Ή πόσο χωράει το spam χλιδής σε μία κοινωνία που δεν βγάζει τα βασικά για να επιβιώσει.
Τις τελευταίες ημέρες το ελληνικό ίντερνετ και μαζί του η ελληνική κοινωνία έμαθαν ακόμα έναν όρο που κανονικοποιεί τη φτώχεια της. Ο όρος staycation, μια λέξη που προκύπτει από τη σύμπτυξη των λέξεων stay και vacation. Πρακτικά, σημαίνει το «να κάνεις διακοπές στο σπίτι σου και όχι στο νησί ή έστω στο χωριό». Μία χαρά επιλογή, δεν λέω. Αρκεί να είναι πράγματι επιλογή και όχι κάποιου τύπου αναγκαιότητα. Και για να είμαστε ειλικρινείς, ποντάρω ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων ισχύει το δεύτερο.
Η εκτόξευση των τιμών σε ενέργεια, διαμονή, ακτοπλοϊκά και εστίαση αλλά και άλλα πιθανά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν (κάποιο θέμα υγείας, οικογενειακά προβλήματα, δουλειά) έχουν οδηγήσει ένα ποσοστό της τάξης του 50% να δηλώνει ότι φέτος δεν θα κάνει διακοπές, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών. Το ποσοστό είναι τεράστιο για τα δεδομένα της Ελλάδας.
Πρακτικά, οι μισοί Έλληνες θα περάσουν το φετινό καλοκαίρι στο σπίτι τους χωρίς να πάρουν ανάσα από τη δύσκολη καθημερινότητά τους. Σε αυτούς βέβαια θα πρέπει να προσθέσουμε ένα ακόμα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που θα πάνε διακοπές για ελάχιστες ημέρες ή ακόμα και για τριήμερα. Η Αθήνα φέτος τον Αύγουστο θα είναι πιο γεμάτη από ποτέ.
Το καλοκαίρι με τη σειρά του θα είναι μαγικό για τους μισούς και ασφυκτικό για τους άλλους μισούς.
Η μπαναλιτέ του καλοκαιριού
Για όσους και όσες (ακόμα) έχουν τη δυνατότητα διακοπών σε κάποιο κυκλαδονήσι, το πλέγμα του ταξιδιού και η σπατάλη διακοπών μοιάζει με μία επένδυση η οποία δεν θα αποδώσει τίποτα. Πολλές φορές, λοιπόν, πολλοί από εμάς -και ειδικά στο Instagram- μπαίνουμε σε μία διαδικασία αδιάκοπου φλεξαρίσματος των διακοπών μας με την ελπίδα ότι το πραγματικό κεφάλαιο που θα σπαταλήσουμε θα μετατραπεί εν μέρει σε ψηφιακό content.
Ταυτόχρονα με αυτό βέβαια, θα ξορκίσουμε τον απόλυτο φόβο του χρήστη του ίντερνετ το 2024: Να μη φανεί δηλαδή ότι δεν έχει ζωή, ότι δεν κάνει ταξίδια.
Με βάση τα παραπάνω, το Instagram του Ιουλίου και του Αυγούστου μοιάζει με μία αδιάκοπη επανάληψη του ίδιου story ή τέλος πάντων της ίδιας ομάδας story και δημοσιεύσεων. Φωτογραφίες από παραλίες, από σκιές δέντρων πάνω σε βιβλία, από γάτες που ξαπλώνουν σε κάποιο κατάλευκο περβάζι, από γκουρμέ πιάτα ή καλαμαράκια, από ηλιοβασιλέματα και τελικά από κοκτεϊλάρες ή κάποιο νυχτερινό πάρτυ. Μετά, σύντομος ύπνος και πάλι από την αρχή.
Όλα αυτά δεν προκύπτουν από τα stories ενός ανθρώπου, αλλά επαναλαμβάνονται δεκάδες φορές από χιλιάδες χρήστες, ουσιαστικά σηματοδοτώντας μία περίοδο που χοντρικά ξεκινάει από τα μέσα Ιουλίου και φτάνει ως τα τέλη του Αυγούστου ή ακόμα και τις αρχές Σεπτεμβρίου. Τα social media τυποποιούνται περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο του έτους.
Η τυποποιημένη παραγωγή content γεννιέται από μία ούτως ή άλλως καταπιεστική κουλτούρα που προωθεί τo Instagram. Καταλήγει όμως να γίνεται διπλά και τριπλά καταπιεστική προς όσους, για παράδειγμα, δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να κάνουν διακοπές.
Η κοινωνική ανισότητα βρίσκει και τον δικό της ψηφιακό χώρο με τρόπο πιο απόλυτο και καταστροφικό.
Eλληνικό καλοκαίρι πιο ταξικό από ποτέ
Να ξεκαθαρίσουμε βέβαια ότι το πρόβλημα δεν προκύπτει από τα stories όσων πάνε σε διακοπές, αλλά από συνολικές πολιτικές που οδηγούν στη βίαιη φτωχοποίηση ολόκληρων κοινωνικών στρωμάτων. Ούτε φυσικά νόημα έχει να δει κανείς τις διακοπές του ενοχικά, σαν να φταίει ο ίδιος και η ίδια για την κοινωνική ανισότητα της χώρας.
Όσο πιο γρήγορα καταλάβουμε ότι όλη η πανέμορφη μπαναλιτέ του καλοκαιριού δεν είναι κάτι τόσο δεδομένο εκεί έξω, στον πραγματικό κόσμο, τόσο πιο εύκολο θα είναι να αγωνιστούμε μήπως καταφέρουμε να κάνουμε το ελληνικό καλοκαίρι συνώνυμο της χαράς και της ηρεμίας και όχι της καταπίεσης ή της χλιδής.
Τα περίφημα «μπάνια του λαού» που έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι πια ένα μακρινό παρελθόν. Οι διακοπές γίνονται όλο και πιο ακριβές, οι καύσωνες κάθε χρόνο και πιο άγριοι και η ενέργεια που χρειάζεται το air-condition πιο δαπανηρή από ποτέ. Με απλά λόγια, το ελληνικό καλοκαίρι είναι πιο ταξικό από ποτέ και αυτό δεν είναι κάτι που μπορούμε να αγνοήσουμε.