Στις 31 Οκτωβρίου, γιορτάζουμε μία παράδοση αιώνων που είναι πολλά περισσότερα από στολές, γλυκά και θρίλερ. Είναι η επανένωση με τους νεκρούς και ένας τρόπος συλλογικής διαχείρισης του πένθους
Ο Δεκέμβριος είναι για Χριστούγεννα, ο Νοέμβριος για Thanksgiving κι ο Οκτώβριος για Halloween. Είχαμε, δεν είχαμε στο χωριό μας, υπάρχει μία βαθιά ανάγκη να χαιρόμαστε με παραδόσεις που περιλαμβάνουν φαγητό και μαγεία, ακόμα και αν δεν αποτελούν κομμάτι της δικής μας κουλτούρας.
Αν δηλαδή, εξαιρέσουμε τη γέννηση του Χριστού, που σίγουρα δεν συνοδευόταν από κουραμπιέδες, έλατα και τον Άγιο Βασίλη της Coca Cola, μάθαμε να γιορτάζουμε τις αμερικάνικες παραδόσεις μόνο και μόνο, γιατί αυτό μάς δίνει χαρά και μας βοηθά να ξεχνιόμαστε από όλα τα φρικτά που συμβαίνουν, είτε σε προσωπικό είτε σε συλλογικό επίπεδο. Και κάπου εδώ τελειώνει αυτή η κουβέντα.
Η ιστορία της μεγάλης γιορτής
Η αγαπημένη μου γιορτή περιλαμβάνει τρόμο, γλυκά και αναφορά στους νεκρούς μας. Οι μελετητές του Halloween διαφωνούν για την προέλευση της γιορτής, αν και όλοι καταλήγουν στο ότι είναι κέλτικη γιορτή που μετέφεραν στις Η.Π.Α οι Ιρλανδοί πρόγονοι.
Η 1η Νοεμβρίου είναι η μέρα “All Saints” που τιμώνται οι νεκροί, και που την παραμονή επιστρέφουν στη Γη ή γιορτάζεται το πιο σκοτεινό φεστιβάλ Samhain, με ιστορίες για φαντάσματα (πρόδρομος του Halloween που σηματοδοτούσε την έναρξη του νέου έτους για τους Κέλτες και τη μετάβαση σε πιο σκοτεινό και ψυχρό καιρό). Η κέλτικη παράδοση με τα τρομακτικά της μυστήρια αντικαταστάθηκε σταδιακά από την αμερικάνικη εμπορικότητα, με στολές, κάρτες και γλυκά.
Halloween σημαίνει «ιερή νύχτα», από τις σκωτσέζικες λέξεις hallow και een. Ο άνθρωπος που καθιέρωσε την ονομασία ήταν ο ποιητής Robert Burns, που ένωσε αυτές τις δύο λέξεις και τις έκανε το ομώνυμο ποίημά του, το 1786.
Trick or treat και κολοκύθες
Το κλασικό έθιμο της ημέρας είναι τα παιδιά να φορούν τις spooky στολές τους και να ξεχύνονται στις γειτονιές τους, με το που νυχτώσει. Σαν τα δικά μας κάλαντα ένα πράγμα. Η ερώτηση που κάνουν είναι “trick or treat” και η απάντηση είναι πάντα τα γλυκά και ζαχαρωτά που τους προσφέρουν οι οικοδεσπότες.
Πού κολλάει όμως το trick, αφού κανένα παιδί δεν κάνει κόλπα εκείνη τη μέρα; Κι όμως, πριν από 100 χρόνια, η νύχτα του Halloween ήταν αφιερωμένη στις φάρσες και σε πειράγματα στον δρόμο, που μέχρι το 1930 είχαν μετατραπεί σε βανδαλισμούς που κόστιζαν εκατομμύρια. Κάπου εκεί έπεσε η πρόταση να προσεγγίσουν τον θεσμό με τον τρόπο του Καναδά και να δίνουν γλυκά στα παιδιά, προκειμένου να μην απαντήσουν με αντίποινα.
Όσο για τις κολοκύθες, η ιστορία τους είναι spooky και δεν πρόκειται για το λαχανικό που σκαλίζουμε και που μετά τρώμε σε τάρτες. Ο μύθος λέει ότι ο «Τσιγγούνης Τζακ» ήταν ένας φαρσέρ που τρόμαζε τον κόσμο και κατάφερε να ξεγελάσει τον θάνατο τρεις φορές. Όταν πια πέθανε, δεν έγινε δεκτός ούτε στον Παράδεισο, αλλά ούτε και στην Κόλαση. Καταδικάστηκε να γυρίζει στη γη με μία κολοκύθα αντί για κεφάλι και ένας φως να φέγγει από μέσα. Tim Burton much?
Το Halloween σε όλο τον κόσμο
Halloween είναι η εικόνα που έχουμε από τις αμερικάνικες γειτονιές, με παιδιά να ξεχύνονται για trick or treat, πάρτι με στολές από horror ταινίες και εντυπωσιακή διακόσμηση σε σπίτια και κήπους. Δεν είναι όμως μόνο αυτά. Η δεύτερη πιο γνωστή παράδοση είναι η Μέρα των Νεκρών στο Μεξικό. Σύμφωνα με τον θρύλο, είναι η ευκαιρία για επανένωση των νεκρών με τους ζωντανούς. Κάθε οικογένεια φτιάχνει ofrenda ή μαζεύονται σε τάφους, βάζοντας αναμνηστικά και αγαπημένα φαγητά και αντικείμενα των νεκρών. Μία παράδοση που μαθαίνει στους ζωντανούς να πιστεύουν σε μία ζωή μετά θάνατον και να διαχειρίζονται το πένθος με έναν πολύ αισιόδοξο τρόπο. Η animated ταινία Coco θα σου δώσει μία πολύ καλή ιδέα για το τι σημαίνει Dia de los Muertos.
Κάτι αντίστοιχο πιστεύουν στην Ιρλανδία και τη Σκωτία, από όπου και ξεκίνησε ο τεράστιος μύθος του Halloween. Στη Σικελία, πιστεύουν ότι οι νεκροί φέρνουν ψωμί ή γλυκά στα παιδιά που φέρονται καλά, στη Λομβαρδία αφήνουν ένα βάζο γεμάτο νερό στην κουζίνα για να πιουν οι νεκροί, όταν τους επισκεφθούν εκείνη τη νύχτα.
Στη Γουατεμάλα, υπάρχει το φεστιβάλ Barriletes Gigantes όπου αφήνουν χαρταετούς πάνω από νεκροταφεία, ως μέσο επικοινωνίας με τους αγαπημένους που έχουν φύγει. Στις Φιλιππίνες, τα παιδιά ντύνονται φαντάσματα με λευκά σεντόνια, χτυπούν τις πόρτες για να ζητήσουν προσευχές για τις εγκλωβισμένες ψυχές και ίσως πάρουν γλυκά.
Halloween και στο Περιστέρι
Όταν μεγάλωσαν και οι αδερφές μου, πήραμε μία απόφαση από κοινού, γιατί καταλάβαμε ότι δεν μπορούμε να κρυβόμαστε άλλο από τους εαυτούς μας. Έπρεπε να γιορτάζουμε και Halloween και Thanksgiving. Ακολούθησαν χρόνια ειρωνικών σχολίων για το αν είχαμε και στο χωριό μας, αλλά θα υποθέσω ότι είναι οι άνθρωποι που σταμάτησαν να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη στα 5 τους, επειδή «ήταν πολύ έξυπνοι και το είχαν μυριστεί».
Στολίζαμε το σπίτι με κολοκύθες, ιστούς από αράχνες, κατσαρίδες και σκελετούς, κατά μήκος της κουρτίνας. Παρακολουθούσαμε θρίλερ και ταινίες horror, που βλέπαμε ούτως ή άλλως και τρώγαμε Halloween γλυκά που πλέον βρίσκεις πολύ εύκολα. Μπορεί να άλλαξα γειτονιά και να έφυγα από το Περιστέρι, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έπαψα να στολίζω το σπίτι με σκελετούς. Απόψε, θα φάμε πίτσα σε σχήμα φάντασμα, νεκρά δάχτυλα με λουκάνικο, marshmallows, brownie σε σχήμα κολοκύθας -ναι, ίσως έχω καούρες. Θα δούμε “Hocus Pocus” (το πρώτο), το “The Shining”, ίσως “Scary Movie” και μετά τον «Εξορκιστή».
Φέτος, θα έχω και μία νέα παράδοση, γιατί όπως με ενημέρωσε το Tik Tok, στις 27 Οκτωβρίου, δηλαδή 4 μέρες πριν το Halloween, τα ζώα που χάσαμε, περνούν τη γέφυρα και μας επισκέπτονται. Θα έχουμε και τυρί για τον Όσκαρ, σε περίπτωση που περάσει.