Από την εξέγερση των εργατ(ρι)ών του Σικάγου, η οποία αποτέλεσε μια από τις κορυφαίες στιγμές της πάλης των τάξεων τον Μάιο του 1886, στο hustle culture του σήμερα, ο αγώνας για δίκαιες εργασιακές συνθήκες συνεχίζεται.
Πίσω στα 1880, ο κόσμος έδινε μάχη για το οκτάωρο. Πρόκειται για ένα αίτημα με μεγάλη πολιτική σημασία για την εργατική τάξη, το οποίο ακόμη παραμένει καίριο κοινωνικό αίτημα και στις μέρες μας. «Οκτώ ώρες για δουλειά, οκτώ για ξεκούραση, οκτώ για ό,τι θέλουμε» έλεγε ένα από τα πιο γνωστά συνθήματα της εποχής.
Την 1η Μαΐου του 1886 στις ΗΠΑ, 600.000 άνθρωποι συμμετείχαν στις απεργίες που γίνονταν σε όλη τη χώρα. Εκείνο το μακρινό Σάββατο του 1886 ήταν εργάσιμη μέρα και χιλιάδες κόσμου συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Haymarket να διαδηλώσουν ειρηνικά. Οι αστυνομικές δυνάμεις όμως είχαν παραταχθεί τριγύρω κι ενώ το πλήθος παρακολουθούσε τις ομιλίες, ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης διέταξε να διαλυθεί η συγκέντρωση.
Τότε, εκτοξεύεται χειροβομβίδα από την πλευρά των διαδηλωτών εναντίον των ένστολων και σκοτώνονται 7 αστυνομικοί. Ακολουθεί «βροχή» πυροβολισμών αδιακρίτως, οι αστυνομικοί άνοιξαν πυρ κατά του πλήθους. Πολλοί τραυματισμένοι κατέληξαν τις επόμενες ημέρες, όμως επίσημα έχουν καταγραφεί μόλις 16 νεκροί αστυνομικοί και τέσσερις διαδηλωτές.
Αυτό που ακολούθησε ήταν 8 συλληφθέντες διαδηλωτές να δικαστούν και τέσσερις εξ αυτών να καταδικαστούν σε θάνατο. Ο ένας μάλιστα αφαίρεσε μόνος του τη ζωή του στη φυλακή.
Οι διαστάσεις που πήρε διεθνώς αυτή η δίκη έθεσε τα θεμέλια για την Εργατική Πρωτομαγιά. Έτσι, κάθε πρώτη του Μάη η εργατική τάξη ξεσηκώνεται και διεκδικεί καλύτερες συνθήκες εργασίας. Η Πρωτομαγιά δεν είναι απλά μια μέρα των λουλουδιών και της Άνοιξης.
Σε έναν ιδανικό κόσμο συνδυάζεται το δικαίωμα σε καλύτερες εργασιακές συνθήκες με το δικαίωμα στη χαρά. Όπως είχε πει η σουφραζέτα και ηγέτιδα του εργατικού συνδικάτου Rose Schneiderman στο “Bread & Roses”, το 1912 μπροστά στους απεργούς της κλωστοϋφαντουργίας στο Lawrence της Μασαχουσέτης:
«Αυτό που θέλει η γυναίκα που εργάζεται είναι το δικαίωμα να ζει, όχι απλώς να υπάρχει – το δικαίωμα στη ζωή, όπως η πλούσια γυναίκα έχει το δικαίωμα στη ζωή, και στον ήλιο και στη μουσική και στην τέχνη. Δεν έχετε τίποτα στο οποίο να μην έχει δικαίωμα να έχει και ο πιο ταπεινός εργάτης. Ο εργάτης/η εργάτρια πρέπει να έχει ψωμί, αλλά πρέπει να έχει και τριαντάφυλλα».
Η ομορφιά βρίσκεται στους δρόμους
Το γνωστό σκίτσο ενός αναρχικού που πετάει μία βόμβα κάνει την εμφάνισή του. “La Beauté est dans la rue” γράφουν τα έντονα, κόκκινα γράμματα που έχουν αφήσει ιστορία.
«Η ομορφιά βρίσκεται στους δρόμους» δηλαδή.
Στην Γαλλία, τον Μάη του ‘68, γίνονταν μεγάλες διαδηλώσεις κατά της γαλλικής κυβέρνηση, οι οποίες εξαπλώθηκαν στα πανεπιστήμια του Παρισιού και στη συνέχεια σε εργοστάσια και άλλους χώρους εργασίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια γενική απεργία 11 εκατομμυρίων εργαζομένων που οδήγησε τη χώρα σε ακινησία.
Μεταξύ των φοιτητών στο Παρίσι τότε ήταν η ομάδα ‘Atelier Populaire’, η οποία έφτιαχνε αφίσες για να ενθαρρύνει τους διαδηλωτές και να υπογραμμίζει την αστυνομική βία. Υπάρχει και το βιβλίο “Beauty Is In The Street” με πάνω από 200 τέτοιες αφίσες, οι οποίες έγιναν ορόσημα στην πολιτική τέχνη και τον γραφιστικό σχεδιασμό.
«Βρέθηκε κάποια στιγμή στη Γαλλία, πρώτη του Μάη σε μια άδεια πλατεία, σε λίγο οι φοιτητές θα ξεσπούσαν, και μια αλλιώτικη ζωή θα ζητούσαν» τραγουδούσε ο Φίλιππος Πλιάτσικας στο «Αν θα μπορούσα τον κόσμο να άλλαζα». Αυτή η αλλιώτικη ζωή είναι το διακύβευμα.
Πρωτομαγιά στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η πρώτη κινητοποίηση έγινε το 1893, με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Σταύρου Καλλέργη. 2.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο και διαδήλωσαν υπέρ της 8ωρης εργασίας, της καθιέρωσης της Κυριακής ως αργίας και της κρατικής ασφάλισης για τα θύματα εργατικών ατυχημάτων. Το συγκεντρωμένο πλήθος τότε ενέκρινε ένα ψήφισμα, το οποίο επέδωσε στον Πρόεδρο της Βουλής την 1η Δεκεμβρίου του ίδιου έτους.
Βέβαια, υπήρξε τρομερή κωλυσιεργία από την πλευρά του προέδρου της Βουλής, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση του Καλλέργη, που ήταν από τους προδρόμους του σοσιαλιστικού κινήματος στη χώρα. Αυτό είχε ως συνέπεια να συλληφθεί για διατάραξη της συνεδρίασης, με εντολή του ίδιου του προέδρου. Ο Καλλέργης ξυλοκοπήθηκε και μεταφέρθηκε στο αστυνομικό τμήμα, όπου έμεινε για δύο μέρες, μέχρι που καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 ημερών.
Πέρασαν σχεδόν δύο δεκαετίες, 17 ολόκληρα χρόνια, ώσπου το 1911 να εορταστεί και πάλι η εργατική Πρωτομαγιά, οπότε και εκδηλώθηκαν μεγάλες απεργίες σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδας, με πολλούς κλάδους να συμμετέχουν και διάφορα σωματεία και δευτεροβάθμιες οργανώσεις να δημιουργούνται.
Το 1911, στην Αθήνα, γιορτάζεται πάλι η Πρωτομαγιά με πρωτοβουλία του Ν.Γιαννιού στο Μετς, με κεντρικό το διαδεδομένο παγκοσμίως σύνθημα «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ξεκούραση και 8 ώρες ύπνο».
Παράλληλα, η Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης ανέλαβε τη διοργάνωση της εργατικής Πρωτομαγιάς στη συμπρωτεύουσα. Οι αστυνομικές δυνάμεις επενέβησαν και συνέλαβαν τους πρωτεργάτες.
Η εργατική πρωτομαγιά γιορτάζεται ξανά μετά από 8 χρόνια, το 1919 και ένα χρόνο μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ σε 12 πόλεις της χώρας. Στο μεταξύ, ψηφίστηκε ο Ν.281/1914 «περί Σωματείων» με τον οποίο κατοχυρώθηκε το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και τα σωματεία άρχισαν να αποκτούν καθαρά εργατικό χαρακτήρα.
Κάθε 1η Μαΐου, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Α.Ν. 380/68, είναι υποχρεωτική αργία, όταν κηρύσσεται ως τέτοια με απόφαση του υπουργού Απασχόλησης.
Πάντα όμως είναι ημέρα μνήμης για τους αγωνιστές της εργατικής τάξης και αποτελεί ημέρα αγώνα και απεργίας των απανταχού εργαζομένων. Οι δίκαιες εργασιακές συνθήκες είναι ακόμη ζητούμενο. Για αυτούς τους λόγους αγωνιζόμαστε. Για ένα παρόν και ένα μέλλον καλύτερο. Ενώνοντας τις φωνές μας και δίνοντας το αγωνιστικό «παρών» στο κάλεσμα και για την φετινή 1η του Μάη.
Για μια αξιοβίωτη ζωή για όλα μας.