Με αφορμή το έξυπνο statement της ηθοποιού στο κόκκινο χαλί των Καννών για την ειρήνη στην Παλαιστίνη, ανατρέχουμε στην ιστορία του πολιτικού ακτιβισμού στον χώρο του θεάματος, εξετάζοντας τη σημασία του στην επιρροή του κοινού.
«Δεν είμαι από το Ισραήλ ή την Παλαιστίνη. Δεν είμαι πολιτικός. Δεν είμαι κάποια αυθεντία. Όμως είμαι μάρτυρας και έχοντας γίνει μάρτυρας του ανθρώπινου κόστους του πολέμου, της βίας και των διώξεων με την επίσκεψή μου σε πρόσφυγες απ’ άκρη σ’ άκρη στον κόσμο, δεν μπορώ να αποστρέψω το βλέμμα μου». Αυτά δήλωνε η Cate Blanchett τον περασμένο Νοέμβριο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώνοντας τη φωνή της με περισσότερες προσωπικότητες του Hollywood και ζητώντας κατάπαυση πυρός στη δοκιμαζόμενη από τους βομβαρδισμούς του Ισραήλ Λωρίδα της Γάζας.
Η στάση της Cate Blanchett θα είχε ήδη γίνει γνωστή λίγο καιρό πριν, μέσα από την υπογραφή της ανοιχτής επιστολής Artists4Ceasefire, που καλούσε τον πρόεδρο Joe Biden σε πρωτοβουλίες για τον τερματισμό της γενοκτονίας.
Δεν θα προκαλούσε λοιπόν εντύπωση στο κοινό το νέο πολιτικό statement της πολυβραβευμένης ηθοποιού, η οποία για ακόμη μια φορά ανέδειξε το Παλαιστινιακό ζήτημα, χρησιμοποιώντας το κόκκινο χαλί των Καννών για να το κάνει πράξη. Μεταφορικά και κυριολεκτικά, μιας που η Cate Blanchett επέλεξε έναν ιδιαίτερο τρόπο για να πει πολλά χωρίς να πει τίποτα: φορώντας μια μαύρη τουαλέτα δια χειρός Haider Ackermann για τον οίκο Jean Paul Gaultier, το στρίφωμα και η φόδρα της οποίας ήταν στα κατάλληλα χρώματα (πράσινο και λευκό) ώστε σε συνδυασμό με το φόντο του κόκκινου χαλιού να δημιουργείται ένα συμβολικό σχήμα που παρέπεμπε στην Παλαιστινιακή σημαία.
Όλα τα παραπάνω θα γίνονταν πράξη σύμφωνα με την Παλαιστινο-Αμερικανίδα ιστορικό του ρούχου και ερευνήτρια, Wafa Ghnaim, με έμπνευση από την πρώτη intifada του 1987, όταν και θα απαγορευόταν η χρήση της σημαίας. Ο κόσμος θα αναζητούσε τότε εναλλακτικά σύμβολά της και έτσι θα προέκυπτε μεταξύ άλλων και το περίφημο καρπούζι που βλέπουμε μέχρι σήμερα.
Η εμφάνιση της Cate Blanchett στις Κάννες θα γινόταν σύντομα viral σε όλο το Διαδίκτυο, διχάζοντας ωστόσο στην πραγματικότητα το κοινό. Από τη μια, οι υπέρμαχοι της πράξης και άτομα που το προηγούμενο διάστημα θα καλούσαν στην «ψηφιακή γκιλοτίνα» –το μπλοκάρισμα δηλαδή στα κοινωνικά μέσα– όσων celebrities δεν λάμβαναν δημόσια θέση για τη γενοκτονία του λαού της Παλαιστίνης.
Από την άλλη, μια μερίδα του πληθυσμού που παρά το γεγονός ότι στηρίζει τον πυρήνα του μηνύματος, δεν μπορεί και να μην σταθεί στην ειρωνεία του ότι αυτό προβάλλεται στον glamorous κόσμο ενός κινηματογραφικού φεστιβάλ, όταν μιλάμε στην ουσία για ανθρώπινες ζωές και εγκλήματα πολέμου.
Όμως ανατρέχοντας στην ιστορία του πολιτικού ακτιβισμού στον κόσμο του θεάματος, η σημασία του να συνεχίζεται αυτός και στις μέρες μας μοιάζει αυτονόητη. Αρκεί κανείς να φέρει στο νου του αντίστοιχες στιγμές που τελικά θα σημάδευαν την ποπ κουλτούρα και στις οποίες θα ανατρέχαμε πολλά χρόνια μετά ως σημεία καμπής της ίδια της ιστορίας.
Ο πολιτικός ακτιβισμός των Hollywood Ten το μακρινό 1947 θα ήταν ίσως η στιγμή που όλα ξεκινούσαν. Το εν λόγω group σεναριογράφων, σκηνοθετών και παραγωγών του Hollywood θα ήταν η πρώτη μερίδα ανθρώπων του θεάματος που θα έμπαινε σε μαύρη λίστα στις ΗΠΑ, όταν αυτή θα αρνούνταν να δώσει κατάθεση για το φερόμενο ως «κομμουνιστικό παρελθόν» της, κάνοντας με αυτόν τον τρόπο ένα σαφές πολιτικό statement. Η άρνηση αυτή θα οδηγούσε μάλιστα τους δημιουργούς σε φυλάκιση από 6 έως 12 μήνες το 1950, η οποία ωστόσο θα αφύπνιζε την αμερικανική κοινωνία ως προς τα φλέγοντα ζητήματα της ελευθερίας του λόγου και της πολιτικής έκφρασης την περίοδο του μακαρθισμού.
Ας θυμηθούμε και το επίσης μακρινό 1973 τι έκανε ο Marlon Brando στην τελετή απονομής των βραβείων Oscar, στέλνοντας τη Sacheen Littlefeather για να αρνηθεί το αγαλματίδιό του, συμβάλοντας στην ανάδειξη του ζητήματος της στερεοτυπικής αναπαράστασης των Ιθαγενών Αμερικανών στον κόσμο του θεάματος και φυσικά της καταπάτησης της ίδιας της γης τους, ιστορικό γεγονός που λειτούργησε ως δομικό στοιχείο του σύγχρονου κράτους των ΗΠΑ.
Ένα χρόνο πριν, η θρυλική Jane Fonda ή “Hanoi Jane” όπως θα αποκαλούνταν για χρόνια, θα επισκεπτόταν το Βιετνάμ, στέλνοντας ένα ηχηρό αντιπολεμικό μήνυμα από την πλευρά του Hollywood που θα ηχούσε σε ολόκληρο τον κόσμο και θα ενωνόταν με το αντιπολεμικό κίνημα που θα λάμβανε σύντομα γιγαντιαίες διαστάσεις.
Τα παραδείγματα είναι δεκάδες όλες τις επόμενες δεκαετίες, αν σκεφτεί κανείς τον ρόλο που έπαιξε ο ακτιβισμός του George Clooney για να φτάσει στις οθόνες όλου του κόσμου η ενημέρωση για τη γενοκτονία στο Darfur στις αρχές της νέας χιλιετίας, ή και αυτός του Sean Penn μεταξύ πολλών άλλων, για την ανάδειξη της ελλιπούς μέριμνας του αμερικανικού κράτους πριν αλλά και μετά τον θανατηφόρο τυφώνα Katrina.
Να σκεφτούμε επίσης τη σημασία της συμμετοχής της Alyssa Milano και της Rose McGowan στην ανάδειξη του κινήματος #MeToo το 2017, όταν με την online παραδοχή ότι οι δυο τους έχουν πέσει θύματα κακοποίησης/βιασμού, όχι απλά θα αναδείκνυαν τι συνέβαινε εντός Hollywood, αλλά θα έδιναν το κουράγιο σε γυναίκες και θηλυκότητες εκτός αυτού για να μιλήσουν και για τα δικά τους τραυματικά βιώματα.
Πώς θα ήταν άραγε η ζωή εκατομμυρίων Μαύρων Αμερικανών αν δεν ένωναν τη φωνή τους με το κίνημα Black Lives Matter και προσωπικότητες όπως ο Michael B. Jordan και η Viola Davis, ιδιαίτερα μετά και τη σοκαριστική δολοφονία του George Floyd του 2020;
Μερικές φορές, οι πολιτικές δηλώσεις ακόμη κι από θέση υψηλού προνομίου κάνουν την διαφορά στη δημόσια σφαίρα και επηρεάζουν με τον τρόπο τους ολόκληρη την ιστορία. Αρκεί να μην ξεχνάμε ότι τελικά είναι στο χέρι των ίδιων των λαών να κάνουν τους συμβολισμούς πράξη.