικόνα τους, όμως παραμένουν άνθρωποι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον χαρακτήρα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Οι «λαμπερές» ζωές συχνά είναι πολύ σκοτεινότερες απ’ ό,τι φανταζόμαστε.
Ποιος είναι ο θύτης και ποιος το θύμα τελικά;
Στη δημόσια σφαίρα των social media ακούγονται όλες οι απόψεις. Συχνά υπάρχει σκληρή αντιπαράθεση η οποία πολλές φορές έχει ιδεολογικές διαστάσεις με αποτέλεσμα την υπερπολιτικοποίηση μη πολιτικών καταστάσεων και διενεργείται astroturfing για λόγους πολιτικής επικοινωνίας.
Δεν είναι λίγες οι φορές, όμως, που γίνονται ενέργειες ώστε η κοινή γνώμη να απομακρυνθεί από τη θέση που βρίσκεται πιο κοντά στην έννοια της «κοινωνικής δικαιοσύνης» και να στρατευτεί με τον εκάστοτε θύτη. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ερώτημα για το μέλλον της καριέρας του Απόστολου Λύτρα που τέθηκε από τη Ζήνα Κουτσελίνη στη μεσημεριανή εκπομπή της.
"Ένας άνθρωπος έχει καταστραφεί ολόκληρος". Αλήθεια Ζήνα; Κατάπτυστη. #δικηγόρος #λυτρας pic.twitter.com/yYbyV858X5
— Pyrgodespoina (@Kyria_Katy) June 17, 2024
Η ίδια υποστήριξε πως ένας άνθρωπος με λαμπρή καριέρα έχει καταστραφεί και εμμέσως πλην σαφώς κάλεσε τους ακροατές της να στρέψουν το ενδιαφέρον τους σε αυτόν. Η δήλωσή της δικαιολογημένα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στα social media, καθώς έγινε την ώρα που μία άλλη γυναίκα είχε βρεθεί στο νοσοκομείο με κακώσεις στο σώμα της, διαλυμένη ψυχολογία, πλήθος αρνητικών συναισθημάτων και δημόσιο διασυρμό, έχοντας πει ψέματα πως έπεσε από τις σκάλες για να μην αντιμετωπίσει μεγαλύτερο κίνδυνο.
Δεν χωράει, λοιπόν, ερώτημα ποιος είναι το πραγματικό θύμα στην όλη υπόθεση. Εδώ δεν έχουμε μία υπόθεση cancel culture λόγω μίας ατυχούς δήλωσης του Απόστολου Λύτρα, αλλά τη διενέργεια ενός έμφυλου εγκλήματος το οποίο και παραδέχτηκε ανοιχτά.
Ως φιλελεύθερη δημοκρατία αποδεχόμαστε το τεκμήριο της αθωότητας, όμως όταν αυτό διαψεύδεται από το ίδιο το άτομο μέσω της ευθείας παραδοχής του, τότε θα πρέπει να θέτουμε ερωτήματα για τον ρόλο αντίστοιχων δηλώσεων. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος η «ανθρωπιστική» προσέγγιση του δράστη εν τέλει να λειτουργήσει ως μία προσπάθεια παράφρασης του νοήματος και τελικά ο θύτης να καταστεί ως το θύμα.
Επιπλέον, ας κρατήσουμε πως ως χώρα έχουμε μία δημοσιογραφική κουλτούρα στην οποία το τεκμήριο της αθωότητας δεν γίνεται πάντοτε σεβαστό και συχνά προ δικαστικών αποφάσεων οι κατηγορούμενοι έχουν αθωωθεί ή καταδικαστεί στα τηλεοπτικά παράθυρα. Υπενθυμίζεται πως τον τελευταίο λόγο πάντα έχει η Δικαιοσύνη.