1 στα 4 νέα άτομα θέλει να γίνει δημιουργός περιεχομένου πράγμα που δεν προκαλεί εντύπωση αφού μπορεί έτσι να βγάλει ακόμα και δέκα φορές περισσότερα χρήματα από το βασικό μισθό. Ποια είναι, όμως, η άσχημη πλευρά του influencing και σε ποιο σημείο μπορούμε να πούμε πως γεμίσαμε «επηρεαστές»;
Τι χρειάζεται ένα άτομο σήμερα για να αποτελέσει πρότυπο και να ασκήσει επιρροή στο κοινό με τον λόγο και τις πράξεις του; Ένα κινητό και ένα προφίλ σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης αρκούν όπως φαίνεται, αφού η ευκολία του να αποκτήσεις αρκετούς followers και όλα όσα αυτό συνεπάγεται (χρήματα, φήμη, δύναμη) το καθιστούν όνειρο για πολύ κόσμο. Μελέτες δείχνουν πώς ένας στους 4 νέους ενήλικες επιθυμεί να γίνει content creator, ενώ 6 στους 10 νέους χρήστες του διαδικτύου έχουν ήδη ακολουθήσει αυτό τον δρόμο των influencers.
Το 2024 είναι ευκολότερο από ποτέ να γίνεις influencer. Οι περισσότεροι/ες, αν όχι όλοι/ες, διαθέτουμε smartphone με κάμερα υψηλής ανάλυσης και μπορούμε απλά τοποθετώντας το κινητό μας σε ένα τρίποδο να βιντεοσκοπήσουμε ή να φωτογραφίσουμε τον εαυτό μας. Δεν χρειάζεται πια ακριβός, εξειδικευμένος εξοπλισμός, με κάμερες, μικρόφωνα, φώτα. Το κινητό τα κάνει όλα. Από εκεί και πέρα, αυτό που διαφοροποιεί τον ένα από τον άλλο δημιουργό είναι το περιεχόμενο.
Η φαινομενική ελευθερία της προσωπικής έκφρασης είναι ένας από τους βασικότερους λόγους για τους οποίους το εν λόγω επάγγελμα είναι τόσο αγαπητό. Δεν χρειάζεται να πηγαίνεις σε μια δουλειά που μισείς, δεν χρειάζεται να προσποιείσαι ότι συμπαθείς το αφεντικό σου, ή να κυνηγάς την προαγωγή που δεν θα πάρεις ποτέ. Μπορείς από την άνεση του σπιτιού σου είτε να μοιραστείς τις σκέψεις σου για κάποιο θέμα, να δείξεις κάποιο tutorial, να μαγειρέψεις, να τραγουδήσεις, να κάνεις κωμωδία, να είσαι ο εαυτός σου και θα βρεθεί κοινό που θα ταυτιστεί μαζί σου και θα σε στηρίξει. Τους όρους τους θέτεις εσύ.
Στην εποχή, όμως, που ο αλγόριθμος διψάει για γρήγορο διαδραστικό περιεχόμενο, τον τελευταίο λόγο τελικά αποκτά ο κώδικας και η προσωπική έκφραση πάει περίπατο. Το μεγαλύτερο εφόδιο που οφείλει να έχει ένας influencer σήμερα είναι να μπορεί να τραβήξει την προσοχή του κοινού μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Εκεί παίζεται όλο το παιχνίδι. Άλλωστε η ίδια η Meta προτείνει να εστιάσεις στα τρία πρώτα δευτερόλεπτα για ένα πετυχημένο βίντεο που θα δουν πολλά άτομα. Τόσο χρειάζεται σήμερα για να επηρεάσεις κάποιον: τρία δευτερόλεπτα. Πάνε οι εποχές που για να αποτελέσεις πρότυπο αφιέρωνες την ζωή σου στην δουλειά, στην μελέτη, την έρευνα, την προσπάθεια. Σήμερα σε τρία δευτερόλεπτα, αν κάνεις το θεατή να αντιδράσει συναισθηματικά, κέρδισες το follow και σε λίγες ημέρες αναμένεις και την πρώτη πρόταση για συνεργασία.
@lillianzhang_ how much money i made as an influencer in 2023 #moneytransparency #contentcreator #contentcreatortips #influencermarketing ♬ Aesthetic – Tollan Kim
Το influencer marketing αποτελεί έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους της διαφήμισης, με κέρδη πάνω από 24 δις ετησίως. Οι παραδοσιακές πρακτικές διαφήμισης τείνουν να ξεπεραστούν, αφού το να βάζεις αγαπημένα πρόσωπα να προωθούν προϊόντα και υπηρεσίες αποδίδει έως και 11 φορές περισσότερο από ότι οι άλλες στρατηγικές.
Η προσωπική επαφή που αισθάνονται οι followers ότι έχουν με τον/την εκάστοτε influencer, είναι που τους οδηγεί στο να τους/τις εμπιστεύονται και τελικά να ρουφάνε σαν σφουγγάρι οτιδήποτε προωθήσουν, είτε αυτό είναι ένα σαμπουάν για πιτυρίδα είτε η άποψή τους για το Κυπριακό.
Τα χρήματα που μπορεί να βγάλει ένας influencer εξαρτώνται σε γενικές γραμμές από τον αριθμό των followers του και το engagement rate, δηλαδή το κατά πόσο αλληλεπιδρά το κοινό με τις αναρτήσεις του. Στην Ελλάδα για μια χορηγούμενη δημοσίευση ένας/μία content creator μπορεί να πληρωθεί από μερικές εκατοντάδες μέχρι πολλές χιλιάδες ευρώ.
Σίγουρα πρόκειται για έναν κερδοφόρο κλάδο και αυτό είναι που ώθησε κάποιες ασιατικές εταιρείες, να δημιουργήσουν φάρμες με influencers, δηλαδή εργασιακούς χώρους όπου άτομα με επιρροή πηγαίνουν 9-5 να εργαστούν προωθώντας προϊόντα στο διαδίκτυο.
Όταν κυκλοφόρησε ένα σχετικό βίντεο από τέτοια «φάρμα» στην Ινδονησία, κάποιοι έκαναν λόγο για δυστοπικά σκηνικά, βγαλμένα από ταινία. Μπορούμε όμως να πούμε ότι στην Δύση τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά;
Στην Ελλάδα οι influencers αυξάνονται με εκθετικό ρυθμό. Βλέπουμε νέες/ους, παιδιά, ζευγάρια, οικογένειες, ηλικιωμένους, κατοικίδια να έχουν και το δικό τους προφίλ στα social media, να καταγράφουν και να δημοσιεύουν αδιάκοπα κάθε στιγμή της καθημερινότητάς τους και να βγάζουν χρήματα μέσα από επαγγελματικές συνεργασίες. Δεν χρειάζεται να έχεις εκατομμύρια ακολούθους για να θεωρείσαι influencer, και μερικές χιλιάδες αρκούν για να βγάζεις τα προς το ζην και να ασκείς την επιρροή σου. Είναι όμως κατάλληλα όλα αυτά τα άτομα για να επηρεάζουν την κοινή γνώμη; Από το να κάνουν «αντικειμενική» κριτική σε προϊόντα και να δίνουν συμβουλές υγείας χωρίς απαραίτητες γνώσεις, μέχρι το να αναλύουν πολιτικά ζητήματα χωρίς να έχουν ιδέα για τι πράγμα μιλούν, οι influencers έχουν χρηστεί άτυπα αυθεντίες απλά και μόνο επειδή έφτιαξαν ένα προφίλ στο Instagram και το TikTok.
Κάπως έτσι ξεκίνησε και το κίνημα de-influencing, όπου αγανακτισμένοι χρήστες αγοράζουν προϊόντα που προωθούν δημοφιλείς influencers με σκοπό να δουν αν λένε αλήθεια και τελικά να τους εκθέσουν. Στον κόσμο των social media, όμως, η δυσφήμηση είναι και πάλι διαφήμιση. Έρευνες άλλωστε δείχνουν πως τα αρνητικά σχόλια σε μια δημοσίευση φέρνουν τελικά μεγαλύτερο engagement, με αποτέλεσμα στη συνέχεια το βίντεο να προωθείται περισσότερο και τελικά να φτάνει σε ακόμα μεγαλύτερο κοινό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ιωάννα Τούνη, που παρόλο που έχει βρεθεί στο επίκεντρο κατακραυγής ουκ ολίγες φορές, όπως τότε που είπε ότι κακώς κλείνουν τα εστιατόρια εν μέσω καύσωνα και ότι «ο κόσμος δεν θέλει να δουλέψει» σήμερα εξακολουθεί να είναι από τις πιο πετυχημένες influencers με πάνω από 1 εκατομμύριο followers.
Αντίστοιχη περίπτωση του Αλέξανδρου Κοψιάλη που προκάλεσε αντιδράσεις όταν είχε υποστηρίξει δημόσια ονόματα εμπλεκόμενα στην υπόθεση του βιασμού της Γεωργίας Μπίκα, ωστόσο ξαναπήρε μέσα σε λίγο χρόνο τους followers που έχασε.
Και φυσικά, δεν θα μπορούσε να μην συμπεριληφθεί στην λίστα ο Κύπριος Youtuber, Φειδίας Παναγιώτου, που αν και μπλεγμένος σε διάφορα σκάνδαλα, όπως όταν επιβιβάστηκε σε τρένα της Ιαπωνίας και της Ινδίας χωρίς εισιτήριο φέρνοντας τον εαυτό του αντιμέτωπο με βαρύτατες κατηγορίες, και όταν έβαλε μαζί με τον Αλέξανδρο Κοψιάλη ένα ανήλικο παιδί να μασήσει γόπα τσιγάρου, τελικά εξελέγη Ευρωβουλευτής.
Άρα, όπως φαίνεται, το de-influencing θα έχει την δυναμική που είχε και το #cancel_influencers. Καμία απολύτως.
Την ίδια ώρα, υπάρχουν άτομα στα social media που μπορούν όντως να εμπνεύσουν και πράγματι έχουν κάτι να πουν. Καλλιτέχνες, αθλητές, δημοσιογράφοι, επιστήμονες, όπως το περιεχόμενο τους χάνεται μέσα στον κυκεώνα των προβληματικών αναρτήσεων. Είναι άλλωστε γνωστό πως καταξιωμένοι αθλητές δεν βρίσκουν χορηγούς γιατί δεν είναι δημοφιλείς στα social media. Το ίδιο ισχύει και με ηθοποιούς, τραγουδιστές, μοντέλα που για να κλείσουν δουλειά διερωτώνται πρώτα πόσους followers έχουν.
Η αλήθεια είναι πως γεμίσαμε influencers. Μπορούμε όμως να κατηγορήσουμε κάποια/ον που επιλέγει αυτό τον δρόμο την στιγμή που η άλλη επιλογή είναι η πενθήμερη (ή και εξαήμερη βεβαίως βεβαίως) εργασία για έναν μισθό που δεν καλύπτει ούτε τα βασικά; Αν αύριο όμως όλοι είμαστε influencers, το κοινό ποιο θα είναι; Αν όλοι γίνουμε επηρεαστές, ποιος μένει να επηρεαστεί;