Τον Ιούνιο του 2024 διάφορα ακροδεξιά κόμματα ανά την Ευρώπη θα επιχειρήσουν να κάνουν το επόμενο βήμα τους προς τα σαλόνια της mainstream πολιτικής.
Το 2024 θα είναι μία πραγματικά κρίσιμη χρονιά συνολικά για όλους και για όλες μας. Aυτό δεν αφορά μόνο τα καθ’ ημάς, στην Ελλάδα, αλλά μάλλον ολόκληρο τον πλανήτη, καθώς περισσότεροι από 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα προσέλθουν ανά τον κόσμο σε κάλπες πολύ κρίσιμων εκλογών.
Μεταξύ αυτών (ΗΠΑ, Ινδία, Ρωσία κτλ) συγκαταλέγονται φυσικά και οι Ευρωεκλογές του Ιουνίου, οι οποίες θα διεξαχθούν πλαισιωμένες από γεωπολιτικές ανακατατάξεις, ενεργειακή κρίση, εκτόξευση των κοινωνικών ανισοτήτων, κλιματική κρίση και μία σειρά από άλλες σοβαρότατες προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος.
Εν προκειμένω, μπορεί να μη διακυβεύεται το μέλλον της ίδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως για παράδειγμα συνέβη το 2019, τότε στον απόηχο του Brexit, της οικονομικής κρίσης και ενδο-ευρωπαϊκών ανταγωνισμών. Υπάρχει όμως σοβαρή πιθανότητα να προκύψει ένα τρομακτικό αποτέλεσμα που θα επηρεάσει σε διάφορα επίπεδα τη ζωή μας μέσα στην επόμενη πενταετία.
Η αναμενόμενη έκρηξη των ποσοστών της ακροδεξιάς
Με τα παρόντα δεδομένα, δεν είναι καθόλου απίθανο η ακροδεξιά να καταλάβει ως και το ¼ των εδρών στη σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου. Αυτό παίρνοντας ως δεδομένο το πιθανότερο σενάριο, ότι δηλαδή το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (η mainstream δεξιά) και οι Σοσιαλιστές αναμένεται μεν να πάρουν, όπως παραδοσιακά κάνουν, τις δύο πρώτες θέσεις, χάνοντας όμως σημαντικό ποσοστό των εδρών τους. Αυτή μάλιστα θα είναι η τρίτη συνεχόμενη εκλογική μάχη, στην οποία θα δουν συρρίκνωση των ποσοστών τους.
Αντίστοιχα μικρή πτώση στις έδρες θα έχουν και οι μετριοπαθείς Πράσινοι αλλά και το κεντρώο-φιλελεύθερο Renew Europe. Η Αριστερά με τη σειρά της φαίνεται ότι θα πετύχει μια μικρή, αλλά όχι εντυπωσιακή άνοδο.
Το κενό θα το καλύψει η ακροδεξιά είτε μέσω της ομάδας Ταυτότητας και Δημοκρατίας (στο οποίο ανήκει το Εθνικό Μέτωπο της Le Pen και το γερμανικό AfD) είτε μέσω της ομάδας Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (στην οποία είναι πιθανό να ενταχθεί ο Orban).
Σε μία έρευνα που έκανε το European Council on Foreign Relations, υπολογίζεται ότι οι δύο ακροδεξιές/ευρωσκεπτικιστικές ομάδες θα πάρουν μαζί τις 183 από τις συνολικά 720 έδρες της επόμενης Ευρωβουλής. Με την παρούσα σύνθεση, οι δυό τους μοιράζονται 125 έδρες. Καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για μία πολύ σημαντική αύξηση. Μάλιστα, η ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας υπολογίζεται ότι θα γίνει η τρίτη μεγαλύτερη στο Ευρωκοινοβούλιο.
Προφανώς, η ενδεχόμενη εκτόξευση των ποσοστών της ακροδεξιάς στην Ευρώπη δεν είναι κάτι καινούργιο. Πρωτοεμφανίστηκε όταν ο πατήρ Le Pen κατάφερε να πιάσει ένα σοκαριστικό για την εποχή 16,86% στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας το 2002. Έκτοτε η ακροδεξιά έγινε σταδιακά διαμορφωτής των πολιτικών εξελίξεων σε Γαλλία και Ευρώπη. Τα άλλοτε σοκαριστικά ποσοστά της τάξης του 16,86% είναι πλέον κανονικότητα για πολλές χώρες της Ευρώπης.
Ένα πανευρωπαϊκό φαινόμενο
Παρά την εγκαθίδρυσή της στα πολιτικά πράγματα της Ευρώπης εδώ και χρόνια, φέτος η ακροδεξιά μοιάζει πιο relevant από ποτέ. Τουλάχιστον αν σκεφτεί κανείς ότι πέραν της παρουσίας της κόρης πλέον Le Pen, το ξενοφοβικό AfD έχει εκτοξεύσει τα ποσοστά του στη Γερμανία (παίρνοντας στα polls τη δεύτερη θέση με ποσοστά κοντά στο 20%), ενώ την Ιταλία την κυβερνάει η νεοφασιστικών καταβολών Meloni. Πολλοί θα θυμηθούν και τις σαμπάνιες που έπινε ο «Trump της Ολλανδίας», Geert Wilders, λίγους μήνες πριν.
Ισχυρή ακροδεξιά έχουμε και στην Ισπανία, την Αυστρία, τη Σουηδία, την Πολωνία (παρά την πρόσφατη εκλογική της αποτυχία) και στη Φινλανδία στην οποία έχει και κυβερνητικές ευθύνες. Προφανώς στην κουβέντα υπάρχει και η Ελλάδα η οποία μπορεί να μην έχει ένα ισχυρό ακροδεξιό κόμμα, αλλά έχει εκλέξει τρία στις πρόσφατες εθνικές εκλογές, εκ των οποίων το ένα θεωρώ πως θα ισχυροποιηθεί ιδιαίτερα τον Ιούνιο. Αναφέρομαι στην Ελληνική Λύση.
Ούτως ή άλλως, οι Ευρωεκλογές φαντάζουν ως ιδανικό πεδίο για περαιτέρω αύξηση των ποσοστών της ακροδεξιάς, καθώς η ψήφος είναι κάπως πιο χαλαρή σε σχέση με τις εθνικές εκλογές. Αυτό μεταφράζεται ως τάση μειωμένης συμμετοχής ή ψήφου διαμαρτυρίας, η οποία σίγουρα ευνοεί πολιτικές δυνάμεις (που παριστάνουν τις) ριζοσπαστικές. Πολλώ δε μάλλον από τη στιγμή που προωθούν έναν εθνικιστικό λόγο αντίθετο με την ίδια την ουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην πραγματικότητα βέβαια οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν είναι συμβουλευτικοί, όπως τείνουμε λανθασμένα να πιστεύουμε. Σύμφωνα με το γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, οι αποφάσεις του θεσμού αποτελούν τη βάση ενός ποσοστού κοντά στο 80% της νομοθεσίας που ψηφίζεται στη χώρα μας. Πέραν όμως του πρακτικού κομματιού, υπάρχει και το συμβολικό.
Ο γνωστός Αμερικανός ιστορικός Mark Mazower, ο οποίος είναι και ιδιαίτερα αγαπητός στην Ελλάδα, έχει χαρακτηρίσει, σε ένα από τα σπουδαιότερα έργα του, την Ευρώπη ως «σκοτεινή ήπειρο». Δεν έχει και άδικο. Μία νέα άνοδος των εθνικισμών στην Ευρώπη μπορεί να δημιουργήσει τέρατα που ούτε που τα φανταζόμαστε σήμερα. Όσα συνέβησαν στους δύο παγκοσμίους πολέμους μοιάζουν πολύ μακρινά. Δεν είναι καθόλου.