Μια κουβέντα για τις επιλογές της δημόσιας τηλεόρασης, την κουλτούρα γύρω απ’ την αναπηρία και το inspiration porn που μετατρέπει το ανάπηρο άτομο σε αντικείμενο προς έμπνευση των μη αναπήρων.
Τους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν τους παρακολούθησα παρά αποσπασματικά, όταν δηλαδή ήθελα να δω την προσπάθεια κάποιων συγκεκριμένων αθλητών/-τριών που εκτιμώ και πέραν των επιδόσεών τους στα στάδια. Δυστυχώς, δεν κατάφερα παρά την απομόνωση που διάλεξα αυτό το καλοκαίρι, να γλιτώσω απ’ τη λεηλασία του παράλογου που μας έφερε αντιμέτωπες και αντιμέτωπους με ρατσιστικά και ομοφοβικά παραληρήματα, επιβεβαιώνοντας ότι ακόμη βολοδέρνουμε σε χωμάτινα μονοπάτια κι ας ονειρευόμαστε ολάνοιχτες λεωφόρους.
Έτσι λοιπόν, θα έχουμε αρκετά να θυμόμαστε απ’ το Παρίσι του Αυγούστου, κάτι που μάλλον δεν μπορούμε να πούμε για το Παρίσι του Σεπτεμβρίου και τους Παραολυμπιακούς Αγώνες, που για ακόμη μια φορά υποφωτίζονται από τα media, στριμώχνοντας ανόρεκτα μεταδόσεις και αθλήματα στo πρόγραμμά τους.
Με αυτήν τη σκέψη, επικοινώνησα με τον Γρηγόρη Χρυσικό και τον Σπύρο Νταντανίδη, τα παιδιά πίσω απ’ την απολαυστική και εξαιρετικά δημοφιλή στα social media σελίδα «Cool Crips», μέσω της οποίας σχολιάζουν με χιούμορ την αναπηρική καθημερινότητα. Αρχικά λοιπόν, θέλησα να μάθω αν υποψιαζόντουσαν εξαρχής ότι ο τρόπος που θα επικοινωνηθούν οι Παραολυμπιακοί Αγώνες, θα χαρακτηρίζεται απ’ αυτήν την ανισότητα σε σχέση με τους Ολυμπιακούς που προηγήθηκαν.
«Η αλήθεια είναι ότι έχουμε μάθει να είμαστε απαισιόδοξοι κι όχι αδίκως θα έλεγε κάποια/ος/ο. Το 2021, η μετάδοση των Παραολυμπιακών ήταν μάλλον φιάσκο, αφού έδειχνε μόνο κολύμβηση και στίβο, με κάποιους σκόρπιους τελικούς Ελλήνων και κάποιες ανασκοπήσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι όταν είχαμε τους Παραολυμπιακούς αγώνες, οριακά άκουγες στα γήπεδα τον αμήχανο ήχο των τζιτζικιών και των τριζονιών και τρέχαμε να τα γεμίσουμε με σχόλια. Οπότε ο πήχης ήταν ήδη αρκετά χαμηλά, πράγμα το οποίο μάλλον μας έδωσε μια άνεση να σκεφτόμαστε ότι λογικά θα είναι λίγο καλύτερα τα πράγματα. Για να ευλογήσουμε και λίγο τα γένια μας, κάναμε και ένα πολύ ωραίο προτζεκτάκι με τον Αιμίλιο Οικονομίδη πριν τους Παραολυμπιακούς, τα Paralympic Challenges powered by Adidas, που μας χαΐπαραν, όπως λέει και η Gen Z, αρκετά!».
Τους ζητάω να βάλουν ένα πλαίσιο για το πώς έχει κινηθεί η αναμετάδοση των αγώνων σε σχέση πάντα με το πώς θα έπρεπε να είναι
«Ας μιλήσουμε με αριθμούς. Η ΕΡΤ, στους Ολυμπιακούς θα έκανε 900 ώρες μετάδοσης στα κανάλια της, μεταξύ των οποίων είναι και δύο ψηφιακά αθλητικά κανάλια. Πόσες ανακοίνωσε ότι θα κάνει στους Παραολυμπιακούς; 100… Μόνο στην ΕΡΤ2. Και τα αθλητικά κανάλια είναι ανενεργά. Θα μου πεις ότι οι Παραολυμπιακοί διαρκούν λιγότερες μέρες. Ναι οκ, όμως η αναγωγή ανά ημέρα είναι 53 και 8,5 ώρες αντίστοιχα. Εντωμεταξύ, οι Παραολυμπιακοί έχουν 22 αθλήματα, με την ΕΡΤ να περιορίζεται μόνο σε αυτά με ελληνικές συμμετοχές. Δηλαδή, λιγότερο από τα μισά. Πάντως η δικαιολογία ότι η Ελληνική Αποστολή δεν υπάρχει, δεν στέκει, καθώς θα φέρει περισσότερα μετάλλια, ενώ είναι αισθητά μικρότερη».
Γιατί συμβαίνει αυτό;
«Η αναλογία στις ώρες μετάδοσης ίσως αντικατοπτρίζει και την αναλογία με την οποία ο κόσμος αντιμετωπίζει τα θέματα γύρω από την αναπηρία και τα ανάπηρα άτομα σε σχέση με τα υπόλοιπα. Δηλαδή, κατά πάσα πιθανότητα δεν ξύπνησε ένα πρωί ο πρόεδρος της ΕΡΤ και είπε: “Α, δεν γουστάρω να σας δείξω Παραολυμπιακούς”. Κάπως προϋπάρχει αυτή η αντίληψη. Από την άλλη, για να αρχίσεις να αλλάζεις αυτήν την αντίληψη χρειάζονται αποφάσεις. Να πει η ΕΡΤ: “Δεν με νοιάζει πόση τηλεθέαση έχει η κάθε διοργάνωση. Είναι ισότιμες και θα αντιμετωπίζονται ως τέτοιες“. Κάτι που μάλλον αρμόζει και στον χαρακτήρα της δημόσιας τηλεόρασης…».
Ο κόσμος που δίκαια ανέδειξε στα social media προσπάθειες αθλητών, όπως ο Καραλής και ο Τεντόγλου, δεν το κάνει αντίστοιχα και με Παραολυμπιονίκες
«Ο κόσμος κάπως έχει μάθει τον Καραλή και τον Τεντόγλου. Ή ακόμα περισσότερο, τον Μάνταλο ή τον Ιωαννίδη. Αυτούς προβάλλουν τα media, αυτούς θα μάθει ο κόσμος. Προφανώς, καλώς τους προβάλλει και αυτούς, αλλά αν δεν προβάλλουν και τον Πολυχρονίδη ή την Σταματοπούλου που φέρνουν αντίστοιχες παγκόσμιες επιτυχίες πώς να τους μάθει ο κόσμος; Πρέπει να εκπαιδεύσεις το κοινό σου. Σε αυτό έχει μεγαλύτερη ευθύνη η ΕΡΤ που ως κρατικό κανάλι δεν θα έπρεπε να έχει ως πρώτο κριτήριο προβολής την τηλεθέαση. Από την άλλη, μέχρι στιγμής τις περισσότερες φορές που ασχολείται ένα κανάλι με έναν/μια ανάπηρο/η αθλητή/τρια το κάνει με λάθος τρόπο…».
Τους αναφέρω ότι ακόμη κι όταν ο κόσμος ασχοληθεί με τις διακρίσεις των Παραολυμπιακών αθλητών δεν είναι λίγες οι φορές που το κάνει με έναν στόμφο ηρωισμού, μιλώντας για εκείνους με έναν τρόπο εξωτικοποίησης
«Είναι το λεγόμενο inspiration porn, το φαινόμενο που ένα ανάπηρο άτομο μετατρέπεται σε αντικείμενο προς έμπνευση των μη αναπήρων. Ουσιαστικά, δεν δίνεται καμία βάση στο πραγματικό επίτευγμα του ατόμου, παρόλο που συχνά χρησιμοποιείται ως αφορμή, αλλά στην βλάβη* του ατόμου, η οποία “καθορίζει την ζωή του” και τον κάνει “ήρωα” μόνο και μόνο επειδή υπάρχει. Έτσι, υποβαθμίζεται το επίτευγμα του ατόμου, αλλά αγνοούνται πλήρως και τα εμπόδια που αντιμετωπίζει το άτομο, όχι εξαιτίας της βλάβης του, αλλά εξαιτίας της κοινωνίας και της πολιτείας που τα βάζουν. Βράστα Χαράλαμπε, δηλαδή».
Credits: Αμαλία Κοβαίου
Υπάρχει μια γενικότερη κουλτούρα που έχει κοινωνικά διαμορφωθεί γύρω απ’ την αναπηρία, η οποία αφενός σχετίζεται με την πληροφορία που δέχεται ή δεν δέχεται. Αναρωτιέμαι με τι άλλο συνδέεται…
«Όλα αυτά πηγάζουν από την εμποτισμένη στην κοινωνία αντίληψη ότι ένα άτομο με βλάβη είναι λιγότερο ικανό και συνεπώς για τον αποκλεισμό ευθύνεται το σώμα του άτομο και όχι τα εμπόδια. Και ο μόνος τρόπος για να ενταχθεί στην κοινωνία είναι να «θεραπευτεί»… Αυτό λέγεται ιατρικό (ατομικό) μοντέλο και είναι και αυτό που επικρατεί μέχρι και σήμερα, ξεκινώντας από την βιομηχανική επανάσταση, όταν και οι άνθρωποι κατηγοριοποιούνται σε ικανούς και μη ικανούς για εργασία».
Με αφορμή τη χιουμοριστική σελίδα που διατηρούν, τους ρωτάω πόσες φορές μέσα στη μέρα σκέφτονται ότι «αν δεν ήταν τόσο τραγικό, θα ήταν εντελώς αστείο», με όσα χρειάζονται καθημερινά να αναμετρηθούν τα ανάπηρα σώματα.
«Μακάρι να μην είχαμε τόση “δουλειά”. Θα μπορούσαμε να επικεντρωθούμε με όλο μας το είναι σε memes για τον ποδοσφαιρικό Παναθηναϊκό ή τον λαό του ΠΑΟΚ!».
*Βλαβη=σωματικο χαρακτηριστικό βλ. τύφλωση, τετραπληγία κ.λπ.
Αναπηρία=κοινωνικα και πολιτικά επιτελεσμένος αποκλεισμός.