Πολλά αγαπημένα μας brands ανήκουν σε πολυεθνικές εταιρείες, όπως και τα ίδια τα σούπερ μάρκετ. Τελικά, είμαστε τοπικοί ή παγκοσμιοποιημένοι καταναλωτές;
Παρακολουθώντας μία διαφήμιση για κάποιο προϊόν ή μία αλυσίδα σούπερ μάρκετ, δεν είναι λίγες οι φορές που θα αναδειχθούν η εντοπιότητα, κάποιες αξίες-κλειδιά και οι καθημερινοί άνθρωποι πίσω από αυτά.
Η ιδέα που έχουμε λοιπόν είναι πως το γάλα μας βγαίνει σε κάποια φάρμα με ευτυχισμένες αγελάδες, τα κατεψυγμένα θαλασσινά ψαρεύονται εδώ λίγο πιο έξω και πως οι υπάλληλοι που μας εξυπηρετούν και γεμίζουν τα ράφια καθημερινά εργάζονται σε οικογενειακή επιχείρηση.
Ο συγκεντρωτισμός των brands
Εδώ και μερικές δεκαετίες πολλές από τις πιο επιτυχημένες φίρμες άλλαξαν χέρια.
Πολλά ελληνικά προϊόντα, με τα οποία μεγάλωσαν οι γονείς μας, αλλά και μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ πλέον ανήκουν σε πολυεθνικές εταιρείες με οργανωμένα τμήματα HR και marketing, στόχους παραγωγικότητας, ενέργειες CSR και επενδυτές από κάθε γωνιά του πλανήτη.
Επιπλέον, πολλά προϊόντα βγαίνουν και από τις ίδιες γραμμές παραγωγής, με διαφοροποιήσεις στις ετικέτες ή έχουν παραχθεί στο εξωτερικό και εισάγονται με ελληνικό όνομα και ετικέτα.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν έναν ιδιοκτησιακό συγκεντρωτισμό, ο οποίος επεκτείνεται από το καλάθι μας στο σούπερ μάρκετ μέχρι τα ρούχα, τα ακίνητα και τα ΜΜΕ. Έτσι, κάθε μας καταναλωτική ενέργεια σχεδόν είναι σίγουρο πως θα εξασφαλίσει κέρδη σε έναν πολυεθνικό όμιλο.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως οι πολυεθνικές πάντα αναζητούν το επόμενο μεγάλο success story στο οποίο θα επενδύσουν ή θα το εξαγοράσουν. Με αυτό τον τρόπο ο ανταγωνισμός γίνεται μέρος της στρατηγικής τους.
Τι γίνεται όμως με τις τιμές;
Ενδεχομένως πολλοί στο τέλος της ημέρας να μην ενδιαφέρονται για το ποιος επωφελείται από την βόλτα του σε κάποιο κατάστημα.
Είναι όμως κοινό μυστικό και γίνεται πολλές φορές συζήτηση στα social media γιατί τα ίδια προϊόντα στην Ελλάδα τα πληρώνουμε ακριβότερα σε σχέση με το εξωτερικό, όπου και οι μισθοί πολλές φορές είναι υψηλότεροι.
Υπάρχουν διάφορες ερμηνείες: από την πιο τεχνική που εστιάζει στον τρόπο διατίμησης και το μέγεθος της αγοράς μέχρι και την πιο καχύποπτη και απλουστευτική στην οποία οι υψηλές τιμές στα ελληνικά ράφια οφείλονται αποκλειστικά σε κερδοσκοπικές ενέργειες ή στην απουσία ουσιαστικού ελέγχου.
Πλήθος ρεπορτάζ, αφιερωμάτων και συνεντεύξεων από έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ, εστιάζει στο παραπάνω. Σε αυτό το άρθρο δεν έχουμε σκοπό να απαντήσουμε σε αυτό άλλωστε, αλλά επιχειρούμε να διαφωτιστεί κάτι διαφορετικό, ότι εν τέλει όντως είμαστε παγκοσμιοποιημένοι καταναλωτές.
Τα δεδομένα των αγορών
Όπως προαναφέρθηκε, οι πολυεθνικές εταιρείες δραστηριοποιούνται σε ένα εξαιρετικά οργανωμένο περιβάλλον υψηλού ανταγωνισμού.
Συλλέγουν συνεχόμενα δεδομένα σχετικά με την κερδοφορία, τις καταναλωτικές τάσεις και τη διατήρηση της καλής εικόνας τους στις τοπικές αγορές.
Με αυτά και πολλά άλλα, αποφασίζουν αν θα επενδύσουν σε νέα καταστήματα, αν θα βγάλουν κάποιο νέο προϊόν, αν αυτό θα έχει δικό του όνομα ή θα προσδεθεί σε ένα άλλο ήδη πετυχημένο brand, αν θα επιχειρηθεί μία ηθικότερη προσέγγιση λόγω κάποιας πρόσφατης κρίσης ή ανησυχίας του κοινού ή στη χειρότερη των περιπτώσεων αν θα αποφασιστεί αποεπένδυση.
Τα ίδια δεδομένα είναι και αυτά τα οποία κρύβονται πίσω από φαινόμενα όπως το shrinkflation, δηλαδή η μείωση της ποσότητας ενός προϊόντος χωρίς αυτό να γίνεται εμφανές στη συσκευασία διατηρώντας την ίδια τιμή ή αυξάνοντάς τη, το pinkwashing, δηλαδή η εμφύσηση φεμινιστικών ή φιλικών προς την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα αξιών, το greenwashing, δηλαδή η έμφαση στην φιλικότητα προς το περιβάλλον και το craftwashing, δηλαδή ο χειροποίητος χαρακτήρας μαζικών προϊόντων.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν πρακτικές, οι οποίες προέρχονται από τάσεις της κοινωνίας και των ειδικών κοινών και διασφαλίζουν στο δημόσιο βλέμμα πως τα brands θα μένουν ανεπηρέαστα από την κριτική και προβληματικές που σχετίζονται με την ηθικότερη κατανάλωση.
Γιατί είναι σημαντικό να τα γνωρίζεις;
Σε έναν κόσμο υπερσυνδεδεμένο και διασυνδεδεμένο, καθετί που κάνουμε μετράει και έχει αντίκτυπο. Ως καταναλωτές πρέπει να το έχουμε πάντα στο μυαλό μας και να μην σκεφτόμαστε αποκλειστικά το κόστος.
Πολλές φορές ένα προϊόν που φαινομενικά είναι φθηνότερο, στην πράξη κοστίζει περισσότερο στο περιβάλλον και σε κάποιες κοινότητες, τις οποίες δεν θα δούμε ενδεχομένως ποτέ από κοντά. Επιπλέον, το υψηλό κόστος δεν σημαίνει πάντα πως το προϊόν το οποίο αγοράζουμε είναι ηθικότερο, πιο πράσινο ή πιο υγιεινό.
Αντίστοιχα, δεν σημαίνει πως και οτιδήποτε προέρχεται από μία πολυεθνική δεν εμπίπτει σε κάποια υψηλά standards, δεν ακολουθεί καλές πρακτικές και δεν συμφέρει.
Όλα πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση και να διερευνώνται από τον καταναλωτή/καταναλώτρια. Η ουσία είναι πως καλά και κακά brands συνυπάρχουν σαν assets για μία εταιρεία, η οποία στο τέλος της ημέρας ενδιαφέρεται αποκλειστικά για την κερδοφορία της.
Αν κάτι τέτοιο φαντάζει αρκετά βαρετό ή κουραστικό, τότε σκέψου γιατί ξεκίνησες να διαβάζεις το συγκεκριμένο άρθρο εξαρχής, καθώς σκοπός σου ήταν να μάθεις το πού πάνε τα χρήματα σου.